โภชนาการช่วงแรกของชีวิตคืออะไร

ก่อนอื่นเราไปทำความเข้าใจกันก่อนว่า…ช่วงแรกของชีวิตคืออะไร ?

ตามที่เครือข่ายโภชนาการช่วงแรกของชีวิต ประเทศไทย โดย รศ.นพ.วิทยา ถิฐาพันธ์ ได้ให้นิยามช่วงแรกของชีวิต ไว้ดังนี้ “ในทางการแพทย์จะนับช่วงเวลาซึ่งถือเป็นช่วงแรกของชีวิตตั้งแต่เริ่มมีชีวิตในครรภ์มารดาและเรื่อยมาจนกระทั่งคลอดออกมาและรวมกับอายุของวัยทารกและเด็กเล็ก ทั้งนี้ในแต่ละองค์กรและหน่วยงานกำหนดอายุเป็นตัวเลขไม่เท่ากัน ซึ่งอยู่ระหว่าง 2-5 ปี

องค์กรที่ให้นิยามของทารกและเด็กเล็กว่ามีอายุไม่เกิน 2 ปี จะให้นิยาม ของช่วงแรกชีวิต (early life) หมายถึง ช่วงเวลาในครรภ์มารดายาวนานประมาณ 9 เดือน (270 วัน) และรวมกับอายุหลังจากคลอดออกมาแล้วอีก 2 ปี (730 วัน) ดังนั้นช่วงแรกของชีวิตคือระยะเวลาประมาณ 1000 วัน ที่นับตั้งแต่เริ่มมีปฏิสนธิ (first 1000 days of life)”¹ ซึ่งคุณแม่ที่ตั้งครรภ์จะต้องตระหนักถึงความสำคัญของโภชนาการที่จำเป็นในช่วงเวลานี้ให้มาก  เพราะอีกหนึ่งชีวิตน้อยๆ มีความต้องการสารอาหารเพื่อนำไปหล่อเลี้ยงใช้ในการสร้างร่างกายให้เติบโตขึ้นอย่างสมบูรณ์ตลอด 9 เดือนที่อยู่ในครรภ์ของแม่

รู้ไหมว่า…โภชนาการในช่วงแรกของชีวิตสำคัญอย่างไร ?

รศ.นพ.วิทยา ถิฐาพันธ์ เครือข่ายโภชนาการช่วงแรกของชีวิต ประเทศไทย ได้พูดถึงความสำคัญในโภชนาการช่วงแรกของชีวิต ไว้ว่า “การเจริญเติบโตและพัฒนาการของทารกขณะอยู่ในครรภ์มารดาหรือหลังคลอด จะเป็นไปไม่ได้เลยถ้าขาด “อาหาร” นั่นเพราะอาหารคือหนึ่งในปัจจัย 4 ที่จำเป็นของชีวิต ในการสร้างอวัยะและการสร้างระบบการทำงานทุกอย่างของร่างกาย รวมทั้งการเจริญเติบโตของทารก ล้วนแล้วแต่ต้องอาศัยอาหารในการสร้างขึ้นมา

ซึ่งการได้รับสารอาหารต่างๆ ที่จำเป็นในปริมาณที่ถูกต้องและเหมาะสมกับช่วงเวลาต่างๆ จะทำให้ทารกมีพัฒนาการการเจริญเติบโตไปเป็นผู้ใหญ่ที่มีสุขภาพดีในอนาคต  แต่ในทางตรงกันข้ามหากทารกที่ได้รับสารอาหารในปริมาณที่ไม่เหมาะสม คือมากเกินไปหรือน้อยเกินไป และในช่วงเวลาที่ไม่เหมาะสม ก็จะทำให้ทารกมีพัฒนาการการเจริญเติบโตไปเป็นผู้ใหญ่ที่มีสุขภาพไม่ดีในอนาคตได้เช่นกัน”²

เคยสงสัยกันไหมคะว่า…โภชนาการช่วงแรกของชีวิตคืออะไร และทำไมต้องมี ?

โภชนาการช่วงแรกของชีวิต หรือ Early Life Nutrition ก็คือ โภชนาการที่ได้รับในช่วง 1,000 วันแรกของชีวิต เริ่มตั้งแต่วันแรกที่ลูกอยู่ในครรภ์ของแม่ จนกระทั่งลูกน้อยมีอายุครบ 2 ปี แต่ในภาพรวมของโภชนาการช่วงแรกของชีวิตที่ไม่ได้ครอบคลุมแค่เฉพาะ 1,000 วันแรกเท่านั้นที่ควรให้ความสำคัญ  เพราะการจะส่งต่อการมีคุณภาพชีวิตที่ดีให้กับลูกได้นั้น เราควรให้ความสำคัญกับโภชนาการช่วงแรกของชีวิตกันตั้งแต่ก่อนเริ่มการตั้งครรภ์ของผู้หญิง

การเริ่มต้นด้วยโภชนาการที่ดีก่อนการตั้งครรภ์ย่อมส่งผลต่อตัวของคุณแม่ในด้านของสุขภาพโดยตรง นั่นเพราะโภชนาการที่ดีจะส่งผลต่อเซลล์ต่างๆ ภายในร่างกายของคุณแม่ให้มีความสมบูรณ์แข็งแรง เพราะ 20% ของสุขภาพคุณแม่สามารถถ่ายผ่านยีนที่ดีให้กับลูกได้ ³  และเมื่อการตั้งครรภ์เริ่มต้นขึ้นคุณแม่ยิ่งต้องให้ความสำคัญในเรื่องโภชนาการที่ดีเข้าไปอีกเท่าตัว เนื่องจากโภชนาการที่คุณแม่รับประทานเข้าไป ส่วนหนึ่งจะถูกส่งต่อไปยังทารกน้อยในครรภ์ ซึ่งลูกจะมีพัฒนาการที่เป็นไปอย่างสมบูรณ์ตลอด 9 เดือนหรือไม่นั้นก็ขึ้นอยู่กับโภชนาการที่ได้รับมาจากคุณแม่เป็นสำคัญค่ะ  โภชนาการมีส่วนจำเป็นอย่างมากในการช่วยให้ทารกในครรภ์ใช้ในการสร้างอวัยวะต่างๆ ทั้งภายในและภายนอกร่างกาย  สร้างระบบการทำงานทุกอย่างของร่างกายให้แข็งแรงสมบูรณ์  ไม่ว่าจะเป็น ระบบการหายใจ(ปอด) ระบบทางเดินอาหาร(ลำไส้ ระบบย่อย) ระบบหัวใจ ระบบสมอง ระบบเลือด  รวมทั้งการเจริญเติบโตทางร่างกายของทารก ฯลฯ ซึ่งโภชนาการที่ดีที่ได้รับจากคุณแม่ถือว่ามีส่วนสำคัญเป็นอย่างมากค่ะ

พอทราบกันแล้วใช่ไหมคะว่า…โภชนาการช่วงแรกของชีวิตนั้นสำคัญมากแค่ไหนต่อชีวิตทั้งของคุณแม่และลูก การเริ่มต้นด้วยโภชนาการที่ดีย่อมส่งผลต่อสุขภาพที่ดีและการมีคุณภาพชีวิตที่ดีของลูกในอนาคตได้มากมาย ดังนั้นเรามาเริ่มต้นดูแลโภชนาการช่วงแรกของชีวิตที่เริ่มได้ตั้งแต่ก่อนมีการตั้งครรภ์ตลอดจนกระทั่งลูกอายุ 5 ปี กันตั้งแต่ตอนนี้นะคะ

GOOD TO KNOW…ทำไมโภชนาการถึงสำคัญ

โภชนาการใน 1000 วันแรกไม่เพียงแต่ส่งผลกระทบต่อทารกสุขภาพในระยะสั้นๆ เท่านั้น แต่ยังมีผลกระทบต่อสุขภาพในระยะยาวด้วยเมื่อเข้าสู่วัยผู้ใหญ่  ซึ่งในระหว่างช่วง1000 วันแรกส่งผลกระทบต่อความเสี่ยงของโรคไม่ติดต่อ เช่นโรคอ้วน โรคเบาหวาน โรคแคระแกร็น โรคภูมิแพ้ และโรคหัวใจ ซึ่งโรคเหล่านี้สามารถเกิดขึ้นได้ในอนาคต  แต่หากคุณแม่ตั้งครรภ์ได้รับโภชนาการที่ดีและมีคุณภาพ ย่อมลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคในอนาคตให้กับลูกได้มาก

โภชนาการช่วงแรกของชีวิต…เริ่มต้นดีมีชัยไปกว่าครึ่ง (ตอน 1)

โภชนาการช่วงแรกของชีวิต…เริ่มต้นดีมีชัยไปกว่าครึ่ง (ตอน 2)

References

^1,2รศ.นพ.วิทยา ถิฐาพันธ์. เครือข่ายโภชนาการช่วงแรกของชีวิต ประเทศไทย. ปี 2557.

³Gluckman 2013 (Quote from an article in the Hong Kong Tribune).