เมื่อลูกน้อยคลอดออกมาจะได้รับการ “ปลูกฝี” หรือการฉีดวัคซีน BCG เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันและช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อ วัณโรคชนิดรุนแรง โดยเฉพาะวัณโรคที่อาจลุกลามไปยังสมองได้ แต่หลังจากฉีดวัคซีนไปแล้ว คุณแม่มือใหม่อดเป็นห่วงไม่ได้ว่า แผลปลูกฝีเป็นหนอง ต้องทำยังไง ผิดปกติหรือไม่ บทความนี้จะช่วยไขข้อสงสัย และให้ความรู้เกี่ยวกับการดูแลแผลปลูกฝีอย่างถูกต้องค่ะ
แผลปลูกฝี…อาการปกติที่พบได้หลังฉีด
แผลปลูกฝีบริเวณไหล่ซ้ายของลูกน้อยหลังฉีดวัคซีน BCG เป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการสร้างภูมิคุ้มกันตามธรรมชาติ มีลักษณะดังนี้
- หลังฉีดไม่นาน อาจเห็นเป็นตุ่มนูนแดงเล็ก ๆ ซึ่งเป็นปฏิกิริยาเริ่มต้นของร่างกาย
- จากนั้นตุ่มนูนอาจกลายเป็นแผลเล็ก ๆ และมีหนองใส ๆ ออกมาบ้างเป็น ๆ หาย ๆ ได้ ไม่ต้องตกใจ นี่คือสัญญาณว่าร่างกายกำลังสร้างภูมิคุ้มกันอยู่ค่ะ
- แผลปลูกฝีจะหายภายในกี่วัน กระบวนการทั้งหมดนี้อาจใช้เวลานานถึง 6 สัปดาห์ หรือบางรายอาจนานกว่านั้นเล็กน้อย
- ท้ายที่สุด แผลจะค่อย ๆ หายไปและทิ้งรอย แผลเป็นเล็ก ๆ ไว้ ซึ่งเป็นเรื่องปกติที่พบได้ในเด็กทุกคน
แผลปลูกฝีเป็นหนอง ต้องทำยังไง?
เมื่อคุณแม่เห็น แผลปลูกฝีเป็นหนอง อาจเกิดความกังวลว่าต้องทำอย่างไร แต่โดยส่วนใหญ่แล้วอาการเหล่านี้ไม่น่าเป็นห่วง ควรดูแลดังนี้
- ถ้าเป็นฝีหนองแต่ยังไม่แตก ไม่ต้องทำอะไรเลยค่ะ! ปล่อยให้แผลหายเองตามธรรมชาติ สิ่งสำคัญคือ ห้ามบีบ ห้ามล้วงแคะแกะเกา หรือบ่งหนองเองโดยเด็ดขาด เพราะอาจทำให้เกิดการติดเชื้อแทรกซ้อนได้
- การดูแลทำความสะอาด สามารถอาบน้ำให้ลูกได้ตามปกติ เพียงแค่ดูแลบริเวณที่ฉีดวัคซีนให้สะอาดและแห้งอยู่เสมอ หากจำเป็นต้องทำความสะอาดแผล ให้ใช้เพียง น้ำต้มสุกที่เย็นแล้ว เช็ดเบา ๆ เท่านั้น
ลูกงอแง/ไม่สบายตัว เกิดจากการปลูกฝีหรือไม่?
หากปลูกฝีแล้วทารกมีอาการงอแงหรือมีอาการไม่สบายตัว เกี่ยวข้องกับแผลปลูกฝีหรือไม่ โดยทั่วไปแล้ว การเกิดแผลเป็นหนองเป็นเพียงปฏิกิริยาเฉพาะที่ และไม่ได้ทำให้เด็กงอแงหรือรู้สึกไม่สบายตัวจากอาการของวัคซีนโดยตรง อาการปกติของแผลปลูกฝีมักไม่ส่งผลกระทบต่ออารมณ์หรือความรู้สึกของเด็กมากนัก
แต่หากลูกน้อยงอแงผิดปกติ มีไข้สูง หรือมีอาการอื่น ๆ ที่คุณแม่รู้สึกไม่สบายใจ ควรพิจารณาสาเหตุอื่น ๆ และรีบพาไปพบแพทย์ค่ะ
เมื่อไหร่ที่ควรพาไปพบคุณหมอ?
แม้ว่า แผลปลูกฝีเป็นหนอง ส่วนใหญ่จะหายได้เองตามธรรมชาติ แต่ก็มีบางกรณีที่อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนที่พบน้อยมาก ซึ่งคุณแม่ควรสังเกตและรีบพาไปพบกุมารแพทย์ หากมีอาการดังต่อไปนี้
- ฝีหนองมีขนาดใหญ่ผิดปกติ หากแผลฝีหนองมีขนาดใหญ่ขึ้นมากผิดปกติ หรือบวมแดงมากขึ้นเรื่อย ๆ
- หนองไหลออกมามากผิดปกติ นอกเหนือจากหนองเล็กน้อยที่เป็น ๆ หาย ๆ หากมีหนองไหลออกมาในปริมาณมาก หรือมีกลิ่นผิดปกติ
- ต่อมน้ำเหลืองโต คุณแม่คลำได้ก้อนบวมที่รักแร้ซ้ายของลูก หรือรู้สึกว่าต่อมน้ำเหลืองบริเวณนั้นมีขนาดใหญ่เกิน 1.5 เซนติเมตรในเด็กเล็ก
- อาการอื่น ๆ ที่น่ากังวล เช่น ลูกมีไข้สูง ซึม ไม่ยอมดูดนม หรือมีอาการผิดปกติอื่น ๆ ที่คุณแม่รู้สึกไม่สบายใจ
ภาวะแทรกซ้อนรุนแรง…ที่พบน้อยมาก
แม้ว่าโดยปกติแล้วแผลปลูกฝีจะไม่มีอันตราย แต่เพื่อเป็นความรู้เพิ่มเติม คุณแม่ควรรู้จักภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้แม้ว่าจะพบได้น้อยมาก ๆ โดยเฉพาะในเด็กที่มีปัญหาเรื่องภูมิคุ้มกันบกพร่อง เช่น
- ต่อมน้ำเหลืองอักเสบ คือภาวะที่ต่อมน้ำเหลืองบริเวณใกล้เคียง เช่น ที่รักแร้ เกิดการอักเสบและบวมโตขึ้น
- กระดูกอักเสบ เป็นภาวะที่เชื้อวัคซีนไปทำให้กระดูกเกิดการอักเสบ
- การติดเชื้อ BCG แบบแพร่กระจาย เป็นภาวะที่รุนแรงที่สุด ซึ่งเชื้อวัคซีนกระจายไปทั่วร่างกาย
ภาวะเหล่านี้พบน้อยมากจริง ๆ (ประมาณ 0.06-1.56 รายต่อการฉีดวัคซีน 1,000,000 โด๊ส) และมักจะพบในเด็กที่มีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องอยู่ก่อนแล้ว หากลูกน้อยของคุณมีสุขภาพแข็งแรงดี ก็ไม่จำเป็นต้องกังวลกับภาวะเหล่านี้มากจนเกินไปนะคะ
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับการปลูกฝีในทารก
คุณแม่มือใหม่อาจมีข้อสงสัยมากมายเกี่ยวกับการปลูกฝี (BCG vaccine) ของลูกน้อย ลองมาดูคำถามที่พบบ่อยพร้อมคำตอบกันค่ะ
-
ทำไมลูกต้องปลูกฝี?
การปลูกฝีเป็นการฉีดวัคซีน BCG เพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกันของร่างกายให้ต่อสู้กับเชื้อวัณโรค โดยเฉพาะชนิดรุนแรงที่อาจแพร่กระจายไปตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย เช่น สมอง หรือกระดูก ซึ่งเป็นอันตรายอย่างยิ่งต่อเด็กเล็กค่ะ
-
ปลูกฝีแล้วเป็นแผลเป็น…ลูกจะสวยไหม?
บริเวณที่ฉีดวัคซีน BCG โดยทั่วไปคือไหล่ซ้าย และมักจะทิ้งรอยแผลเป็นเล็ก ๆ ไว้ ซึ่งเป็นเรื่องปกติที่เกิดขึ้นกับทุกคนที่ได้รับวัคซีนชนิดนี้ รอยแผลเป็นนี้ไม่ได้มีผลต่อความสวยงามใด ๆ ในอนาคตค่ะ
-
แผลปลูกฝีแตก…ต้องทำอย่างไร?
หากแผลปลูกฝีมีหนองและแตกออกมาเล็กน้อย ไม่ต้องตกใจค่ะ ปล่อยให้หายเองตามธรรมชาติ สิ่งสำคัญคือ ห้ามบีบ ห้ามแคะแกะเกา หรือใช้มือสกปรกไปสัมผัส ควรดูแลบริเวณแผลให้สะอาดและแห้งอยู่เสมอ หากหนองไหลออกมามากผิดปกติ หรือมีอาการบวมแดงร้อนร่วมด้วย ควรรีบไปพบแพทย์ค่ะ
-
ลูกมีไข้ หรืองอแงหลังปลูกฝี…ปกติไหม?
โดยทั่วไปแล้ว การปลูกฝีมักไม่ทำให้เด็กมีไข้สูงหรืองอแงมากนัก อาการที่พบได้บ่อยคือปฏิกิริยาเฉพาะที่บริเวณแผลเท่านั้น หากลูกมีไข้สูง งอแงมากผิดปกติ ซึมลง หรือมีอาการอื่น ๆ ที่คุณแม่กังวล ควรรีบปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุอื่น ๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้ค่ะ
-
ทำไมบางคนไม่มีแผลเป็นจากการปลูกฝี?
ในบางราย อาจพบว่าไม่มีรอยแผลเป็นจากการปลูกฝี หรือรอยแผลเป็นจางมาก ซึ่งไม่ได้หมายความว่าวัคซีนไม่ได้ผลค่ะ รอยแผลเป็นที่เกิดขึ้นเป็นเพียงปฏิกิริยาของร่างกายต่อวัคซีน ซึ่งอาจแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล หากคุณแม่ยังกังวล สามารถปรึกษาแพทย์หรือบุคลากรทางการแพทย์ได้ค่ะ
-
ต้องทำความสะอาดแผลปลูกฝีอย่างไร?
ดูแลให้แผลสะอาดและแห้งอยู่เสมอ สามารถอาบน้ำให้ลูกได้ตามปกติ หากจำเป็นต้องทำความสะอาดบริเวณแผล ให้ใช้เพียงผ้าสะอาดชุบน้ำต้มสุกที่เย็นแล้วเช็ดเบา ๆ เท่านั้น ไม่ควรใช้แอลกอฮอล์หรือยาฆ่าเชื้ออื่น ๆ โดยไม่จำเป็น เว้นแต่แพทย์จะแนะนำค่ะ
ที่มา : เลี้ยงลูกตามใจหมอ , โรงพยาบาลขอนแก่น ราม
บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ
นิสัยเด็กทารก มีกี่แบบ? วิธีสังเกต ลูกเป็นเด็กแบบไหน ควรเลี้ยงยังไงให้ถูกทาง?
ทารกแรกเกิดกินน้อย จะขาดสารอาหารไหม? ลูกควรกินมากเท่าไรถึงพอดี
ทารกง่วงแต่ไม่ยอมนอน ทำไงดี? แนะวิธีแก้ ก่อนกระทบพัฒนาการลูกน้อย!
มีข้อสงสัยเรื่องการตั้งครรภ์ หรือมีคำถามเรื่องการเลี้ยงลูกหรือเปล่าคะ? ติดตามอ่านบทความ หรือสอบถามสิ่งที่คุณอยากรู้ผ่านแอปของเราได้เลย
ดาวน์โหลด theAsianparent แอปพลิเคชัน ทั้ง IOS และ Android ได้แล้ววันนี้!
