ซีสต์ระหว่างตั้งครรภ์อันตรายไหม ตรวจเจอซีสต์ตอนท้อง ผ่าพร้อมลูกได้หรือเปล่า

ซีสต์ระหว่างตั้งครรภ์อันตรายไหม ซีสต์ หรือ โรคถุงน้ำรังไข่ในระหว่างตั้งครรภ์นั้นพบได้ไม่บ่อย มีความชุกอยู่ในช่วงประมาณร้อยละ 0.19- 8.8 ผู้ป่วยส่วนหนึ่งจะมีถุงน้ำรังไข่มาก่อนการตั้งครรภ์เมื่อมาตรวจฝากครรภ์จึงค่อยตรวจพบความผิดปกติดังกล่าว ซึ่งมักจะเป็นกลุ่มเนื้องอกของรังไข่ โอกาสพบมะเร็งรังไข่ขณะตั้งครรภ์นั้นต่ำมากทั้งนี้ขึ้นกับลักษณะของถุงน้ำที่ตรวจพบด้วย บางรายมีถุงน้ำรังไข่เกิดขึ้นใหม่ขณะตั้งครรภ์ได้ซึ่งเป็นถุงน้ำรังไข่ที่เกิดจากการตกไข่และยังคงอยู่เพื่อสร้างฮอร์โมนเพศมาพยุงการตั้งครรภ์นั่นเอง (เรียกว่าถุงน้ำรังไข่คอร์ปัสลูเตียม) ซึ่งเป็นสิ่งตรวจพบตามสรีระวิทยาปกติขณะตั้งครรภ์ ไม่จำเป็นต้องผ่าตัดเนื่องจากผู้ป่วยส่วนใหญ่เกือบทั้งหมดที่มีถุงน้ำนี้จะยุบหายไปได้เองเมื่อเข้าสู่ไตรมาสที่สองของการตั้งครรภ์(หลังสัปดาห์ที่ 14 ของการตั้งครรภ์) เพียงแค่ติดตามด้วยการตรวจคลื่นเสียงความถี่สูงเป็นระยะก็พอ

ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักไม่มีอาการใดๆ อาจตรวจพบโดยบังเอิญเมื่อตรวจคลื่นเสียงความถี่สูงเพื่อดูทารกในครรภ์ บางรายอาจมีอาการปวดท้องน้อยข้างเดียวกับที่มีรอยโรคปรากฏอยู่ อาจมีอาการกดเบียดอวัยวะข้างเคียง เช่น เบียดกระเพาะปัสสาวะ ทำให้ปัสสาวะบ่อยมากขึ้น หรือคลำพบก้อนที่ท้องน้อย บางรายในกรณีที่ถุงน้ำมีขนาดใหญ่อาจมีภาวะแทรกซ้อนของถุงน้ำรังไข่ทำให้มีอาการปวดท้องเฉียบพลันได้ เช่น เกิดการแตกได้ร้อยละ 1-9 การบิดขั้วของถุงน้ำได้ร้อยละ 1-22 และตัวถุงน้ำเองอาจเป็นอุปสรรคขัดขวางช่องทางการคลอดได้ร้อยละ 2-17 เป็นต้น การตรวจร่างกายหรือตรวจภายในเพื่อหาถุงน้ำรังไข่ในขณะตั้งครรภ์จะกระทำได้ลำบากและไม่ค่อยมีประโยชน์เนื่องจากมดลูกมีขนาดใหญ่ขึ้นมักเบียดดันตัวก้อนให้สูงขึ้นจากตำแหน่งปกติหรือดันไปทางด้านหลัง ทำให้แพทย์วินิจฉัยคลาดเคลื่อนไปได้ การวินิจฉัยหลักจึงได้จากการตรวจคลื่นเสียงความถี่สูงเป็นสำคัญ เฉพาะกรณีที่สงสัยมะเร็งรังไข่จึงจำเป็นต้องส่งตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าเพิ่มเติมเพื่อวางแผนการรักษาต่อไป

ซีสต์ระหว่างตั้งครรภ์อันตรายไหม

การตรวจคลื่นเสียงความถี่สูงเพื่อวัดขนาด และลักษณะจำเพาะเพื่อแยกระหว่างถุงน้ำเนื้องอกธรรมดา ถุงน้ำช็อคโกแลต ถุงน้ำเดอมอยด์ ถุงน้ำคอร์ปัสลูเตียม และถุงน้ำมะเร็งรังไข่ โดยดูความเข้มเสียงของสารน้ำในรังไข่ ดูว่ามีก้อนเนื้อตัน ผนังกั้นภายใน พื้นผิว เส้นเลือดที่มาเลี้ยง เป็นต้น หากพบลักษณะเป็นถุงน้ำรังไข่แบบธรรมดาและมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางน้อยกว่าหรือเท่ากับ 5 เซนติเมตร แพทย์มักจะให้รอตรวจติดตามอีก  4 สัปดาห์เพื่อดูการเปลี่ยนแปลง ในกรณีที่ก้อนโตขึ้นก็จะพิจารณารักษาด้วยการผ่าตัดในขณะตั้งครรภ์ กรณีที่ก้อนคงเดิมสามารถรอตรวจติดตามหลังคลอดได้โดยยังไม่ต้องผ่าตัดระหว่างตั้งครรภ์

หากพบถุงน้ำธรรมดาที่มีขนาดใหญ่กว่า 5 เซนติเมตร ให้ทางเลือกกับผู้ป่วยว่าอาจติดตามไปก่อน เมื่อมีอาการค่อยผ่าตัดแต่อาจเสี่ยงต่อการบิดขั้วระหว่างตั้งครรภ์หรือในช่วงคลอดบุตรได้ หรือสามารถเลือกผ่าตัดได้ในช่วงอายุครรภ์หลัง 16 สัปดาห์ไปแล้วเพื่อลดความเสี่ยงต่อการแท้งบุตร การมีถุงน้ำรังไข่ไม่ใช่ข้อบ่งชี้ให้ผ่าตัดคลอดบุตร แพทย์จึงไม่แนะนำให้ผ่าตัดคลอดบุตรเพื่อผ่าตัดถุงน้ำรังไข่ออกพร้อมกัน จะทำให้มีโอกาสเสียเลือดขณะผ่าตัดมากขึ้น ยกเว้นกรณีที่ผ่าตัดคลอดแล้วไปพบถุงน้ำรังไข่โดยบังเอิญและพิจารณาข้อดี ข้อเสีย ให้คำปรึกษาแก่คนไข้และสามีแล้วยินยอมให้ทำได้จึงค่อยผ่าตัดไปพร้อมกันได้ หากสงสัยเป็นถุงน้ำคอร์ปัสลูเตียมสามารถติดตามเพียงอย่างเดียว รอจนหายไปเองโดยไม่ต้องผ่าตัด หากก้อนมีลักษณะที่ซับซ้อนน่าสงสัยมะเร็งให้ส่งตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าเพิ่มเติมเพื่อพิจารณาความเร่งด่วนว่าต้องผ่าตัดเลยหรือไม่

สรุป โรคถุงน้ำรังไข่ขณะตั้งครรภ์นั้นพบไม่บ่อย ส่วนใหญ่เกือบทั้งหมดไม่ใช่มะเร็ง สามารถตรวจติดตามดูการเปลี่ยนแปลงของก้อนก่อนได้ ค่อยพิจารณาเรื่องการรักษาว่าจำเป็นต้องผ่าตัดระหว่างตั้งครรภ์หรือรอหลังคลอดได้ ยกเว้นกรณีที่มีภาวะแทรกซ้อนของก้อนหรือสงสัยมะเร็งรังไข่จึงจำเป็นต้องผ่าตัดฉุกเฉินทันที

บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ:

พัฒนาการทารกในครรภ์แต่ละสัปดาห์ ร่างกายคนท้องมีการเปลี่ยนแปลงอะไรบ้าง

คนท้องหูอื้อ เกิดจากอะไร มีวิธีแก้อาการหูอื้อในคนท้องอย่างไรบ้าง

10 ความทุกข์ของคนท้องที่ต้องเจอ ท้องกี่ทีก็หนีไม่พ้น! ใครไม่ท้องไม่รู้หรอก