ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ หรือโรคPCOS คืออะไร มีสาเหตุเกิดมาจากอะไร มีวิธีรักษาหรือไม่ มีอาการอย่างไร แล้วเมื่อไหร่ควรไปพบแพทย์
บทความนี้ได้รับการตรวจสอบโดย นพ. วรณัฐ ปกรณ์รัตน์ (แพทย์จาก Good Doctor Technology แอปพลิเคชัน) | ตุลาคม 2565
Polycystic ovary syndrome (PCOS) หรือภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ เป็นความผิดปกติของฮอร์โมนที่พบได้บ่อยที่สุดในวัยสตรีเจริญพันธุ์ ผู้หญิงที่เป็น PCOS อาจจะมีประจำเดือนมาไม่บ่อย หรือมีระดับฮอร์โมนเพศชาย (แอนโดรเจน) มากเกินไป รังไข่อาจมีการสะสมของของเหลวขนาดเล็กจำนวนมาก และไม่สามารถปล่อยไข่ได้อย่างสม่ำเสมอ และยังไม่ทราบสาเหตุที่แท้จริงของ PCOS การวินิจฉัยและการรักษาตั้งแต่เนิ่น ๆ ควบคู่ไปกับการลดน้ำหนักอาจช่วยลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อนในระยะยาว เช่น เบาหวานชนิดที่ 2 และโรคหัวใจ
ขอขอบคุณวิดีโอจาก : https://www.youtube.com , siriraj channel
โรคPCOS หรือ ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ คืออะไร
PCOS (Polycystic Ovary Syndrome) หรือภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ คือ ความผิดปกติของระบบต่อมไร้ท่อ ทำให้ผู้ป่วยมีระดับฮอร์โมนเอสโตรเจน โปรเจสเตอโรน แอนโดรเจน และอินซูลินอยู่ในภาวะที่ไม่สมดุล จนเกิดถุงน้ำขนาดเล็กจำนวนหลายใบอยู่ในรังไข่ ซึ่งอาจจะเกิดเพียงข้างเดียวหรือเกิดทั้งสองข้าง รังไข่จึงมีขนาดที่โตขึ้น และอาจจะส่งผลให้ประจำเดือนมาไม่ปกติ ขนดก สิวขึ้น หรือว่ามีบุตรยาก โดยมักที่จะพบในผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์เป็นหลัก
บทความที่เกี่ยวข้อง : รู้ทัน! วัยทองก่อนวัย ก่อนรังไข่เสื่อม ท้องยาก!
อาการของโรคPCOS หรือ ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ
อาการของผู้ที่ป่วยเป็น PCOS มักจะมีอาการหรือรู้สึกถึงความผิดปกติภายหลังจากมีประจำเดือนมาครั้งแรก ซึ่งความรุนแรงที่เกิดขึ้นนั้นจะแตกต่างกันออกไปในแต่ละคน โดยส่วนใหญ่จะแสดงอาการหลัก ๆ ดังนี้
- ประจำเดือนมาไม่ปกติ เช่น ประจำเดือนไม่มาติดต่อกันเป็นเวลานานหลายเดือน ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ ประจำเดือนมานานกว่าปกติมากหรือน้อยผิดปกติ
- การตกไข่ผิดปกติ การตกไข่ผิดปกติจะส่งผลให้ประจำเดือนมาไม่ปกติ และทำให้มีบุตรยาก
- มีบุตรยาก เนื่องจากการตั้งครรภ์ต้องอาศัยการตกไข่ ซึ่งผู้ที่ป่วยเป็น PCOS บางราย อาจจะมีภาวะไม่ตกไข่ในบางเดือน หรือบางรายอาจจะไม่ตกไข่เลย จึงส่งผลให้มีโอกาสตั้งครรภ์ได้ยาก
- ระดับฮอร์โมนเพศชายสูงขึ้น ฮอร์โมนแอนโดรเจนที่สูงขึ้น จะส่งผลต่อลักษณะทางกายของผู้ป่วย เช่น มีสิวขึ้นมากผิดปกติ เสียงเปลี่ยน มีขนขึ้นตามหน้าและส่วนต่าง ๆ หรือเป็นโรคศีรษะล้านทางพันธุกรรม ซึ่งทำให้ผมร่วงและผมบาง
- อาการอื่น ๆ ผู้ป่วย PCOS อาจมีน้ำหนักตัวที่เพิ่มขึ้นจนผิดปกติ หรือเกิดความรู้สึกหดหู่ จากอาการผิดปกติต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น
สาเหตุของโรคPCOS หรือภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ
สาเหตุของโรคPCOS ยังไม่สามารถที่จะสรุปถึงสาเหตุที่แน่ชัดได้ อย่างไรก็ตาม ได้มีพบว่ามีปัจจัยบางอย่างที่อาจส่งผลให้เกิด PCOS มีดังต่อไปนี้
- ภาวะฮอร์โมนไม่สมดุล ทางการแพทย์ยังไม่สามารถที่จะยืนยันถึงสาเหตุ ที่ส่งผลให้เกิดฮอร์โมนอยู่ในภาวะไม่สมดุล แต่ก็เป็นไปได้ว่าอาจจะเกิดจากความผิดปกติของรังไข่เอง ต่อมผลิตฮอร์โมนชนิดต่าง ๆ ในร่างกาย หรือสมองซึ่งมีหน้าที่ควบคุมฮอร์โมน รวมไปถึงภาวะดื้ออินซูลิน ที่ทำให้ฮอร์โมนมีปริมาณที่เปลี่ยนไป ความผิดปกติของฮอร์โมนที่มักพบในผู้ป่วย PCOS คือ
- ฮอร์โมนลูทิไนซิง หรือแอลเอชมีปริมาณสูงกว่าปกติ
- ฮอร์โมนเทสโทสเทอโรนมีปริมาณสูงกว่าปกติ
- Sex Hormone Binding Globulin หรือ SHBG มีปริมาณต่ำกว่าปกติ
- ฮอร์โมนโพรแลกตินมีปริมาณสูงกว่าปกติ
- ภาวะดื้ออินซูลิน อินซูลินคือ ฮอร์โมนชนิดหนึ่งที่ถูกผลิตขึ้นภายในตับอ่อน นอกจากจะมีหน้าที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด อินซูลินยังทำหน้าที่ช่วยกระตุ้นให้รังไข่ผลิตฮอร์โมนเพศชายชนิดหนึ่งที่เรียกว่า เทสโทสเทอโรน ผู้หญิงที่มีภาวะดื้ออินซูลินหรือภาวะที่เซลล์ในร่างกายนั้นไม่ตอบสนองกับปริมาณอินซูลินปกติ จะทำให้ตับอ่อนนั้นผลิตอินซูลินเพิ่มขึ้นซึ่งจะส่งผลให้รังไข่ผลิตฮอร์โมนเทสโทสเทอโรนมากยิ่งขึ้นไปอีกด้วย โดยปริมาณอินซูลินและเทสโทสเทอโรนที่มากผิดปกติ จะกระทบต่อการสร้างถุงน้ำในรังไข่ การตกไข่ ลักษณะทางกายภาพ และน้ำหนักตัวของผู้ป่วย ดังนั้น ภาวะดื้ออินซูลิน จึงอาจเป็นปัจจัยหนึ่งของการเกิด PCOS
ภาวะแทรกซ้อนโรคPCOS หรือภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ
ภาวะแทรกซ้อนของ PCOS หรือภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ
- ภาวะมีบุตรยาก
- เบาหวานขณะตั้งครรภ์ หรือความดันโลหิตสูงที่เกิดจากการตั้งครรภ์
- การแท้งบุตร หรือการคลอดก่อนกำหนด
- ภาวะไขมันพอกตับอักเสบที่ไม่มีแอลกอฮอล์ และการอักเสบของตับอย่างรุนแรงที่เกิดจากการสะสมของไขมันในตับ
- Metabolic syndrome กลุ่มอาการต่าง ๆ เช่น ความดันโลหิตสูง น้ำตาลในเลือดสูง และระดับคอเลสเตอรอล หรือไตรกลีเซอไรด์ผิดปกติที่เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ และหลอดเลือดอย่างมีนัยสำคัญ
- เบาหวานชนิดที่ 2 หรือ prediabetes
- ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ
- อาการซึมเศร้า วิตกกังวล และความผิดปกติของการกิน
- เลือดออกในมดลูกผิดปกติ
- มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก (มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก)
การรักษาโรคPCOS หรือภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ-
การรักษาโรคPCOS จะแตกต่างกันออกไปตามอาการที่เกิดขึ้นในแต่ละบุคคล เช่น ประจำเดือนมาไม่ปกติ โรคอ้วน หรือภาวะมีบุตรยาก ซึ่งวิธีหลัก ๆ มีดังนี้
- การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม หากคำนวณค่าดัชนีมวลกาย แล้วผลลัพธ์มีค่ามากกว่า 24.9 ซึ่งได้บ่งชี้ว่ามีน้ำหนักเกินมาตรฐาน ควรหันมาออกกำลังกายและรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ หลีกเลี่ยงอาหารจำพวกไขมันและแป้ง เนื่องจากการลดน้ำหนักได้แม้เพียงเล็กน้อยก็จะสามารถที่จะช่วยบรรเทาอาการป่วย และป้องกันภาวะแทรกซ้อนในอนาคตได้นั้นเอง
- ผู้ป่วยที่ประจำเดือนมาไม่ปกติ ทางแพทย์อาจจะแนะนำให้รับประทานยาเม็ดคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนรวม (ซึ่งมีฮอร์โมนเอสโตรเจน และโปรเจสเตอโรนเป็นส่วนประกอบด้วย) หรือยาเม็ดคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนตัวเดียว (มีเพียงฮอร์โมนโปรเจสโตเจนเป็นส่วนประกอบ) โดยตัวยานั้นจะช่วยทำให้ประจำเดือนกลับมาเป็นปกติ และช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดของมะเร็งเยื่อโพรงมดลูกอีกด้วย
- การรับประทานยา ชนิดของยาที่จะต้องรับประทานจะแตกต่างกันออกไป ขึ้นอยู่กับอาการที่ปรากฏในผู้ป่วยแต่ละราย
- ผู้ป่วยที่มีการตกไข่ผิดปกติ การตกไข่ที่ผิดปกติ เช่น ตกไข่ไม่สม่ำเสมอ หรือไม่ตกไข่ ส่งผลให้มีบุตรยาก แพทย์อาจจะแนะนำให้ผู้ป่วยนั้นรับประทานโคลมีฟีน ซึ่งเป็นตัวยาที่มีฤทธิ์ยับยั้งฮอร์โมนเอสโตรเจน และยังช่วยให้การตกไข่เป็นไปตามปกติ ทั้งนี้ แพทย์จะให้ยาเมทฟอร์มินเสริมหากผู้ป่วยรับประทานยาโคลมีฟีนแล้วการตกไข่ยังไม่กลับมาเป็นปกติ
อย่างไรก็ตามคุณควรได้รับคำปรึกษาจากทางแพทย์ก่อนเสมอ ก่อนที่จะรับประทานยาแบบใด หรือถ้ามีอาการเหล่านี้ควรให้ไปปรึกษาทางแพทย์ทันที
บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ
คอตีบคืออะไร โรคคอตีบมีอาการเป็นอย่างไร มีสาเหตุเกิดมาจากอะไร มีวิธีรักษาหรือไม่
20 โรคกลัว ภาวะโฟเบียที่น่าสนใจ โรคกลัวอะไรแปลก ๆ แบบนี้คุณเป็นหรือเปล่า!?
โรคทางจิตเวช โรคจิตคืออะไร? รวมทุกเรื่องที่ควรรู้เกี่ยวกับโรคจิตเวช
ที่มา : 1 , 2
มีข้อสงสัยเรื่องการตั้งครรภ์ หรือมีคำถามเรื่องการเลี้ยงลูกหรือเปล่าคะ? ติดตามอ่านบทความ หรือสอบถามสิ่งที่คุณอยากรู้ผ่านแอปของเราได้เลย
ดาวน์โหลด theAsianparent แอปพลิเคชัน ทั้ง IOS และ Android ได้แล้ววันนี้!
