ทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อย บำรุงยังไง ให้แข็งแรง มีน้ำหนักตามเกณฑ์

ทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อย มักเกิดจากภาวะคลอดก่อนกำหนด ต้องบำรุงด้วยนมแม่ แต่ถ้ากินนมแม่ไม่ได้ เรามีตัวอย่างนมผงเด็กคลอดก่อนกำหนดมาให้ค่ะ

ลูกคือของขวัญที่ล้ำค่าของคุณพ่อคุณแม่ แต่หากลูกน้อยมีน้ำหนักตัวแรกเกิดน้อย อาจสร้างความกังวลใจให้คุณพ่อคุณแม่ได้ เพราะลูกจะต้องการการดูแลเป็นพิเศษกว่าเด็กทั่วไป อย่างไรก็ตาม เชื่อว่าด้วยความรักและการดูแลที่ถูกต้องจะสามารถทำให้ ทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อย เติบโตได้อย่างแข็งแรงสมบูรณ์ มีน้ำหนักตามเกณฑ์ แต่คุณแม่ควรต้องทำความเข้าใจก่อนค่ะว่าสาเหตุที่ทำให้ ลูกแรกเกิดน้ำหนักน้อย คืออะไร และมีวิธี บำรุงยังไง ให้แข็งแรง

ทารกแรกเกิดที่เข้าข่ายน้ำหนักน้อย

สารบัญ

ลูกหนักเท่าไร เข้าข่าย ทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อย

โดยปกติแล้วทารกแรกเกิดในไทยจะมีน้ำหนักตัวเฉลี่ยประมาณ 3,000 กรัม มีตัวยาวประมาณ 50 เซนติเมตร หรือมีน้ำหนักตัวระหว่าง 2,500-4,000 กรัม หากน้อยกว่า 2,500 กรัม ถือว่าทารกน้ำหนักน้อยกว่าปกติ ซึ่งหลังจากทารกคลอดได้ 5-7 วัน น้ำหนักตัวจะลดลงเล็กน้อย โดยมีอัตราการลดลงของน้ำหนักที่แบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ

ทารกที่กินนมแม่ น้ำหนักตัวจะลดลงประมาณ 7-10% ของน้ำหนักแรกเกิด
ทารกที่กินนมชง น้ำหนักตัวจะลดลงประมาณ 5% ของน้ำหนักแรกเกิด

อย่างไรก็ตาม น้ำหนักของลูกน้อยจะค่อย ๆ เพิ่มขึ้นใกล้เคียงกับน้ำหนักแรกเกิดเมื่ออายุ 10-14 วันขึ้นไป แต่กรณีที่ลูกน้อยมีอาการป่วย หรือเป็นเด็กที่คลอดก่อนกำหนดก็อาจต้องใช้เวลาประมาณ 3 สัปดาห์กว่าน้ำหนักจะกลับมาเท่ากับตอนแรกเกิดได้

สาเหตุที่ทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อย

สาเหตุที่ ทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อย

หนึ่งในสาเหตุหลักของภาวะ ทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อย ที่พบได้บ่อยก็คือ “การคลอดก่อนกำหนด” (preterm birth) ซึ่งโดยปกติคุณแม่ตั้งครรภ์จะคลอดที่อายุครรภ์ประมาณ 38-40 สัปดาห์ แต่หากคุณแม่คลอดลูกน้อยก่อนอายุครรภ์ 37 สัปดาห์เต็ม นับจากวันแรกของการมีประจำเดือนครั้งสุดท้ายก่อนตั้งครรภ์ ถือว่า เป็นการคลอดก่อนกำหนด ที่อาจส่งผลให้ทารกมีน้ำหนักตัวน้อยกว่า 2,500 กรัม โดยหากคลอดก่อน 30-32 สัปดาห์ และมีน้ำหนักเฉลี่ยน้อยกว่า 1,500 กรัม จัดได้ว่า “ทารกน้ำหนักน้อยมาก” ค่ะ

ทั้งนี้ ทารกคลอดก่อนกำหนด จะมีระยะเวลาในการเจริญเติบโตน้อยระหว่างอยู่ในครรภ์ ทำให้อวัยวะต่าง ๆ ของร่างกายทำหน้าที่ได้อย่างไม่สมบูรณ์ ยิ่งอายุครรภ์และน้ำหนักแรกเกิดน้อยเท่าไร ยิ่งต้องการการดูแลเป็นพิเศษมากขึ้นเท่านั้น

อย่างไรก็ตาม นอกจากการคลอดก่อนกำหนดแล้ว สาเหตุที่ ทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อย อาจเกิดได้จากปัจจัยต่อไปนี้ได้เช่นกัน

ครรภ์แฝด ซึ่งทำให้เกิดการแบ่งพื้นที่ในครรภ์ รวมทั้งการแบ่งอาหารระหว่างทารกแฝดด้วย
โรคทางพันธุกรรม
มีปัญหาเกี่ยวกับรก เช่น รกเสื่อม รกลอกตัวก่อนกำหนด เลือดจึงไม่สามารถเข้าไปหล่อเลี้ยงทารกในครรภ์ได้
เกิดภาวะแทรกซ้อนระหว่างตั้งครรภ์ เช่น ภาวะความดันโลหิตสูง ภาวะเลือดข้นขณะตั้งครรภ์
แม่ท้องไม่พร้อม ตั้งครรภ์ในขณะที่ยังอายุน้อย อาจทำให้บำรุงครรภ์ไม่ดีเท่าที่ควร
ติดเชื้อระหว่างตั้งครรภ์ เช่น ทางเดินปัสสาวะอักเสบ หรือโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ซิฟิลิส เริม
ตั้งครรภ์ท้องที่ 2 หลังจากที่คลอดลูกท้องแรกไม่ถึง 6 เดือน
ภาวะทุพโภชนาการของแม่ ไปจนถึงการได้รับควันบุหรี่มือสองจากคนรอบตัวคุณแม่ระหว่างตั้งครรภ์

ทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อย บำรุงยังไง ให้แข็งแรง

นมแม่ดีที่สุด ในการบำรุงร่างกายลูกทารกวัยแรกเกิดค่ะ ไม่ว่าลูกจะเป็นเด็กที่คลอดปกติ หรือคลอดก่อนกำหนดก็ตาม โดยองค์การอนามัยโลกแนะนำว่า ทารกควรได้กินนมแม่เป็นอาหารหลักตั้งแต่แรกเกิดจนถึง 6 เดือน และกินนมแม่ควบคู่กับการกินอาหารที่มีประโยชน์ตามช่วงวัยตั้งแต่อายุ 6 เดือน – 2 ปี หรือกินต่อเนื่องนานกว่านั้นหากเป็นไปได้

ดังนั้น หากพบว่าลูกน้อยแรกเกิดมีน้ำหนักตัวน้อย คุณแม่ควรให้ลูกได้กินนมแม่อย่างต่อเนื่อง เพราะทารกที่มีภาวะนี้มักต้องการสารอาหารต่าง ๆ สูงกว่าทารกที่มีน้ำหนักปกติ ทั้งโปรตีน เกลือแร่ วิตามิน แคลเซียม ซึ่งนมแม่จะช่วยสร้างภูมิคุ้มกันและเสริมสร้างการเจริญเติบโตให้กับลูกน้อยที่มีน้ำหนักแรกคลอดน้อยได้เป็นอย่างดี รวมถึงช่วยให้ลูกน้อยกลับมาเป็นเด็กที่มีสุขภาพร่างกายแข็งแรงได้

นอกจากนี้ คุณแม่ที่มีลูกแรกเกิดน้ำหนักตัวน้อยควรหมั่นตรวจเช็คน้ำหนักและการเจริญเติบโตของลูกอยู่เสมอ และลูกน้อยควรได้รับการฉีดวัคซีนครบทุกอย่างตามกำหนด อีกทั้งควรดูแลระบบทางเดินหายใจของลูกให้โล่งอยู่เสมอด้วยการดูดเสมะที่ค้างในปากและลำคอ ป้องกันลูกอาเจียนระหว่างให้นม ซึ่งหากลูกอาเจียนระหว่างหรือหลังให้นม คุณแม่ต้องดูดเสมหะในปากก่อน ตามด้วยการดูดที่จมูก เพื่อไม่ให้เกิดการสำลักเข้าหลอดลม และอย่าลืมควรจับทารกเรอเพื่อไล่ลมทุกครั้งหลังจากให้นม เพื่อป้องกันการสำลัก เนื่องจากระบบย่อยอาหารและการดูดซึมสารอาหารของลูกน้อยยังไม่ดีพอนั่นเองค่ะ

บำรุงด้วยน้ำนมแม่

บำรุงร่างกายทารกคลอดก่อนกำหนดด้วยน้ำนม

อย่างที่บอกค่ะว่าทารกที่คลอดก่อนกำหนดควรได้รับนมแม่เป็นอาหารหลักเพื่อการบำรุงร่างกาย แต่หากมีกรณีใด ๆ ก็ตามที่ลูกไม่สามารถกินนมแม่ได้ คุณแม่ก็อาจเลือกนมผงสำหรับทารกคลอดก่อนกำหนดให้กับลูกน้อยได้ โดยจำเป็นต้องได้รับคำแนะนำการเลือกนมผงจากแพทย์ก่อน และปฏิบัติตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัดค่ะ

บำรุงด้วยนมแม่

การให้นมแม่นั้นลูกควรได้ดูดนมจากเต้าดีที่สุดค่ะ แต่บางครั้งก็อาจมีเหตุให้ลูกน้อยยังไม่สามารถดูดนมจากเต้าได้ทันทีเช่นกัน ซึ่งกรณีที่ลูกน้อยคลอดในขณะอายุครรภ์ค่อนข้างเยอะ ประมาณ 34-37 สัปดาห์ และมีน้ำหนักตัวไม่น้อยเกินไป คือมากกว่า 2,000 กรัม ส่วนใหญ่จะไม่ค่อยพบปัญหาความไม่พร้อมด้านร่างกาย สามารถให้กินนมแม่จากเต้าได้ตามต้องการ

กรณีที่ลูกน้อยมีน้ำหนักตัวที่ค่อนข้างน้อยมาก น้อยกว่า 2,000 กรัม หรืออายุครรภ์น้อยกว่า 34 สัปดาห์ มักมีปัญหาความไม่สมบูรณ์ของอวัยวะต่าง ๆ เช่น การหายใจ ลูกตัวเล็กมาก ไม่มีแรงดูดได้ดีพอ หรือดูดกลืนได้อย่างสัมพันธ์กันไม่ได้ ลูกน้อยจะยังไม่สามารถเริ่มการกินนมแม่ทั้งจากขวดหรือเต้าได้ แพทย์อาจให้การดูแลโดยให้สารน้ำทางเส้นเลือดดำ และจะเริ่มให้นมแม่ทางปากเร็วที่สุด โดยเริ่มทีละนิดเมื่อสภาพร่างกายของลูกน้อยมีความพร้อม ซึ่งคุณแม่ควรเริ่มบีบเก็บน้ำนมเพื่อเตรียมไว้ป้อนเมื่อลูกน้อยพร้อมเริ่มกินนมไว้ได้เลยค่ะ


เคล็ดลับเพิ่มน้ำหนักทารกคลอดก่อนกำหนดด้วยนมแม่
ปั๊มนมแม่ โดยแยกส่วนหน้ากับส่วนหลัง
นำนมส่วนหลังมาให้ลูกน้อยกินก่อน ถ้าไม่พอจึงใช้นมส่วนหน้าเสริม เพื่อให้ลูกได้รับไขมันจากนมแม่อย่างเต็มที่ ช่วยให้น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นดีด้วย
ฝึกปั๊มนมร่วมกับการกระตุ้นด้วยนิ้วมือและบีบด้วยมือต่อหลังจากปั๊มด้วยเครื่องแล้ว จะช่วยให้นมส่วนท้ายออกมาจนเกลี้ยงเต้า ปริมาณนมเพิ่มขึ้น และลูกได้รับไขมันส่วนท้ายอย่างเต็มที่

แก้ปัญหาด้วยนมผง

หากทารกแรกเกิดที่คลอดก่อนกำหนดมีน้ำหนักตัวเกิน 2,000 กรัม แต่มีเหตุที่คุณแม่ไม่สามารถให้นมแม่ได้ และไม่มีปัญหาทางสุขภาพเป็นข้อห้าม อาจเลือกใช้นมผงสูตรปกติ (20 แคลอรี/30 มิลลิลิตร) แก่ลูกน้อย โดยเริ่มให้นมลูกในปริมาณน้อย ๆ ก่อน ครั้งละ 2 ซีซี/มื้อ ในวันแรก วันละ 4-6 ครั้ง แล้วค่อย ๆ เพิ่มขึ้นจนกระทั่งได้ปริมาณ 150-160 ซีซี/น้ำหนักตัว (กิโลกรัม)/วัน ซึ่งจะให้แคลอรีประมาณ 110-120 แคลอรี/กิโลกรัม/วัน แล้วติดตามน้ำหนักและการเจริญเติบโตว่าเป็นไปตามเกณฑ์หรือไม่ ถ้าน้ำหนักลูกยังเพิ่มได้ไม่ดี อาจต้องเลือกใช้นมงสำหรับทารกคลอดก่อนกำหนด (premature formula) ที่จะมีการผสมให้มีแคลอรีสูงขึ้นเป็น 24-27 แคลอรี ต่อ 20-30 มิลลิลิตร ทั้งนี้ การให้นมลูกน้อยที่คลอดก่อนกำหนด ควรอยู่ภายใต้การควบคุมดูแลและคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัดนะคะ

บำรุงลูกแรกเกิดน้ำหนักน้อยยังไงดี

วิธีเลือก นมผงเด็กคลอดก่อนกำหนด ทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อย

เด็กที่คลอดก่อนกำหนดซึ่งมีน้ำหนักตัวที่น้อยกว่าปกติ จะมีความต้องการพลังงานมากกว่าทารกปกติเพื่อช่วยให้ร่างกายเติบโตและพัฒนา นมผงที่จะนำมาให้ลูกน้อยที่มีภาวะดังกล่าวจึงต้องมีสารอาหารที่ครบถ้วน ทั้งโปรตีน ไขมัน วิตามิน และแร่ธาตุในปริมาณที่สูงกว่านมสูตรปกติ เพื่อร่างกายลูกน้อยได้รับสารอาหารที่จำเป็นอย่างเพียงพอ และนมผงสำหรับเด็กคลอดก่อนกำหนดมักถูกพัฒนาสูตรมาเพื่อรองรับความต้องการดังกล่าวของลูกน้อย โดยคุณแม่ควรพิจารณาเลือกนมผงสำหรับทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อยจากการคลอดก่อนกำหนด โดย เลือกตามคำแนะนำของแพทย์ เป็นอันดับแรก เนื่องจากคุณหมอที่ดูแลครรภ์คุณแม่คือผู้ที่รู้จักและเข้าใจสภาวะทางร่างกายของลูกน้อยมากที่สุด ทั้งน้ำหนัก อายุ และสุขภาพโดยรวมของลูก

นอกจากนี้ ควรเลือกนมผงที่มีสารอาหารจำเป็นและมีส่วนสำคัญต่อการเจริญเติบโตของลูกอย่างครบถ้วน และปริมาณสูงเพียงพอ ทั้งพลังงาน โปรตีน ไขมัน วิตามินและแร่ธาตุ ดังนี้


สารอาหารที่ควรมีในนมผงเด็กคลอดก่อนกำหนด ทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อย
มีกรดไขมันปานกลาง MCT Oil (Medium Chain Triglycerides)	ในปริมาณสูง เพื่อช่วยในการย่อยและดูดซึมไขมันและแคลเซียมได้ดี
โปรตีน	ในปริมาณที่สูงเพียงพอกับความต้องการของทารกคลอดก่อนกำหนด และมีความใกล้เคียงนมแม่
กรดไขมัน (ARA) และ (DHA)	ตามมาตรฐานองค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติ (FAO) / องค์การอนามัยโลก (WHO)
คาร์โบไฮเดรต	เป็นกลูโคสและแลคโตสชนิดเดียวกันกับนมแม่ เพื่อการย่อยและการดูดซึม เป็นแหล่งพลังงานที่เหมาะสม
พลังงาน	ให้พลังงาน 24 กิโลแคลอรี ต่อนม 20 มิลลิลิตร (ซีซี)
โคลีน	จำเป็นต่อพัฒนาการด้านการเรียนรู้และความจำ
แคลเซียม และ ฟอสฟอรัส	ในอัตราส่วนที่เหมาะสม เพื่อการเจริญเติบโตของกระดูกและฟัน
มีสารอาหารที่ช่วยย่อยและดูดซึมในทารก	ลดการเกิดอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ

แก้ปัญหาทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อยด้วยนมผง

ตัวอย่าง นมเด็กคลอดก่อนกำหนด และ ทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อย


ยี่ห้อ	ปริมาณ	เหมาะสำหรับ	สารอาหารที่จำเป็น/ส่วนผสม 100 มิลลิลิตร
Enfalac A+ Catch-up Care สูตร 1 ภาพ : Shopee Official	400 กรัม	สำหรับเด็กที่มีน้ำหนักตัวต่ำกว่าปกติ รวมถึงเด็กที่คลอดก่อนกำหนด	พลังงาน 75 กิโลแคลอรี โปรตีน 2 กรัม คาร์โบไฮเดรต 7.7 กรัม ไขมัน 3.9 กรัม มี MCT Oil DHA 12.7 มิลลิกรัม ARA 25 มิลลิกรัม แคลเซียม 82 มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส 48 มิลลิกรัม โคลีน 17.9 มิลลิกรัม
Pre NAN Gold Pro ภาพ : Shopee	400 กรัม	สำหรับทารกเกิดก่อนกำหนดและทารกที่มีน้ำหนักตัวต่ำกว่า 1,800 กรัม	พลังงาน 80 กิโลแคลอรี โปรตีน 2.32 กรัม คาร์โบไฮเดรต 8.34 กรัม ไขมัน 4.17 กรัม มี MCT Oil DHA 13 มิลลิกรัม ARA 13 มิลลิกรัม แคลเซียม 104 มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส 61 มิลลิกรัม โคลีน 9.7 มิลลิกรัม
Nutricia Infatrini ภาพ : BigC	400 กรัม	สำหรับทารกที่มีภาวะขาดสารอาหารหรือเสี่ยงต่อการขาดสารอาหาร วัยแรกเกิด – 12 เดือน	พลังงาน 100 กิโลแคลอรี โปรตีน 2.6 กรัม คาร์โบไฮเดรต 10 กรัม ไขมัน 5.4 กรัม DHA 10 มิลลิกรัม ARA 18 มิลลิกรัม แคลเซียม 100 มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส 56 มิลลิกรัม โคลีน 14 มิลลิกรัม ใยอาหาร GOS/FOS 0.6 กรัม
Similac Neosure ภาพ : Lazada	370 กรัม	สำหรับเด็กคลอดก่อนกำหนดแรกเกิด-1 ปี	พลังงาน 74 กิโลแคลอรี โปรตีน 1.9 กรัม คาร์โบไฮเดรต 7.7 กรัม ไขมัน 4.1 กรัม มี MCT Oil DHA 0.1% ARA 0.28% แคลเซียม 78 มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส 46 มิลลิกรัม โคลีน 11.9 มิลลิกรัม

นมผงสำหรับเด็กคลอดก่อนกำหนดที่นำมาเป็นตัวอย่างให้คุณแม่เลือกนี้ นอกจากจะมีสารอาหารที่ให้พลังงานครบถ้วนแล้ว ยังมีกรดไขมันโอเมก้า 3, 6 และ 9 รวมทั้งวิตามินและแร่ธาตุต่าง ๆ มากมายที่จำเป็นต่อการเสริมสร้างพัฒนาการของทารก อย่างไรก็ดี นมแม่ยังเป็นอาหารที่ดีที่สุดสำหรับเด็กคลอดก่อนกำหนด ดังนั้น การเลือกนมผงเด็กคลอดก่อนกำหนด สำหรับทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อย แทนการให้นมแม่ ควรใช้ตามคำแนะนำของแพทย์ พยาบาล หรือนักโภชนาการนะคะ

ที่มา : www.pobpad.com , www.phyathai.com , สุธีรา เอื้อไพโรจน์กิจ

บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ

วิธีอาบน้ำทารกแรกเกิด จำเป็นต้องอาบทุกวันไหม อาบอย่างไรไม่ให้ลูกป่วย

6 โยเกิร์ตสำหรับทารก 6 เดือน ที่แพ้แลคโตส และท้องเสียบ่อย

White noise เสียงไดร์เป่าผม ช่วยกล่อมทารก หลับสบายจริงไหม ?

มีข้อสงสัยเรื่องการตั้งครรภ์ หรือมีคำถามเรื่องการเลี้ยงลูกหรือเปล่าคะ? ติดตามอ่านบทความ หรือสอบถามสิ่งที่คุณอยากรู้ผ่านแอปของเราได้เลย ดาวน์โหลด theAsianparent แอปพลิเคชัน ทั้ง IOS และ Android ได้แล้ววันนี้!

บทความโดย

จันทนา ชัยมี

ทารกคลอดก่อนกำหนดทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อย

เรื่องแนะนำ