วิตามินบี 12 มีความสำคัญต่อร่างกายคนเราและคุณแม่ที่กำลังตั้งครรภ์อย่างมาก โดยเฉพาะช่วง 3 เดือนแรก การได้รับสารอาหารที่อุดมไปด้วยวิตามิน แร่ธาตุต่าง ๆ นั้นจำเป็นต่อการเจริญเติบโตของลูกน้อย รวมไปถึง กรดโฟลิค เมื่อทำงานร่วมกับ วิตามินบี 12 ด้วยแล้ว ยิ่งช่วยป้องกันความผิดปกติหรือความพิการที่อาจเกิดกับทารกในครรภ์ได้ เราไปดูกันว่า จำเป็นอย่างไรต่อคนทั่วไป รวมถึงคุณแม่ท้องอย่างไรบ้าง
วิตามินบี 12 มีความสำคัญอย่างไรต่อร่างกายมนุษย์
โคบาลามิน (Cobalamin) หรือเรารู้จักกันชื่อว่า "วิตามินบี 12" จัดอยู่ในกลุ่มวิตามินที่ละลายน้ำได้ และหารับประทานได้ง่าย เพราะอยู่ในอาหารจำพวกเนื้อสัตว์ ปลา นม ตับ ไข่ มีความสำคัญในการสร้างเม็ดเลือดแดง รวมไปถึงช่วยให้ระบบประสาททำงานได้ดี หากคนเรารับวิตามินชนิดนี้น้อย ก็ไม่สามารถสังเคราะห์ได้เอง ดังนั้น การที่ร่างกายจะได้รับสารอาหารนี้ต้องผ่านทางการรับประทานอาหารสดหรืออาหารเสริมเท่านั้น ซึ่งการทำงานของวิตามินบี 12 มีประโยชน์ต่อร่างกายคือ
- บำรุงสมอง บำรุงระบบประสาทให้ทำงานได้ดี
- ช่วยทำให้ร่างกายมีระบบภูมิคุ้มกันทำงานได้อย่างปกติ
- มีความสำคัญในการแบ่งเซลล์ของร่างกาย โดยเฉพาะผู้หญิงที่วางแผนมีลูก ควรรับวิตามินบี 12 พร้อมกับโฟเลต
- ทำให้การสร้างเซลล์เม็ดเลือดแดงในร่างกายทำงานปกติ ลดภาวะโลหิตจางในคุณแม่ตั้งครรภ์
- ควบคุมระบบประสาทให้มีสมาธิ เหมาะสำหรับเด็กวัยเรียน เตรียมตัวสอบ
- ช่วยในการเผาผลาญพลังงาน
- ทำให้รู้สึกกระปรี้กระเปร่า ลดอาการอ่อนเพลียและความเหนื่อยล้า
- ช่วยในการเผาผลาญกรดโฮโมซีสเตอีน ที่เสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดอักเสบ
บทความที่เกี่ยวข้อง: วิตามินและ อาหารเสริมในช่วงตั้งครรภ์
สาเหตุของการขาดวิตามินบี 12
แม้ว่าการขาดวิตามินบี 12 จะมีผลกระทบรุนแรงทำให้เกิดภาวะโลหิตจางน้อยมาก แต่เราควรป้องกันไว้โดยการรับประทานอาหารที่อุดมไปด้วยวิตามินชนิดดังกล่าว เช่น เนื้อสัตว์ ไข่ นม ซึ่งการขาดวิตามินบี 12 ใช่ว่าเป็นการขาดสารอาหารสำคัญเท่านั้น ยังมีปัจจัยอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น
- ภาวะที่ร่างกายไม่สามารถดูดซึมวิตามินบี 12 เนื่องจากโรคภูมิต้านทานตนเอง
- เคยผ่าตัดกระเพาะอาหาร ซึ่งอวัยวะที่ช่วยในการดูดซึมวิตามินบี 12
- ผ่านการผ่าตัดส่วนปลายของลำไส้เล็ก ซึ่งเป็นตำแหน่งที่ร่างกายดูดซึมเอาวิตามินบี 12 ไปใช้
- ผู้ป่วยโรคตับอ่อนอักเสบเรื้อรัง จึงขาดเอนไซม์ในการช่วยดูดซึม
- ผู้ป่วยโรคลำไส้เล็กอักเสบเรื้อรัง จึงทำให้ร่างกายดูดซึมวิตามินบี 12 ไปใช้ไม่ได้
- ชาววีแกนหรือมังสวิรัติ ที่ไม่รับประทานเนื้อสัตว์ จึงทำให้ขาดวิตามินบี 12
บทความที่เกี่ยวข้อง: วิตามิน D หาได้จากไหน มีอาหารหรือผลไม้ชนิดไหนที่มีวิตามินDบ้าง?
ผลของการขาดวิตามินบี 12
1. ร่างกายรับสารอาหารไม่เพียงพอ
หากคนเรา หรือแม่ท้อง ได้รับอาหารที่มีประโยชน์ไม่พอ จนขาดวิตามินบี 12 เช่น คนที่รับประทานอาหารมังสวิรัติ จะส่งผลอาการทางร่างกายอย่างชัดเจน เช่น ผิวพรรณซีดจากภาวะโลหิตจาง คล้ายกับคนตัวเหลือง ระบบประสาทจะทำงานผิดปกติ หลงๆ ลืมๆ การรับรู้ช้าลง ร่วมกับมีอาการเหน็บชาบ่อย ๆ และรู้สึกชาตามมือและเท้า ทั้งนี้จะทำให้ร่างกายอ่อนเพลีย ไม่มีแรง เบื่ออาหารไปด้วย
2. โรคโลหิตจางและโรคเรื้อรังต่าง ๆ
นอกจากคนที่รับประทานอาหารไม่เพียงพอแล้ว ผู้ป่วยที่เคยได้รับการผ่าตัดอย่างที่กล่าวข้างต้น ก็ทำให้ระบบดูดซึมสารอาหารบกพร่อง ไม่สามารถดูดซึมวิตามินบี 12 และไขกระดูกไม่อาจผลิตเม็ดเลือดแดงให้เจริญเต็มที่ได้ ด้วยเหตุนี้ เมื่อเม็ดเลือดไม่แบ่งตัว แล้วเกาะกลุ่มกันเป็น เมกกะ โลบลาสท์ (Megalobladst) ถูกปล่อยเข้าสู่กระแสโลหิต ไม่สามารถนำเฮโมโกลบินไปเลี้ยงตามส่วนต่าง ๆ ได้ จึงเป็นผลให้เกิดโรคโลหิตจางได้ง่าย โดยจะมีอาการที่ชัดเจนคือ น้ำหนักลด ผิวหนังซีด คลื่นไส้ ท้องอืด ลิ้นอักเสบ หายใจไม่อิ่ม ระบบประสาทผิดปกติไม่สามารถควบคุมการเดินได้
คนท้องกับภาวะโลหิตจาง เมื่อขาดวิตามินบี 12
ในช่วงตั้งครรภ์ ร่างกายจะมีการเปลี่ยนแปลงโดยเฉพาะระบบหมุนเวียนโลหิต หากแม่ท้องขาดวิตามินบี 12 จนเกิดภาวะโลหิตจางย่อมส่งผลถึงลูกน้อยในครรภ์ จะส่งผลเสียต่อการเจริญเติบโต และพัฒนาการของลูก ทำให้ทารกมีน้ำหนักน้อยกว่าปกติ หรืออาจคลอดก่อนกำหนด ส่วนคุณแม่เสี่ยงต่อหัวใจทำงานหนักขึ้น มีโอกาสติดเชื้อและเกิดภาวะแทรกซ้อนของโรคต่าง ๆ ได้ง่ายขึ้น บางรายเกิดภาวะช็อค และกลายเป็นโรคซึมเศร้าหลังคลอด
ขาดวิตามินบี 12 จนเป็นโรคโลหิตจาง รักษาได้อย่างไร?
ก่อนอื่นแพทย์จะทำการวินิจฉัยของโรคโลหิตจางจากการขาดวิตามินบี 12 หากพบว่ามีระดับเลือดต่ำกว่าปกติจากการขาดวิตามินชนิดนี้ หรือร่างกายไม่สามารถดูดซึมได้ แพทย์จำเป็นต้องฉีดวิตามินบี 12 เข้ากล้ามเนื้อผ่านเส้นเลือดดำ บางรายก็ไม่สามารถแก้ไข้ได้เลย เช่น ผู้ป่วยที่ ผ่านการผ่าตัดกระเพาะอาหารหรือลำไส้เล็กมาส่วนผู้ที่ต้องฉีดทางเส้นเลือดต้องทำการรักษาทุกเดือนอย่างสม่ำเสมอ ส่วนผู้ที่ขาดวิตามินบี 12 จากการที่ไม่รับประทานเนื้อสัตว์ ก็สามารถรักษาได้โดยกินวิตามินบี 12 แบบสังเคราะห์เสริมได้เช่นกัน
อาหารที่มีวิตามินบี 12 สูง
1. ไข่
ไข่ เป็นอาหารที่ควรมีไว้ติดบ้าน สามารถรับประทานได้ทุกวัน ทำเมนูได้หลากหลาย เป็นแหล่งของวิตามินบี 12 ชั้นดี ซึ่งไข่ 1 ฟองมีวิตามินบี 12 อยู่ 0.44 ไมโครกรัม
2. ตับสัตว์
ตับสัตว์ ไม่ว่าจะเป็น ตับวัว ตับหมู ตับไก่ ล้วนมีวิตามินบี 12 สูง ยิ่งตับวัว มีวิตามินบี 12 ถึง 18 ไมโครกรัม
3. เนื้อวัว
เนื้อวัวจะมีวิตามินบี 12 ในส่วนของเนื้อแดงอยู่ 1.5 ไมโครกรัม ต่อเนื้อ 3 ออนซ์ ยังรวมไปถึงโปรตีนและธาตุเหล็กอีกด้วย
4. นมสด
อุดมไปด้วยโปรตีนและวิตามินนานาชนิด โดยนมสดปริมาณ 1 แก้วหรือ 250 มิลลิลิตรจะ มีวิตามินบี 12 อยู่ 1.1 ไมโครกรัม สามารถดื่มได้เป็นประจำทุกวัน
5. ปลาทูและปลาแซลมอน
ปลาที่หารับประทานง่าย ๆ อย่าง ปลาทู มีราคาถูก มีคุณค่าทางโภชนาการสูง ซึ่งมีวิตามินบี 12 ถึง 19 ไมโครกรัม นอกจากนี้ปลาราคาแพง อย่างปลาแซลมอน ให้โปรตีนและไขมันที่ดีสูง รวมถึงวิตามินบี 12 ที่มีอยู่ 1.1 ไมโครกรัมต่อเนื้อ 3 ออนซ์
6. หอยนางรม
เดี๋ยวนี้หอยนางรมหาซื้อรับประทานง่ายมาก มีวิตามินบี 12 มากถึง 98.9 ไมโครกรัม เรียกว่าเป็นอาหารที่ให้วิตามินชนิดนี้สูงทีเดียว
7. ปู
เนื้อปู 100 กรัม ให้วิตามินบี 12 ถึง 11.5 ไมโครกรัม ทั้งนี้ยังเป็นอาหารทะเลที่ให้ธาตุไอโอดีนสูงอีกด้วย
8. ปลาซาดีน
ปลาซาดีนสด หรือ ปลากระป๋อง สามารถหารับประทานได้ง่าย ๆ เนื้อปลาแค่ 3 ออนซ์ ให้วิตามินบี 12 อยู่มากถึง 7.6 ไมโครกรัม เป็นแหล่งวิตามินที่น่าสนใจทีเดียว
9. ปลาทูน่า
เราอาจคุ้นเคยทูน่ากระป๋อง ซึ่งปลาชนิดนี้ให้ โปรตีนสูง มีไขมันต่ำ เหมาะกับคนที่ต้องการลดน้ำหนัก แถมยังมีวิตามินบี 12 สูง ถึง 2.5 ไมโครกรัมต่อเนื้อปลา 3 ออนซ์
10. เนื้อแกะ
เนื้อแกะ สามารถหาซื้อได้ง่ายตามซูเปอร์มาร์เก็ตแล้ว โดยเนื้อแกะเป็นแหล่งของวิตามินบี 12 ถึง 2.07 ไมโครกรัมต่อเนื้อแกะ 3 ออนซ์
11. ถั่วเหลือง
ไม่ว่าจะเป็นนมถั่วเหลืองหรือเต้าหู้ ปริมาณ 100 กรัม จะมีวิตามินบี 12 อยู่ถึง 2.4 ไมโครกรัม คุณแม่สามารถดื่มนมถั่วเหลืองได้บ่อย และเต้าหู้ก็เหมาะสำหรับคนที่ไม่รับประทานเนื้อสัตว์ด้วย
12. ธัญพืช
ทั้งซีเรียลและธัญพืช แบบสำเร็จรูปที่นำมารับประทานกับนม จะมีการเติมวิตามินบี 12 เข้าไปในระหว่างการผลิต เช่น ซีเรียลปริมาณ 100 กรัม จะมีวิตามินบี 12 อยู่มากถึง 20.0 ไมโครกรัมทีเดียว
อย่างไรก็ตาม ผู้ที่รับประทานอาหารประเภทโปรตีนมาก ควรรับประทานวิตามินบี 12 เพิ่มมากขึ้นเป็นพิเศษเพื่อช่วยดูดซึมซึ่งกันและกันและควรรับประทานวันละ 25-2,000 ไมโครกรัม สำหรับเด็ก วันละประมาณ 0.5-3 ไมโครกรัม เพื่อสุขภาพที่ดีทั้งในคนปกติ และคุณแม่ที่กำลังตั้งครรภ์ด้วยค่ะ
บทความที่น่าสนใจ
การทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพในช่วงตั้งครรภ์
10 อาหารโฟเลตสูง ที่คนท้องบำรุงได้ทันทีตั้งแต่ก่อนตั้งครรภ์
แคลเซียมและยาบํารุงเลือด คุณแม่ตั้งครรภ์กินพร้อมกันได้ไหม มีวิธีกินอย่างไร
แชร์ประสบการณ์หรือ เรื่องราวที่เกี่ยววิตามินบี 12 ได้ที่นี่!
วิตามินบี 12 จำเป็นสำหรับคนท้องไหมคะ แล้วจะหาทานได้ที่ไหนบ้าง
ที่มา: 1 , 2 , 3
มีข้อสงสัยเรื่องการตั้งครรภ์ หรือมีคำถามเรื่องการเลี้ยงลูกหรือเปล่าคะ? ติดตามอ่านบทความ หรือสอบถามสิ่งที่คุณอยากรู้ผ่านแอปของเราได้เลย
ดาวน์โหลด theAsianparent แอปพลิเคชัน ทั้ง IOS และ Android ได้แล้ววันนี้!
