การนวดท้องให้ทารกเป็นวิธีแก้ทารกไม่ถ่ายง่ายๆ ที่สามารถช่วยกระตุ้นระบบย่อยอาหาร บรรเทาอาการท้องอืด ท้องผูก และช่วยให้ลูกน้อยถ่ายอุจจาระได้คล่องขึ้น วิธีนวดท้องให้ทารกถ่าย นั้นมีหลายท่า ท่านวดท้องทารก แต่ละท่าก็มีประโยชน์แตกต่างกันไป บทความนี้จะแนะนำ วิธีนวดท้องให้ขับถ่ายแบบง่ายๆ ที่คุณพ่อคุณแม่สามารถนวดท้องทารกได้เองที่บ้าน
ลูกไม่ถ่ายกี่วัน ถึงเรียกว่าท้องผูก
ท้องผูก หมายถึง การที่ทารกถ่ายอุจจาระน้อยกว่า หรือเท่ากับ 2 ครั้งต่อสัปดาห์ ลักษะอุจจาระเป็นก้อนแข็ง แห้งๆ หรือถ่ายเป็นเม็ดๆ แม้ลูกจะถ่ายทุกวัน แต่ถ้ามีลักษณะอาการแบบนี้ แสดงว่าลูกท้องผูกค่ะ หรือถ้า 2-3 วัน ถ่ายหนึ่งครั้งแต่อุจจาระนิ่มไม่แข็งก็ไม่เรียกว่า”ท้องผูก”ค่ะ สำหรับทารกเรามีวิธีที่ช่วยลดอาการท้องผูกง่าย นั่นคือ วิธีนวดท้องให้ทารกถ่าย ซึ่งเป็นคลิปสั้นๆ ทำไม่ยาก คุณแม่สามารถทำตามได้ง่ายๆ เลยค่ะ
ลักษณะอาการท้องผูกในเด็ก
ลูกน้อยขับถ่ายยาก อุจจาระแข็งผิดปกติหรือมีลักษณะที่แห้งหรือเหนียว หรือเป็นก้อนเหมือนลูกหิน หรือลูกกระสุน หรือเป็นแท่งแข็ง เด็กจะร้องไห้เพราะเจ็บทวารหนัก เวลาเบ่งบางครั้งอาจมีเลือดออกได้ หากลูกน้อยมีอาการท้องผูกนาน อาจทำให้ลำไส้ใหญ่ยืดตัวออกขยายใหญ่มากขึ้น การบีบตัวของลำไส้จะน้อยลงอุจจาระก็จะแข็งขึ้นเพราะน้ำจะถูกดูดซึมกลับไปหมดทำให้ถ่ายลำบาก ขณะถ่ายความแข็งของอุจจาระจะบาดเยื่อรูทวารหนักและทำให้เป็นแผล ทำให้เด็กๆ รู้สึกเจ็บและพยายามกลั้น จึงส่งผลให้อาการท้องผูกมีความรุนแรงมากขึ้นไปอีก
อีกอาการหนึ่งคือ ทารกจะไม่กินอาหารและมักรู้สึกอิ่มเร็ว เนื่องจากอึดอัดและไม่สบายท้องจากการไม่ได้ขับถ่ายของเสีย หากสังเกตบริเวณหน้าท้องจะพบว่า ท้องของลูกน้อยจะตึง แน่น หรือแข็ง ซึ่งเป็นอาการท้องอืดที่เกิดขึ้นร่วมกับการมีท้องผูกค่ะ แต่ถ้าลูกไม่ถ่ายนานถึง 2-3 สัปดาห์ ก็ยังถือว่าปกติ หากถ่ายออกมาแล้วไม่แข็ง คุณแม่ควรสังเกตว่า ลูกถ่ายสะดวก อุจจาระนิ่ม อาจมีส่วนแข็งเล็กน้อยในช่วงต้น ๆ บ้าง ยังไม่ต้องเป็นกังวลใจไป
บทความที่น่าสนใจ : อยากรู้มั้ย? ทำอย่างไรให้จบปัญหาท้องผูก ในแบบแม่แฮปปี้ ลูกก็แฮปปี้
สาเหตุที่ลูกท้องผูก
- ความผิดปกติทางกายภาพ ที่เกิดจากความผิดปกติบริเวณทวารหนัก ความผิดปกติของประสาทที่ควบคุมการขับถ่ายอุจจาระ และความผิดปกติของประสาทไขสันหลังส่วนปลาย ซึ่งควบคุมการถ่ายอุจจาระ
- ได้รับยาบางชนิดยาที่มีฤทธิ์ยับยั้งระบบประสาทที่ควบคุมการเคลื่อนไหวของลำไส้ ยาระงับประสาท และยารักษาโรคมะเร็งบางชนิด เป็นต้น
- โรคทางเมตาบอลิค เช่น โรคต่อมไธรอยด์ทำงานน้อยกว่าปกติ หรือโรคที่ทำให้มีระดับแคลเซียมในเลือดสูง เป็นต้น
- ท้องผูกโดยไม่มีความผิดปกติทางกายภาพมักจะมีประวัติท้องผูกในครอบครัวร่วมด้วย
- ความผิดปกติทางจิตใจการฝึกขับถ่ายแก่เด็กไม่ถูกต้อง เช่น ฝึกให้เด็กนั่งกระโถนเร็วเกินไป โดยเด็กยังไม่พร้อม เด็กอาจกลัวการนั่งกระโถน และพยายามกลั้นอุจจาระ
- ส่วนใหญ่ทารกที่ดื่มนมแม่มักไม่เกิดปัญหาท้องผูก เนื่องจากน้ำนมแม่มีไขมันและโปรตีนที่ช่วยให้อุจจาระไม่แข็งตัว ส่งผลให้ขับถ่ายง่าย อย่างไรก็ตาม เด็กอาจถ่ายไม่ออก เนื่องจากแพ้โปรตีนในน้ำนมหรืออาหารบางอย่างที่คุณแม่รับประทานเข้าไปและไหลผ่านน้ำนมไปสู่ลูก
- ทารกคลอดก่อนกำหนดที่ท้องผูกจะมีอาการแย่กว่าเด็กทั่วไป เนื่องจากระบบย่อยอาหารยังเจริญไม่เต็มที่ ส่งผลให้อาหารที่รับประทานเข้าไปเคลื่อนผ่านทางเดินอาหารช้าและย่อยได้ไม่สมบูรณ์ อุจจาระจึงมีลักษณะแห้งและแข็ง
วิธีแก้อาการท้องผูกในเด็ก
- ลองเปลี่ยนนม: ถ้าท้องผูกเกิดจากนมผสมที่กิน ลองเปลี่ยนยี่ห้อนม โดยให้เลือกนมที่มีส่วนผสมใกล้เคียงกับนมมารดา (นมผงดัดแปลงสูตร 1 ที่มีสัดส่วนของ เวย์และเคซีนอย่างน้อย 60 : 40) หรือรับคำแนะนำจากกุมารแพทย์
- ให้ลูกกินน้ำเพิ่ม: ถ้าลูกกินน้ำน้อย ให้ดื่มน้ำลูกพรุน 1-2 ออนซ์ ผสมกับน้ำปริมาณเท่ากัน คือผสมน้ำอัตราส่วน 1 : 1 (ในเด็กทารกที่อายุน้อยกว่า 3 เดือน ให้น้ำลูกพรุนแค่ครึ่งออนซ์)
- เติมใยอาหาร: สำหรับเด็กที่กินอาหารเสริมแล้วและอายุมากกว่า 6 เดือน ให้อาหารเสริมที่มีกากอาหารมากขึ้น เช่น ผัก ผลไม้ ลดอาหารจำพวกกล้วยลงเพราะกล้วยมีกากอาหารน้อย
- นวดแก้อาการ: ใช้วิธีนวดแก้อาการท้องผูก ซึ่งการนวดแบบนี้จะช่วยไล่อุจจาระให้มาอยู่บริเวณลำไส้ใหญ่ส่วนปลาย ทำให้ลูกน้อยถ่ายได้เร็วขึ้นค่ะ พ่อแม่อาจลองนวดท้องส่วนล่างด้านซ้ายของเด็กซึ่งอยู่ใต้สะดือประมาณ 3 นิ้วมือ โดยใช้ปลายนิ้วกดลงไปเบา ๆ อย่างสม่ำเสมอประมาณ 3 นาที และควรหมั่นนวดวันละหลายครั้งจนกว่าเด็กจะถ่ายได้ปกติ
- เพิ่มความชุมชื่น: หากบริเวณทวารหนักของเด็กมีรอยผิวแตก เนื่องจากอุจจาระที่แข็งครูดกับรูทวารหนัก ควรจะล้างด้วยน้ำอุ่นทุกวัน และทาด้วยวาสลีนหรือครีมให้ความชุ่มชื่น
- ใช้ยาเข้าช่วย: ยาเหน็บทวารหนักจำพวกกลีเซอรีน (Glycerin) มาเหน็บ ยาเหน็บกลีเซอรีนจะกระตุ้นลำไส้ให้เกิดความอยากถ่าย แนะนำให้ทำตามคำแนะนำของคุณหมอ เพราะอาจจะทำให้เด็กเคยชินกับการเหน็บยา จำเป็นต้องใช้ไปเรื่อยๆ ได้ค่ะ
- ฝึกนิสัยในการขับถ่าย: โดยให้ฝึกให้ลูกอายุ 1 ขวบขึ้นไปได้หัดนั่งกระโถนหรือชักโครก และพ่อแม่ไม่ควรจะดุหรือทำโทษเมื่อลูกยังทำได้ไม่คล่อง เพื่อไม่ทำให้ลูกรู้สึกไม่ดีต่อการขับถ่าย ควรกระตุ้นด้วยคำชมเชยให้ลูกรู้สึกอยากขับถ่าย
- ช่วยขยับร่างกาย การเคลื่อนไหวร่างกายจะช่วยเร่งการย่อยอาหาร ส่งผลให้ร่างกายลำเลียงของเสียออกไปได้เร็ว โดยพ่อแม่อาจฝึกทารกที่ยังเดินไม่ได้ให้ถีบจักรยานกลางอากาศ หรือหากทารกยังคลานไม่ได้ อาจช่วยนวดกระตุ้น
- ทาว่านหางจระเข้ หากเด็กถ่ายลำบากจนมีเลือดออกหรือผิวหนังบริเวณทวารหนักฉีกขาด ควรพาไปพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยสาเหตุและรับการรักษาเป็นอันดับแรก แต่ในระหว่างที่ยังไม่ได้รับการรักษาอาจใช้ครีมที่มีส่วนผสมของว่านหางจระเข้ทาบริเวณดังกล่าวเพื่อช่วยบรรเทาความเจ็บปวด
วิธีนวดท้องแก้ท้องผูก สำหรับทารก วิธีให้ลูกถ่ายคล่อง ท้องไม่อืด
วิธีนวดท้องให้ทารกถ่าย
การนวดท้องให้ทารกถ่าย เป็นวิธีง่ายๆ ที่สามารถช่วยบรรเทาอาการท้องอืด ท้องผูก และช่วยให้ลูกน้อยถ่ายอุจจาระได้คล่องขึ้น คุณพ่อคุณแม่สามารถลองทำตามวิธีต่อไปนี้ได้ที่บ้าน
ก่อนการนวด
- เลือกเวลาที่ลูกน้อยผ่อนคลาย อารมณ์ดี ไม่ง่วงนอน
- เตรียมห้องให้เงียบสงบ อุณหภูมิห้องอบอุ่น
- ล้างมือให้สะอาดก่อนนวด
- ทาเบบี้ออยล์หรือโลชั่นที่อ่อนโยนต่อผิวทารกบนท้องลูกน้อย
ท่านวดท้องทารก ท่าช่วยทารกขับถ่าย
วิธีการนวดท้องให้ลูกนั้น แนะนำให้คุณพ่อคุณแม่ใช้ปลายนิ้วมือ 3 นิ้ว นวดบริเวณท้องล่างด้านซ้าย (ใต้สะดือ) ประมาณ 3 นาที
หรือนวดตามเข็มนาฬิกา และเน้นนวดบริเวณท้องล่างด้านซ้าย (ใต้สะดือ) การนวดวิธีนี้ เป็นการนวดไล่อุจจาระที่อยู่ลำไส้ส่วนปลาย เพื่อลูกขับถ่ายง่ายขึ้น สามารถทำซ้ำ เช้า กลางวัน เย็น ได้เลยค่ะ
สำหรับวิธีการนั้น คุณแม่ดูคลิปแล้วทำตามได้เลย
เป็นยังไงกันบ้างค่ะ ทำไม่ยากเลยใช่ไหม ถ้ายังงั้นลองมาดูอีกหนึ่งวิธีกัน เรียว่า ท่า “I Love You” ท่านี้ช่วยกระตุ้นการย่อยอาหาร และการขับถ่ายของลูกน้อยค่ะ
นวดท้องทารก ท่า “I Love You”
- จัดลูกนอนหงาย และใช้เบบี้ออยล์ หรือน้ำมันสำหรับนวดทารก เช่น น้ำมันมะพร้าว น้ำมันมะกอก หรือน้ำมันงา ที่เป็นน้ำมันสกัดจากธรรมชาติ ถูที่ฝ่ามือคุณแม่เบาๆ ก่อนนวด
- นวดท้องลูกเป็นตัวอักษร I L และ U
- I ใช้นิ้ววาดเป็นเส้นตรง
- L ใช้นิ้ววาดเป็นรูปตัวแอลกลับหัว เริ่มจากซ้ายไปขวา
- U ใช้นิ้ววาดเป็นรูปตัวยูคว่ำ
- ขณะนวดควรสบตากับลูก พูดคุย และบอกไอเลิฟกับลูก
- ทำซ้ำ 3 ครั้ง
- จากนั้น งอเข่าลูกขึ้นไปชิดหน้าอกเพื่อเป็นการไล่ลมในท้อง
ที่มา: samitivejhospitals, pobpad, วิดีโอ จาก Johnson’s และแม่โบ Nurse Kids
บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ:
ผักช่วยขับถ่าย สำหรับเด็ก ผักต้านท้องผูก ช่วยลูกน้อยขับถ่ายสบายท้อง
อาหารแก้ท้องผูกสำหรับเด็ก 7 อย่าง อร่อย มีประโยชน์ ไม่ต้องพึ่งยาระบาย
ป้อนกล้วยเด็กก่อน 6 เดือน อันตราย! ลูกหลานเสี่ยงตาย พ่อแม่ต้องระวัง