อายุจริงเด็กคลอดก่อนกำหนด นับยังไง? ลูกคลอดก่อนกำหนด ต้องปรับอายุมั้ย

การที่ลูกน้อยเป็นเด็กคลอดก่อนกำหนด มักเป็นประเด็นที่สร้างความกังวลให้คุณพ่อคุณแม่อยู่พอสมควรค่ะ โดยเฉพาะในเรื่องของพัฒนาการ ที่อาจมีความแตกต่างจากทารกที่คลอดตามกำหนดปกติ รวมถึงความสงสัยที่เกี่ยวข้องกับ “อายุ” ของเด็กที่คลอดก่อนกำหนดด้วยว่า ลูกคลอดก่อนกำหนด ต้องปรับอายุมั้ย? แล้ว อายุจริงเด็กคลอดก่อนกำหนด นับยังไง? ซึ่งเราจะพาคุณพ่อคุณแม่ไปทำความเข้าใจเรื่อง “อายุปรับ” และ “อายุจริง” ความสำคัญของการปรับอายุในเด็กคลอดก่อนกำหนด วิธีการนับอายุที่ถูกต้อง รวมถึงข้อควรระวังต่างๆ เพื่อให้คุณพ่อคุณแม่สามารถดูแลและติดตามพัฒนาการของลูกน้อยได้อย่างเหมาะสมและมั่นใจค่ะ

ทารกคลอดก่อนกำหนด หมายถึงอะไร?

การคลอดก่อนกำหนด หมายถึง การคลอดทารกก่อนอายุครรภ์ครบ 37 สัปดาห์ค่ะ โดยทารกกลุ่มนี้จะมีอวัยวะต่างๆ ครบถ้วน แต่พัฒนาการของอวัยวะเหล่านั้นจะยังไม่สมบูรณ์ จึงทำให้เกิดปัญหาหรือมีภาวะเจ็บป่วยภายหลังการคลอดตามมาได้ รวมถึงมีภาวะแทรกซ้อนต่างๆ มากมาย ทำให้เป็นเด็กที่ต้องการการดูแลเป็นพิเศษ และมักต้องอยู่รักษาในโรงพยาบาลเป็นเวลานาน ซึ่งขึ้นอยู่กับอายุครรภ์ น้ำหนักแรกเกิด และภาวะเจ็บป่วยที่พบหลังคลอดค่ะ

ทั้งนี้ นอกจากปัญหาและโรคต่างๆ ข้างต้น เด็กที่คลอดก่อนกำหนดยังอาจพบเจอกับภาวะติดเชื้อง่ายและรุนแรง เพราะระบบภูมิคุ้มกันไม่สมบูรณ์ อาจมีภาวะตัวเหลือง ซีด มีปัญหาทางสายตาและการมองเห็น การได้ยิน และปัญหาด้านการเจริญเติบโต และพัฒนาการ

เนื่องจาก ทารกเกิดก่อนกำหนด จะมีน้ำหนักน้อยตั้งแต่แรกเกิด ทั้งยังมีภาวะเจ็บป่วยหลายอย่าง ทำให้การเจริญเติบโตและพัฒนาการอาจช้ากว่าเด็กปกติ ดังนั้น คุณพ่อคุณแม่จึงต้องติดตามการเจริญเติบโต การมองเห็น การได้ยิน และพัฒนาการในทุกๆ ด้านของลูกน้อยในระยะยาวด้วย

ลูกคลอดก่อนกำหนด ต้องปรับอายุมั้ย?

เด็กที่คลอดก่อนกำหนด (Preterm) และเด็กที่คลอดตามกำหนด (Full Term) จะมีความแตกต่างกันในเรื่องพัฒนาการ โดยเฉพาะในช่วง 2 ปีแรก เนื่องจากการคลอดก่อนกำหนด ทารกต้องปรับตัวกับสภาพแวดล้อมภายนอกครรภ์เร็วกว่ากำหนด ทำให้พัฒนาการบางอย่างอาจล่าช้ากว่าเด็กที่คลอดตามปกติได้ ดังนั้น การปรับอายุจึงเป็นสิ่งสำคัญและมีประโยชน์ในการประเมินพัฒนาการของทารกที่คลอดก่อนกำหนด ดังนี้ค่ะ

• ประเมินพัฒนาการอย่างแม่นยำ การใช้ “อายุจริง” อาจทำให้เข้าใจผิดว่าทารกมีพัฒนาการช้ากว่าปกติ “อายุปรับ” จึงช่วยให้ประเมินพัฒนาการได้อย่างเหมาะสม
• วางแผนการดูแลและกระตุ้นพัฒนาการ การรู้อายุที่ปรับแก้ จะช่วยให้คุณพ่อคุณแม่สามารถวางแผนกิจกรรมที่เหมาะสมกับพัฒนาการของลูกน้อยที่คลอดก่อนกำหนดได้
• ลดความกังวล การใช้อายุปรับสามารถบรรเทาความกังวลของคุณพ่อคุณแม่เมื่อต้องเปรียบเทียบพัฒนาการของลูกกับเด็กคนอื่นๆ ได้

อายุจริงเด็กคลอดก่อนกำหนด นับยังไง?

ก่อนจะไปดูว่า อายุจริงเด็กคลอดก่อนกำหนด นับยังไง? มาทำความเข้าใจนิยามของ “อายุจริง” และ “อายุปรับ” กันก่อนดังนี้ค่ะ

• อายุจริง (Chronological Age) คือ อายุที่นับจากวันที่ทารกเกิด
• อายุปรับ (Corrected Age) คือ อายุที่คำนวณจากการนำอายุจริงมาปรับ โดยคำนึงถึง “จำนวนสัปดาห์” ที่ทารกคลอดก่อนกำหนด

ซึ่งวิธีการคำนวณอายุปรับ มีดังต่อไปนี้

1. คำนวณจำนวนสัปดาห์ที่คลอดก่อนกำหนด โดยการนำจำนวน 40 สัปดาห์ (อายุครรภ์ตามกำหนด) ลบด้วยอายุครรภ์ของทารกขณะคลอด
2. คำนวณอายุที่ปรับแก้ ด้วยการนำอายุจริงของทารก (เป็นสัปดาห์หรือเดือน) ลบด้วยจำนวนสัปดาห์ที่คลอดก่อนกำหนด

ตัวอย่างการคำนวณอายุปรับ

• ลูกน้อยที่เกิดเมื่ออายุครรภ์ 32 สัปดาห์ แสดงว่า คลอดก่อนกำหนด 8 สัปดาห์
• เมื่อ อายุจริงเด็กคลอดก่อนกำหนด คือ 4 เดือน (16 สัปดาห์) อายุปรับคือ 2 เดือน (16 – 8 = 8)

ทั้งนี้ โดยทั่วไปจะปรับอายุเด็กคลอดก่อนกำหนดจนถึงอายุ 2 ขวบ และตามธรรมชาติแล้วเด็กแต่ละคนมีพัฒนาการแตกต่างกัน การใช้อายุที่ปรับแก้เป็นเพียงแนวทางในการส่งเสริมพัฒนาการลูกน้อยอย่างเหมาะสมเท่านั้น

เตรียมพร้อมยังไงไม่ให้พลาด! อายุจริงเด็กคลอดก่อนกำหนด

ถ้ากรณีลูกน้อยของคุณแม่เป็นเด็กที่คลอดก่อนกำหนด วันสำคัญ 2 วัน ที่ต้องจดลงปฏิทินกันลืมก็คือ

1. วันที่ลูกเกิดจริงๆ
2. วันที่คุณหมอคาดการณ์ไว้ว่าจะครบกำหนดคลอด

ซึ่งหากต้องการเช็กพัฒนาการของลูกน้อย เช่น พัฒนาการอะไรที่ “ปกติ” สมวัยกับ “อายุ” ของลูก คุณพ่อคุณแม่ต้องไม่ลืมคิดถึง 2 วันข้างต้นด้วย เนื่องจากการเปรียบเทียบวันดังกล่าวจะช่วยให้สามารถปรับอายุตามจริงของลูกเพื่อให้เหมาะสมและคำนวณอายุปรับ อายุจริงเด็กคลอดก่อนกำหนด ได้

ทั้งนี้ จากตัวอย่างการคำนวณอายุปรับ แม้ว่าลูกน้อยจะมีอายุ 4 เดือนแล้ว แต่คุณแม่ควรคาดหวังพัฒนาการลูกเหมือนเด็กที่คลอดตามกำหนดที่มีอายุ 2 เดือนได้ค่ะ การคาดหวังว่าลูกจะพลิกตัวจากคว่ำเป็นหงายได้ ซึ่งเป็นพัฒนาการของเด็กปกติในวัย 4 เดือน อาจจะเร็วเกินไปค่ะ

วิธีดูแลลูกคลอดก่อนกำหนดให้แข็งแรง มีพัฒนาการที่ดี

มีการศึกษาพบว่า ทารกคลอดก่อนกำหนดร้อยละ 15-25 เมื่อเติบโตสู่วัยเรียนจะมีปัญหาการเรียนรู้ จากภาวะสมาธิสั้น ได้แก่ขาดการควบคุมการเคลื่อนไหว ทำให้มีลักษณะอาการซุกซน วอกแวกง่าย ไม่อยู่นิ่ง เวลาที่พูดด้วยจะไม่ตั้งใจฟังและเก็บรายละเอียดไม่ค่อยได้ ขาดความรับผิดชอบ นอกจากนี้ยังอาจมีกลุ่มอาการออทิสติก คือ มีปัญหาทางระบบประสาททำงานซับซ้อน เช่น การปฏิสัมพันธ์กับผู้คนในสังคม ทักษะการสื่อสารด้อยกว่าเด็กที่คลอดปกติ มีพฤติกรรมทำอะไรซ้ำๆ รวมทั้งมีภาวะทางอารมณ์ (mood disorders) เปลี่ยนแปลงไปมาง่ายด้วย ซึ่งวิธีดูแลลูกคลอดก่อนกำหนดให้แข็งแรงตั้งแต่หลังคลอด เพื่อให้ลูกมีพัฒนาการที่ดี คือ

• ควรจัดสถานที่สภาพแวดล้อมสะอาดโปร่งไม่อับ มีอากาศถ่ายเทสะดวก พ้นจากเสียงรบกวนต่างๆ
• ให้นมลูกบ่อยๆ เนื่องจากทารกคลอดก่อนกำหนดมักมีอาการอยากนอนอยู่ตลอดเวลาคุณแม่จึงควรปลุกให้ลูกดูดนมอยู่เรื่อยๆ เพื่อให้ลูกได้รับสารอาหารจากนมแม่อย่างเต็มที่
• ระบบการย่อยและการดูดซึมของทารกยังไม่สมบูรณ์ เมื่อกินนมแม่เสร็จควรดูแลลูกน้อยไม่ให้สำรอกนมหรือแหวะนมโดยการจัดท่าให้ลูกน้อยเรอออกได้ง่ายๆช่วยลดอาการท้องอืดได้ด้วย
• ดูแลให้ลูกอบอุ่นอยู่เสมอเพราะลูกจะมีภาวะตัวเย็นง่ายมีผลทำให้ไม่สบายบ่อย หากลูกน้อยมีอาการตัวร้อน มีน้ำมูก หรือเสมหะ ต้องรีบพาไปโรงพยาบาลนะคะ
• กระตุ้นพัฒนาการของลูกโดยการเปิดเพลงบรรเลงเบาๆ หรือแขวนโมบายล์ที่มีเสียงไว้ให้ลูกมองหรืออยากเอื้อมคว้า
• ไม่ควรพาลูกไปในที่ที่มีผู้คนแออัดอากาศถ่ายเทสะดวก และก่อนสัมผัสหรืออุ้มลูก คุณแม่ควรล้างมือให้สะอาดทุกครั้ง รวมทั้งรักษาความสะอาดสิ่งของต่างๆ ด้วย เพราะเชื้อโรคต่างๆ อาจแฝงมากับของเยี่ยมที่ญาตินำมาเยี่ยม ไม่ควรนำมาไว้ในห้องเดียวกับที่ลูกอยู่
• หากลูกมีอาการถ่ายเหลวถ่ายเป็นมูกหรือมีความผิดปกติทางด้านผิวหนัง ลูกไม่ยอมดูดนม ควรพาไปโรงพยาบาลเพื่อให้กุมารแพทย์ตรวจวินิจฉัยอีกครั้ง และเมื่อครบกำหนดตรวจสุขภาพควรพาลูกไปพบแพทย์ให้ตรงเวลาและสม่ำเสมอ
• คุณพ่อคุณแม่ควรบอกกล่าวกับญาติหรือคนที่จะมาเยี่ยมลูกหรืออยากอุ้มลูก ว่าลูกของคุณแม่ไม่เหมือนกับเด็กที่คลอดตามกำหนด อาจได้รับเชื้อจากผู้ที่มาเยี่ยมได้ง่ายเพราะยังไม่มีภูมิต้านทานที่ดีค่ะ

ที่มา : www.healthychildren.org , www.phyathai.com

บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ

นมสำหรับเด็กเป็น G6PD เลือกยังไง ปลอดภัยกับลูกที่มีภาวะพร่องเอนไซม์

ลูกนอนผวา ร้องไห้ เรื่องที่คุณแม่ต้องเข้าใจ และรับมืออย่างเหมาะสม

ฝึกลูกกล่อมตัวเอง หลับง่ายใน 5 ขั้นตอน วิธีฝึกลูกนอนยาวอย่างได้ผล