ฟันน้ำนม ซึ่งเป็นฟันชุดแรกที่ขึ้นในช่องปากลูกน้อยวัยทารก อาจเป็นสิ่งที่คุณพ่อคุณแม่หลายบ้านรอคอย เพราะเหมือนได้เห็นการเจริญเติบโตทางด้านร่างกายอีกด้านของลูก ซึ่งฟันน้ำนมจิ๋ว ๆ ไม่เพียงน่ารักน่าเอ็นดูเท่านั้น แต่ยังมีบทบาทสำคัญเชื่อมโยงกับพัฒนาการของลูกน้อยอีกหลายด้าน บทความนี้จะพาไปทำความรู้จักกับฟันน้ำนมให้มากขึ้น ฟันน้ำนมมีกี่ซี่ ฟันซี่แรกขึ้นเมื่อไหร่ มีความสำคัญยังไง ฟันแท้จะขึ้นตอนไหน รวมถึงการดูแลสุขภาพฟันลูกน้อยให้แข็งแรง เพื่อสุขภาพช่องปากที่ดีด้วยค่ะ
ฟันน้ำนม มีความสำคัญยังไง?
ความสำคัญของฟันน้ำนมที่ธรรมชาติสร้างสรรค์ขึ้นมาก็เพื่อให้มนุษย์ใช้บดเคี้ยวและกัดอาหาร รวมถึงช่วยในการหัดพูดและออกเสียงในวัยเด็กค่ะ โดยฟันน้ำนมจะไม่โตตามอายุ แต่เมื่อขากรรไกรเจริญเติบโตมากขึ้นฟันน้ำนมจะหลุดไปเอง แล้วฟันแท้จะขึ้นมาแทน ซึ่งการบดเคี้ยวของฟันน้ำนมยังช่วยกระตุ้นการเจริญเติบโตของขากรรไกรอีกด้วย ถ้าฟันน้ำนมของลูกหลุดไปก่อนกำหนด ฟันแท้ที่อยู่ข้างล่างก็จะไม่มีพื้นที่พอให้ขึ้น หรือขึ้นมาไม่ถูกตำแหน่ง เกิดปัญหาฟันแท้ซ้อน และฟันเก ตามมา ซึ่งความสำคัญ บทบาทหน้าที่ และประโยชน์ของฟันน้ำนมมีดังนี้
- ช่วยในการบดเคี้ยวอาหาร ทำให้ลูกน้อยกินอาหารที่ต้องบดเคี้ยวได้ตามวัย หากไม่มีฟันน้ำนม หรือฟันน้ำนมผุ ปวด ลูกจะกินอาหารไม่ได้ ร้องไห้งอแงเพราะความทรมาน ทำให้น้ำหนักน้อย ขาดสารอาหาร สุขภาพทรุดโทรม และป่วยง่าย
- ใช้ในการพูดและการออกเสียง การออกเสียงพยัญชนะต่าง ๆ หรือการพูดเป็นให้ชัดเจนนั้น ต้องอาศัยการเปล่งเสียงผ่านอวัยวะต่าง ๆ ในช่องปาก เช่น ฟัน ลิ้น ริมฝีปาก
- รักษาช่องว่างสำหรับฟันแท้ ช่วยให้ฟันแท้ขึ้นมาในตำแหน่งที่ถูกต้อง โดยฟันน้ำนมแต่ละซี่จะช่วยกำหนดช่องว่างที่เหมาะสมไว้ให้ฟันแท้ตรงตำแหน่งนั้นขึ้นมาได้อย่างถูกต้อง เรียงตัวสวยงาม
- ส่งผลต่อการพัฒนาใบหน้า ช่วยให้ขากรรไกรและใบหน้ามีรูปร่างที่สมส่วน
ฟันน้ำนมมีกี่ซี่
คุณพ่อคุณแม่หลายบ้านอาจคุ้นเคยกับจำนวนฟันแท้ที่มี 32 ซี่ จนสับสน และสงสัยว่าจำนวนฟันน้ำนมจะมีเท่ากับฟันแท้หรือไม่ (ก็ฟันแท้ขึ้นมาแทนฟันน้ำนมนี่นา) แล้ว ฟันน้ำนมมีกี่ซี่ ? ซึ่งคำตอบก็คือ ฟันน้ำนมของลูกน้อย มีทั้งหมด 20 ซี่ค่ะ โดยประกอบด้วยฟันในตำแหน่งต่างๆ คือ
- ฟันหน้าซี่กลาง (Central incisors) จำนวน 4 ซี่
- ฟันหน้าซี่ข้าง (Lateral incisors) จำนวน 4 ซี่
- ฟันเขี้ยว (Canines) จำนวน 4 ซี่
- ฟันกรามซี่ที่ 1 (First molars) จำนวน 4 ซี่
- ฟันกรามซี่ที่ 2 (Second molars) จำนวน 4 ซี่
ทั้งนี้ หากอยากรู้ว่า ฟันลูกขึ้นเมื่อไหร่ ไม่ต้องกังวลไปค่ะเพราะการขึ้นของฟันน้ำนมในเด็กแต่ละคนอาจมีความช้าเร็วแตกต่างกันบ้างเป็นเรื่องปกติ เช่นเดียวกับพัฒนาการและการเจริญเติบโตทั่วไปในด้านอื่นๆ ซึ่งฟันน้ำนมจะเริ่มขึ้นเมื่อลูกน้อยอายุได้ประมาณ 6-8 เดือน และจะขึ้นครบ 20 ซี่ เมื่ออายุประมาณ 2-3 ปี โดยเป็นการทยอยขึ้นตามลำดับโดยประมาณดังนี้
|
|---|
ลำดับการขึ้นของฟันน้ำนมลูกน้อย
|
| ช่วงอายุที่ฟันขึ้น |
ตำแหน่งที่ฟันน้ำนมขึ้น |
หมายเหตุ |
| 6-8 เดือน |
ฟันหน้าล่าง |
ฟันหน้าล่าง ซี่กลาง มักขึ้นเป็นซี่แรก |
| 8-10 เดือน |
ฟันหน้าบน |
ฟันหน้า ซี่กลาง ด้านบน จะขึ้นตามฟันหน้าล่างมาติด ๆ |
| 9-13 เดือน |
ฟันข้าง |
- ด้านบนจะขึ้นก่อน
- ด้านล่างจะขึ้นตามมาทีหลังประมาณ 1 เดือน
|
| 13-19 เดือน |
ฟันกราม และฟันเขี้ยว |
- ฟันกรามซี่แรกของด้านบนจะขึ้นประมาณเดือนที่ 13
- ด้านล่างจะขึ้นตามมาในเดือนที่ 14
- ช่วงดือนที่ 16-17 ฟันเขี้ยวด้านบ้านและฟันเขี้ยวด้านล่างจะขึ้นตามมา
- ฟันกรามด้านล่างซี่ที่ 2 และฟันกรามด้านบนซี่ที่ 2 จะขึ้นเป็นลำดับสุดท้าย
|
ฟันลูกขึ้นเมื่อไหร่ ? รู้ได้ไงว่า ฟันน้ำนมซี่แรกจะขึ้น
การจะรู้ได้ว่า ฟันลูกขึ้นเมื่อไหร่ ? การสังเกตว่า ฟันน้ำนมซี่แรกจะขึ้น คุณแม่อาจพบว่าลูกน้อยมีอาการต่อไปนี้
- คันเหงือก
- น้ำลายเยอะ
- ชอบกัดสิ่งของ
- บางครั้งอาจปวดเหงือก
- ร้องไห้กลางคืน
- มีอาการเหงือกบวมเล็กน้อย
- อาจมีไข้ขึ้นเล็กน้อย
- หากเหงือกบวมมากผิดปกติ หรือไข้ขึ้นสูง ควรปรึกษาแพทย์
วิธีดูแลสุขภาพ ฟันน้ำนม ของลูกน้อยให้แข็งแรง
การดูแลฟันน้ำนมลูกน้อยให้สะอาดเป็นสิ่งสำคัญมากค่ะ เพราะจะช่วยป้องกันปัญหาฟันผุและปัญหาสุขภาพช่องปากอื่น ๆ ได้ โดยวิธีการดูแลฟันน้ำนมที่ถูกต้อง ได้แก่
หลังจากฟันน้ำนมซี่แรกขึ้น ควรแปรงฟันให้ลูกน้อยด้วยแปรงสีฟันที่มีขนนิ่ม และใช้ยาสีฟันในปริมาณน้อย ซึ่งหากฟันลูกขึ้นในช่วงวัยที่ยังบ้วนปากเองไม่ได้ หลังแปรงฟันคุณแม่ควรใช้ผ้าก๊อซสะอาด เช็ดคราบยาสีฟันออกให้ลูกค่ะ
คุณแม่ควรพาลูกน้อยไปพบหมอฟันเป็นประจำทุก 6 เดือน เพื่อตรวจสุขภาพช่องปาก รวมถึงปฏิบัติตามคำแนะนำต่าง ๆ ที่จะช่วยป้องกันฟันผุ และให้ลูกมีสุขภาพฟันที่แข็งแรงตั้งแต่แรกเริ่ม
คุณแม่ต้องเลือกอาหารที่เหมาะสมให้ลูกน้อยแต่ละช่วงวัย ซึ่งสำหรับลูกที่ฟันน้ำนมกำลังจะขึ้นวัยประมาณ 6 เดือนนั้นยังเป็นช่วงวัยที่ยังควรต้องกินนมแม่ 100% แต่หากมีกรณีที่คุณแม่จำเป็นต้องเปลี่ยนนมให้ลูกหลัง 6 เดือน ควรเลือกนมผงที่ไม่มีรสหวาน อันเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้ฟันผุ รวมถึงไม่ว่าจะเป็นการดูดเต้า หรือขวดนม ไม่ควรให้ลูกน้อยหลับคานม เพราะจะทำให้เกิดฟันผุได้ง่าย
เพราะการดื่มน้ำสะอาดจะช่วยชะล้างคราบน้ำนม หรือเศษอาหาร และแบคทีเรียในช่องปากให้ลูกน้อยได้
ฟันน้ำนมซี่แรก จะเริ่มหลุดเมื่อไหร่ ฟันแท้ขึ้นตอนไหน
เมื่อฟันน้ำนมของลูกน้อยขึ้นครบทั้ง 20 ซี่แล้ว ฟันน้ำนมซี่แรก จะเริ่มหลุดเมื่ออายุลูกมีประมาณ 6-7 ปี แล้ว ฟันแท้จะขึ้นตอนไหน ก็ต้องบอกเลยค่ะว่า ไม่ได้ขึ้นปุบปับหลังฟันน้ำนมซี่แรกหลุด แต่ฟันแท้จะค่อยๆ ขึ้นมาแทนที่ฟันน้ำนมที่หลุดไป โดยฟันน้ำนมจะหลุดจนครบทั้งหมดเมื่อลูกมีอายุประมาณ 12-13 ปี และฟันแท้จะขึ้นครบ 32 ซี่ เมื่อลูกมีอายุประมาณ 17-21 ปี ซึ่งลำดับการหลุดอาจแตกต่างกันไปแต่โดยรวมจะเป็นไปดังนี้
|
|---|
ลำดับการหลุดของฟันน้ำนม
|
| อายุ |
ตำแหน่งฟันน้ำนมที่หลุด |
| 6 ปี |
ฟันหน้าซี่กลาง ด้านล่าง |
| 7 ปี |
ฟันหน้าซี่ข้าง ด้านล่าง |
| 8 ปี |
ฟันหน้าซี่กลาง ด้านบน |
| 9 ปี |
ฟันหน้าซี่ข้าง ด้านบน และ ฟันเขี้ยว ด้านล่าง |
| 10 ปี |
ฟันกรามซี่ที่ 1 ด้านบน และ ฟันกรามซี่ที่ 1 ด้านล่าง |
| 11 ปี |
ฟันเขี้ยว ด้านบน และ ฟันกรามซี่ที่ 2 ด้านล่าง |
| 12 ปี |
ฟันกรามซี่ที่ 2 ด้านบน |
เมื่อทราบกันแล้วว่า ฟันน้ำนมมีกี่ซี่ ? ฟันซี่แรกขึ้นเมื่อไหร่ ฟันน้ำนมมีความสำคัญอย่างไร ก็อย่าลืมให้ความใส่ใจในการดูแลฟันน้ำนมของลูกให้สะอาดและแข็งแรงตั้งแต่แรกเริ่มนะคะ เพราะนอกจากจะสร้างพื้นฐานและวินัยการดูแลฟันของตัวเองไปจนกระทั่งฟันแท้ขึ้นครบแล้ว การมีสุขภาพฟันที่ดี มีรอยยิ้มที่สดใส ยังช่วยสร้างความมั่นใจให้ลูกน้อยได้ด้วยค่ะ
คำถามที่พบบ่อย
Q: ลูกดูดนิ้วหรือดูดจุกนมหลอก มีผลต่อฟันน้ำนมหรือไม่?
A: การดูดนิ้วหรือดูดจุกนมหลอกเป็นเวลานานเกินไป โดยเฉพาะเมื่อเด็กโตขึ้นและฟันน้ำนมขึ้นครบแล้ว อาจส่งผลต่อการเรียงตัวของฟันและรูปร่างของขากรรไกร ทำให้เกิดฟันเหยิน ฟันสบเปิด หรือฟันห่างได้ ควรพยายามลดและเลิกพฤติกรรมนี้ก่อนอายุ 3-4 ขวบนะคะ
Q: ฟันน้ำนมผุ จำเป็นต้องรักษาหรือไม่ เพราะเดี๋ยวก็หลุดแล้ว?
A: ฟันน้ำนมที่ผุจำเป็นต้องรักษาค่ะ แม้จะหลุดไปในที่สุด แต่ฟันน้ำนมมีบทบาทสำคัญในการบดเคี้ยว การออกเสียง การรักษาพื้นที่ให้ฟันแท้ และการเจริญเติบโตของขากรรไกร หากฟันน้ำนมผุรุนแรง อาจทำให้เกิดการติดเชื้อ ปวด บวม หรือส่งผลกระทบต่อหน่อฟันแท้ที่อยู่ข้างใต้ได้
Q: หากฟันน้ำนมขึ้นผิดลำดับ ทำให้กัดเหงือกตัวเองเป็นแผล ควรทำอย่างไร?
A: รอยแผลสีน้ำตาลอ่อนอาจไม่ใช่แผลอักเสบ แต่เป็นบริเวณที่ฟันน้ำนมซี่อื่นกำลังจะขึ้นค่ะ หากน้องมีหน่อฟันครบ ฟันหน้าบนก็จะค่อยๆ ขึ้นมาเอง (ลำดับอาจคลาดเคลื่อนได้) ควรให้กุมารแพทย์ช่วยดูแผลให้แน่ใจ และแนะนำให้พาไปพบทันตแพทย์เด็กเมื่ออายุประมาณ 2 ขวบ เพื่อตรวจเช็กและสร้างความคุ้นเคยกับการทำฟัน
Q: ฟันน้ำนมด้านหน้ายังไม่หลุด แต่มีฟันแท้ขึ้นแทรกซ้อนออกมาด้านหลัง ควรทำอย่างไร?
A: ควรรีบพาลูกไปพบทันตแพทย์เพื่อถอนฟันน้ำนมซี่นั้นออกทันทีค่ะ การถอนจะช่วยเปิดพื้นที่ให้ฟันแท้สามารถขยับเข้ามาอยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้องได้เอง หากปล่อยไว้ ฟันแท้จะขึ้นผิดตำแหน่งถาวรและอาจต้องจัดฟันในอนาคต
ที่มา : chulalongkornhospital.go.th , www.sktdental.com , www.medparkhospital.com , www.thaihealth.or.th , hd.co.th
บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ
ทารกนอนนาน ต้องปลุกไหม ทารกนอนนานเกินไป เสี่ยงปัญญาอ่อนจริงหรือเปล่า
สาเหตุ ทารก ไม่ยอมนอนตอนกลางคืน อันตรายไหม แก้ไขอย่างไร
วิธีแก้ทารกไม่ถ่าย ทำยังไงให้ลูกน้อยถ่ายง่าย ท้องไม่ผูก
มีข้อสงสัยเรื่องการตั้งครรภ์ หรือมีคำถามเรื่องการเลี้ยงลูกหรือเปล่าคะ? ติดตามอ่านบทความ หรือสอบถามสิ่งที่คุณอยากรู้ผ่านแอปของเราได้เลย
ดาวน์โหลด theAsianparent แอปพลิเคชัน ทั้ง IOS และ Android ได้แล้ววันนี้!
