ลืมกินยาคุมกำเนิด ทำไงดี กินยาเม็ดต่อไปอย่างไรให้ป้องกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ปัญหาของการ ลืมกินยาคุมกำเนิด เป็นปัญหายอดฮิตที่หลาย ๆ คนกังวลใจ เพราะหากลืมกินยาคุมกำเนิด ก็จะส่งผลถึงความเสี่ยงในการตั้งครรภ์มากขึ้น แล้วถ้าหาก ลืมกินยาคุม จะทำอย่างไรดี จะมีผลกระทบกับการป้องกันการตั้งครรภ์หรือไม่ และจะต้องทานยาคุมต่อไปหรือไม่ หรือควรที่จะย้อนกลับมาทานตามเม็ดที่ลืม หรือควรจะทานย้อนหลังทั้งหมด หลาย ๆ คน อาจจะมีการตั้งข้อสงสัยในคำถามเหล่านี้ วันนี้มีคำตอบมาให้กับทุกคนค่ะ

โดยทั่วไปแล้ว ยาคุมกำเนิดแบ่งเป็น 2 ชนิด ได้แก่ ยาเม็ดคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนรวม (Combined Pill) ซึ่งผสมฮอร์โมนสังเคราะห์เอสโตรเจน และโปรเจสเตอโรน และยาเม็ดคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนตัวเดียว (Progesterone-Only Pill) ซึ่งผสมฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนเพียงอย่างเดียว สำหรับผู้ที่ลืมกินยาคุมกำเนิด ควรปฏิบัติตามคำแนะนำตามประเภทยาเม็ดคุมกำเนิดที่ใช้อยู่ด้วย ดังนี้

สิ่งที่ควรทำสำหรับผู้ที่ทานยาคุมแบบฮอร์โมนรวม

ผู้ที่ทานยาเม็ดคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนรวม และลืมกินยานั้น ควรปฏิบัติตัวตามคำแนะนำในการใช้ยาตามแต่กรณี ดังนี้

1. คนที่ลืมทานยาคุมจำนวน 1 เม็ด

หากลืมทานยาคุมเม็ดใดเม็ดหนึ่งบนแผงไปเพียง 1 เม็ด หรือเริ่มทานยาคุมแผงใหม่ช้าไป 1 วัน ยังไม่ถือว่าเสี่ยงตั้งครรภ์ ควรปฏิบัติ ดังนี้

• ทานยาคุมกำเนิดเม็ดล่าสุดที่ลืมกินทันทีที่นึกขึ้นได้ ซึ่งอาจต้องทานยาคุมกำเนิด 2 เม็ดภายในวันเดียว
• ทานยาคุมกำเนิดเม็ดที่เหลือตามปกติ

2. ผู้ที่ลืมทานยาคุมจำนวน 2 เม็ด หรือมากกว่านั้น

หากลืมทานยาคุมเม็ดใดเม็ดหนึ่งบนแผง เป็นจำนวน 2 เม็ดหรือมากกว่านั้น หรือเริ่มทานยาคุมแผงใหม่ ช้ากว่า 2 วันขึ้นไป (ช้ากว่า 48 ชั่วโมง หรือมากกว่านั้น) อาจเสี่ยงตั้งครรภ์ ควรปฏิบัติ ดังนี้

• ทานยาคุมกำเนิดเม็ดล่าสุดที่ลืมกินทันที ซึ่งอาจต้องทานยาคุมกำเนิด 2 เม็ด ภายในวันเดียว
• ไม่ต้องทานยาคุมเม็ดอื่นที่ลืมกินไปก่อนหน้านั้น
• ทานยาคุมกำเนิดเม็ดที่เหลือตามปกติ

3. หากลืมทานยาคุมเม็ดที่อยู่ในช่วงสัปดาห์ที่สามบนแผง

หากลืมทานยาคุมในสัปดาห์ที่สาม (เม็ดที่ 15 – 21) ไม่ต้องทานยาคุมเม็ด ที่ไม่ได้ผสมฮอร์โมน (Pill Free Interval) ซึ่งนับตั้งแต่เม็ดที่ 22 ไปจนครบ 28 เม็ด และเริ่มทานยาคุมกำเนิดแผงใหม่ในวันถัดไป

• เลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์ หรือสวม ถุงยางอนามัย เมื่อต้องสอดใส่ จนกว่าจะกลับมารับประทานยาคุมกำเนิดวันละ 1 เม็ดตามปกติเป็นเวลา 7 วัน
• ใช้ยาคุมฉุกเฉินในกรณีที่ลืมกินยาคุม เม็ดที่อยู่ช่วงสัปดาห์ที่หนึ่งบนแผง และมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกันก่อนหน้านั้น 7 วัน

บทความที่เกี่ยวข้อง : ยาคุมที่กินแล้วอ้วน บวมยาคุม เลือกแบบไหนให้หายห่วงเรื่องน้ำหนัก

สิ่งที่ควรทำสำหรับผู้ที่ทานยาคุมแบบฮอร์โมนตัวเดียว

ปัจจัยสำคัญอีกอย่างสำหรับผู้ที่ทานยาเม็ดคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนตัวเดียว คือต้องพิจารณาว่ายาคุมที่ทานนั้น เป็นดีโซเจสตรีล (Desogestrel) หรือไม่ โดยดูจากส่วนผสมที่ระบุบนฉลาก หรือใบคำแนะนำในการใช้ยา หรือสอบถามจากเภสัชกร ถ้าหากลืมกินยาคุม ควรปฏิบัติตามคำแนะนำในการใช้ยาตามแต่กรณี ดังนี้

ผู้ที่ลืมทานยาคุมไม่เกิน 3 ชั่วโมง (หรือไม่เกิน 12 ชั่วโมง ในกรณีที่ยาคุมเป็นดีโซเจสตรีล)

หากลืมทานยาคุมที่เป็นโปรเจสเตอโรนเพียงอย่างเดียว ภายในเวลาไม่เกิน 3 ชั่วโมง หรือลืมกินยาคุมที่เป็นดีโซเจสตรีล ภายในเวลาไม่เกิน 12 ชั่วโมง ยังไม่ถือว่าเสี่ยงตั้งครรภ์ ควรปฏิบัติ ดังนี้

• ทานยาคุมเม็ดล่าสุดที่ลืมกินทันทีที่นึกขึ้นได้
• ทานยาคุมเม็ดถัดไปตามเวลาปกติ ซึ่งอาจต้องรับประทานยาคุมกำเนิด 2 เม็ดภายในวันเดียว

ผู้ที่ลืมทานยาคุมช้ากว่า 3 ชั่วโมง (หรือช้ากว่า 12 ชั่วโมง ในกรณีที่ยาคุมเป็นดีโซเจสตรีล)

หากลืมทานยาคุมที่เป็นโปรเจสเตอโรนเพียงอย่างเดียว โดยลืมกินเป็นเวลามากกว่า 3 ชั่วโมง หรือลืมกินยาคุมที่เป็นดีโซเจสตรีลช้ากว่า 12 ชั่วโมง นับว่าเสี่ยงตั้งครรภ์ ควรปฏิบัติ ดังนี้

• ทานยาคุมกำเนิดทันทีที่นึกขึ้นได้ โดยรับประทานเพียงเม็ดเดียวเท่านั้น แม้จะลืมกินยาคุมเพียงเม็ดเดียว หรือมากกว่านั้น
• ทานยาคุมเม็ดถัดไปตามเวลาปกติ ซึ่งอาจต้องรับประทานยาคุมกำเนิด 2 เม็ด ภายในวันเดียว ได้แก่ ยาเม็ดที่กินชดเชยจากที่ลืมรับประทาน และยาเม็ดที่ต้องทานตามปกติ ซึ่งไม่ก่อให้เกิดอันตรายใด ๆ
• ทานยาเม็ดที่เหลือทุกวันตามเวลาปกติ
• เลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์ หรือใช้วิธีคุมกำเนิดอื่น ๆ ร่วมด้วยเป็นเวลา 2 วันหลังจากต้องรับประทานยาคุมเม็ดที่ลืมกิน เนื่องจากยาคุมที่เป็นโปรเจสเตอโรนอย่างเดียวจะใช้เวลา 2 วันเพื่อสร้างมูก ที่ปากมดลูกป้องกันอสุจิไม่ให้เข้าไปปฏิสนธิกับไข่ ทั้งนี้ เอกสารกำกับยา ที่แนบมากับยาคุม อาจจะระบุให้สวมถุงยางอนามัยเมื่อมีเพศสัมพันธ์เป็นเวลา 7 วันหลังจากวันที่รับประทานยาคุมเม็ดที่ลืมกิน เนื่องจากยาจะใช้เวลาเจ็ดวัน เพื่อออกฤทธิ์หยุดการตกไข่
• พิจารณาใช้ยาคุมฉุกเฉินในกรณีที่มีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกันภายในช่วงสองวัน หลังจากที่ลืมกินยาคุม หรือปรึกษาแพทย์ หรือเภสัชกรร่วมด้วย

บทความที่เกี่ยวข้อง : กินยาคุมครั้งแรก มีอะไรที่จำเป็นต้องรู้บ้าง มาดูกัน!!

หากเกิดกรณี ลืมกินยาคุมกำเนิด ควรทานยาคุมอย่างไร

• กรณีลืมรับประทาน 1 เม็ด หรือ 1 วัน

ให้รับประทานยาทันทีที่นึกได้ และรับประทานยาเม็ดต่อไปเช่นเดิม (ในวันนั้นจะได้ทานยาทั้งหมด 2 เม็ด) คือทานเม็ดที่ลืมทันที และเม็ดที่จะต้องทานวันนั้น จะต้องทานตามเวลาเดิมเหมือนปกติ

• กรณีลืมรับประทาน 2 เม็ด ในสัปดาห์ที่ 1 – 2 (14 เม็ดแรก)

ให้รับประทานยา 2 เม็ดทันทีที่นึกได้ และรับประทานยาอีก 2 เม็ดในวันถัดไป จากนั้นรับประทานยาตามปกติ และภายใน 7 วันของช่วงที่ลืมรับประทานยา ให้ใช้วิธีคุมกำเนิดแบบอื่นร่วมด้วย เช่น สวมถุงยางอนามัย เป็นต้น

• กรณีลืมรับประทาน 2 เม็ด ในสัปดาห์ที่ 3 (เม็ดที่ 15 – 21)

ให้ทิ้งยาแผงเดิม และเริ่มรับประทานยาแผงใหม่ได้เลยในวันนั้น และภายใน 7 วันของช่วงที่ลืมรับประทานยา ให้ใช้วิธีคุมกำเนิดแบบอื่นร่วมด้วย เช่น สวมถุงยางอนามัย เป็นต้น

• กรณีลืมรับประทานตั้งแต่ 3 เม็ดขึ้นไป

ให้ทิ้งยาแผงเดิม และเริ่มรับประทานยาแผงใหม่ได้เลยในวันนั้น และภายใน 7 วันของช่วงที่ลืมรับประทานยา ให้ใช้วิธีคุมกำเนิดแบบอื่นร่วมด้วย เช่น สวมถุงยางอนามัย เป็นต้น และในเดือนที่ลืมรับประทานยานี้ อาจไม่มีประจำเดือนมา แต่หากไม่มีประจำเดือนมาติดต่อกัน 2 เดือน ควรปรึกษาแพทย์ เนื่องจากอาจเกิดการตั้งครรภ์

บทความที่เกี่ยวข้อง : หยุดกินยาคุม ได้ตอนไหน เมื่อไหร่จะกลับมาตั้งครรภ์ได้เหมือนเดิม?

ชนิดของยาคุมกำเนิด

ปัญหาการลืมทานยาคุมกำเนิด เป็นปัญหายอดฮิตที่หลาย ๆ คนกังวลใจ เพราะถ้าหากลืมทานยาคุมกำเนิด ก็จะเพิ่มความเสี่ยงในการตั้งครรภ์มากขึ้น โดยทั่วไปแล้วยาเม็ดคุมกำเนิดจะมี 2 ชนิด คือ แบบ 21 เม็ด และ 28 เม็ด โดยวิธีการรับประทานยาก็จะแตกต่างกัน คือ

• ยาคุมกำเนิดแบบ 21 เม็ด (เป็นเม็ดที่มีฮอร์โมนทั้ง 21 เม็ด)

ให้เริ่มทานเม็ดแรกในวันแรก หรือไม่เกินวันที่ 5 ของการมีประจำเดือน จากนั้นให้ทานเม็ดต่อ ๆ ไปในเวลาเดียวกันของทุกวันจนหมดแผง เมื่อทานจนหมดแผงให้เว้นระยะเวลา 7 วัน แล้วค่อยเริ่มแผงใหม่

• ยาคุมกำเนิดแบบ 28  เม็ด (แบ่งเป็นเม็ดที่มีฮอร์โมน 21 เม็ด อีก 7 เม็ดที่เหลือจะไม่มีฮอร์โมน)

ให้เริ่มทานเม็ดแรกในวันแรก หรือไม่เกินวันที่ 5 ของการมีประจำเดือน และทานต่อเนื่องทุกวันไปจนครบ 28 เม็ด โดยไม่ต้องเว้น 7 วัน เมื่อทานครบ 28 เม็ด ก็สามารถเริ่มทานแผงใหม่ได้เลย

ลืมกินยาคุมกำเนิด เกิดได้หลายกรณี

• ลืมทานเม็ดยาที่ไม่มีฮอร์โมน (เม็ดแป้ง) ให้แกะเม็ดที่ลืมทิ้งไป และวันถัดไปให้กินเม็ดที่เหลือได้ตามปกติ

• ลืมทานเม็ดยาที่มีฮอร์โมน 1 เม็ด ให้กินเม็ดที่ลืมทันทีที่นึกได้ และกินเม็ดต่อไปตามเวลาปกติ (นั่นคือในวันนั้น ต้องทานทั้งหมด 2 เม็ด)

• ลืมทานเม็ดยาที่มีฮอร์โมน 2 เม็ดขึ้นไป ให้กินเม็ดสุดท้ายที่ลืมทันทีที่นึกได้ และกินเม็ดต่อไปตามเวลาปกติ (นั่นคือในวันนั้น จะกินยารวมเป็น 2 เม็ด) ส่วนเม็ดก่อนหน้านั้นที่ลืมกินให้ทิ้งไป และให้ใช้วิธีคุมกำเนิดอื่นร่วมด้วย จนกว่าจะกินยาฮอร์โมนครบ 7 วัน 

• ถ้าเม็ดที่ลืมเป็น 7 เม็ดแรกของแผง หากมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกัน ควรใช้ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน และให้เพศชายใช้ถุงยางอนามัยป้องกันเป็นเวลา 7 วัน

• ถ้าเม็ดที่ลืมเป็น 7 เม็ดสุดท้ายของแผง กรณี 21 เม็ด เมื่อกินแผงนั้นหมดให้เริ่มแผงใหม่เป็นเม็ดฮอร์โมนทันที โดยไม่ต้องเว้น 7 เม็ด กรณี 28 เม็ด ให้ทิ้งเม็ดที่ไม่มีฮอร์โมนไปเลย และเริ่มกินยาคุมกำเนิดแผงใหม่ในวันถัดไป

บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ :

10 ข้อควรรู้เกี่ยวกับ ยาคุมกำเนิด ที่สาว ๆ ไม่ควรมองข้าม

ยาขับเลือดประจำเดือนไม่มา หรือมาไม่ปกติ ใช้ได้ผลจริงไหม

กินยาคุมตอนท้อง ท้องแล้วกินยาคุม จะอันตรายต่อลูกในท้องไหม