ใคร ๆ ก็ต้องเคยอ่าน นิทานชาดก นิทานที่เคยได้ยินกันมาเป็นเวลานาน ไม่ว่าจะผ่านมากี่ยุคกี่สมัยนิทานชาดกก็ถูกนำมาเล่าให้รูปแบบต่าง ๆ มากมาย รวมถึงมีการนำมาทำให้เป็นรูปแบบของสื่อต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นหนังสือ การ์ตูน หรือแม้แต่แอนิเมชัน ซึ่งวันนี้เราได้นำ 10 นิทานชาดก นิทานสอนใจของพระพุทธเจ้า พร้อมคำสอนใจ มาให้คุณแม่สามารถนำไปเป็นนิทานก่อนนอนให้กับลูกน้อยได้ฟัง ไปดูกันดีกว่าว่ามีเรื่องอะไรบ้าง
นิทานชาดก คืออะไร
หลายคนคงสงสัยว่านิทานชาดกคืออะไร เพราะว่าคงได้ยินกันมาเป็นเวลานาน นิทานชาดก คือ เรื่องราวประวัติของพระโคตมพุทธเจ้า หรืออดีตชาติของพระพุทธเจ้านั่นเอง โดยเรื่องราวต่าง ๆ จะเป็นเรื่องราวของมนุษย์และสัตว์ ที่ถูกเล่าในโอกาส หรือการแสดงธรรมแต่ละครั้งของพระองค์ ทั้งนี้เรื่องที่ทุกคนจะคุ้นเคยมากที่สุดคือ 10 ชาติสุดท้ายของพระพุทธเจ้า หรือที่เรารู้จักกันดีในชื่อ “ทศชาติชาดก” จากทั้งหมด 500 เรื่อง
บทความที่เกี่ยวข้อง : 19 นิทานพื้นบ้านไทย การ์ตูนไทยพื้นบ้าน พร้อมคติสอนใจ อ่านให้ลูกฟัง
10 นิทานชาดก นิทานสอนใจ พร้อมข้อคิด
เราได้ทำการรวบรวม 10 เรื่องที่น่าสนใจของนิทานชาดกจาก 500 เรื่องมาให้คุณแม่นำไปเล่า นำคติสอนใจไปสอนลูกน้อย มาดูไปพร้อมกันค่ะว่ามีเรื่องไหนที่น่าสนใจบ้าง และเรื่องไหนสอนเรื่องอะไรบ้าง
1. พระมหาชนก
เรื่องย่อ : กษัตริย์แห่งกรุงมิถิลา มีทายาท 2 คน ซึ่งเมื่อสวรรคต ลูกชายคนโตที่มีนามว่า อริฏฐชนก ได้ขึ้นครองราชย์แทน และลูกชายคนเล็กที่มีนามว่า โปลชนก ถูกใส่ร้ายจนถูกจองจำ และได้รวบรวมพลม้ากลับมาต่อสู้กับพี่ชายจนตัวเองชนะ และได้ขึ้นครองราชย์แทน แต่ภรรยาของอริฏฐชนกกลับหนีออกมาจากเมืองได้ทัน ในขณะนั้นกำลังตั้งครรภ์โอรสอยู่ ก็นางได้หนีไปยังเมืองกาลจัมปากะ เจ้าเมืองเอ็นดูจึงรับมาอยู่ในฐานะน้องสาว และเมื่อคลอดลูกจึงได้ตั้งชื่อว่า มหาชนก เมื่อเขาโตขึ้นก็ได้ทราบความจริงทั้งหมดก็ได้ตั้งปณิธานว่าจะกลับไปเอาคืน เขาจึงได้นำสมบัติครึ่งหนึ่งของมารดาไปขายและขึ้นเรือไปยังเมืองมิถิลา แต่แล้วเรือก็ล่ม เขาได้ว่ายน้ำอยู่ 7 วัน 7 คืนก่อนที่นางเมขลาจะมาพบเข้า นางเห็นว่าพระมหาชนกเป็นคนฉลาดจึงได้เข้าช่วยเหลือ ในเวลาเดียวกันที่เมืองมิถิลา โปลชนกสวรรคตเหลือเพียงธิดาของเขาที่มีนามว่า สีวลีเทวี และได้ออกอุบายไว้ว่าผู้ที่จะมาครองเมืองต่อจากเขาจะต้องแก้อุบายได้ และคนที่สามารถแก้อุบายก็คือพระมหาชนกนั่นเอง ทั้งสองพระองค์ได้แต่งงานกัน พระมหาชนกได้ขึ้นครองราชย์เมืองมิถิลาตามที่จนปรารถนา
ข้อคิดจากเรื่องพระมหาชนก : ต้องพึ่งพาตนเองเสียก่อนที่จะคิดให้เข้ามาช่วยเหลือ
บทความที่เกี่ยวข้อง : นิทานดาวลูกไก่ เล่าให้ลูกฟัง สอนลูกเรื่องความกตัญญู
2. สุนัขจิ้งจอกอยากเป็นผู้นำ
เรื่องย่อ : เรื่องครั้นที่โพธิสัตว์ได้เกิดเป็นราชสีห์ และอาศัยอยู่ที่ถ้ำทองในป่าหิมพานต์ ทุกวันราชสีห์จะออกไปล่าเนื้อมากินเป็นอาหาร โดยในแต่ละวันก็จะได้เนื้อที่แตกต่างกันออกไป จนวันหนึ่งราชสีห์ได้พบเข้ากับสุนัขจิ้งจอกตัวหนึ่ง มันกลัวตายจึงได้ถวายตัวรับใช้ โดยบอกกับราชสีห์ว่ามันจะเป็นผู้ที่เคยส่องสัตว์ให้กับราชสีห์ที่ยอดเขาในทุกวัน เพื่อที่จะได้บอกว่าวันนี้มีสัตว์อะไรผ่านมา โดยเจ้าสุนัขจิ้งจอกจะได้รับประทานเศษเนื้อจากราชสีห์หลังจากที่ราชสีห์กินเสร็จ แต่แล้ววันหนึ่งเจ้าจิ้งจอกก็คิดอยากเป็นใหญ่บ้าง จึงได้เดินไปบอกกับราชสีห์ว่า ข้าอยากเป็นผู้ที่ล่าบ้าง ข้าไม่อยากออกไปดูสัตว์แล้ว ให้ราชสีห์ไปดูสัตว์แล้วมาบอกข้า แล้วข้าจะไปล่าเอง เมื่อราชสีห์ได้ฟังจึงเยาะเย้ย แต่ก็ทำทันทีในวันรุ่งขึ้น ในตอนเช้าราชสีห์ขึ้นไปยังหน้าผา เห็นว่าช้ากำลังตกมันจึงมาบอกกับสุนัขจิ้งจอกว่า วันนี้มีช้างกำลังผ่านมา เจ้าจิ้งจอกได้ยินจึงรีบออกล่าในทันที แต่เนื่องจากเป็นช้าตกมันจึงมีแรงมาก จิ้งจอกตั้งใจจะกัดที่คอแต่ก็พลาดโดนช้างเตะและจนกะโหลกแหลก อีกซ้ำยังโดนช้างฉี่ใส่อีกด้วย
เรื่องนี้สอนให้รู้ว่า : อย่าทำอะไรที่มันเกินตัว หรือเกินความสามารถของตัวเอง
[cr.rawpixel-com]
3. ดีแต่สอนคนอื่น
เรื่องย่อ : เรื่องครั้นที่โพธิสัตว์ได้เกิดเป็นนกป่า และอาศัยอยู่ที่ถ้ำทองในป่าหิมพานต์ ปกติแล้วนกจะหากินกันเป็นฝูง แต่มีนกตัวหนึ่งบินแยกออกไป และพบเข้ากับเส้นทางของมนุษย์ ซึ่งมีเมล็ดข้าวเปลือกจนอยู่ ทำให้นกตัวนั้นได้อาหารกลับมาเยอะ แต่นกตัวนั้นกลับไปบอกกับนกตัวอื่น ๆ ว่าที่บินไปนั้นอันตรายมาก มีพาหนะที่วิ่งเร็ว ซึ่งอาจจะทำให้บินหลบไม่ทันและตายได้ แต่ที่นกตัวนั้นพูดไปแบบนั้นเป็นเพราะว่าไม่อยากให้ใครไปแย่งแหล่งอาหารของตนเอง หลายวันต่อมานกตัวนั้นก็ไปอีกครั้ง แต่รอบนี้กลับมาเกวียนวิ่งมาอย่างรวดเร็วจึงทำให้นกตัวนั้นบินหลบไม่ทันและโดนล้อทับจนตาย ตกเย็นจ่าฝูงเห็นว่านกตัวนั้นยังไม่กลับมาจึงให้นกในฝูงบินหา จึงพบว่านกตัวนั้นตายแล้ว
เรื่องนี้สอนให้รู้ว่า : ความโลภเป็นหนทางสู้ความตาย ดีแต่สอนคนอื่น แต่กลับไม่รู้จักระวังตัวเอง
4. กระต่ายตื่นตูม
เรื่องย่อ : เมื่อครั้นโพธิสัตว์ได้เกิดเป็นราชสีห์ พื้นดินแถบตะวันตกติดทะเลเป็นที่อยู่อาศัยของพวกกระต่าย โดยจะมีกระต่ายที่อาศัยอยู่ในใต้ต้นตาล และต้นมะตูม วันหนึ่งกระต่ายตัวหนึ่งที่กำลังในใจเพลิน ๆ ว่า ถ้าหากวันหนึ่งแผ่นดินถล่มตนจะไปอยู่ที่ไหน และทันใดนั้นก็มีเสียงดังสนั่นเกิดขึ้น กระต่ายตัวนั้นตกใจจึงได้วิ่งกระโดดไปบอกกับกระต่ายตัวอื่น ๆ ว่า “แผ่นดินกำลังจะถล่มแล้ว หนีเร็ว” ซึ่งคำพูดของเจ้ากระต่ายทำให้สัตว์ที่เหลือตกใจเป็นอย่างมาก จึงได้พากันวิ่งหนี ราชสีห์เห็นเข้าจึงเกิดสงสัย แต่พวกสัตว์ที่กำลังวิ่งหนีได้วิ่งไปทางของหน้าผา ราชสีห์จึงโปรดสัตว์ทั้งหลายและได้ไปยืนคำรามต่อหน้าเหล่าสัตว์เพื่อทำให้ทุกตัวนั้นตั้งสติ เมื่อพวกสัตว์ตั้งสติได้ราชสีห์จึงถามว่าเป็นอะไร พวกเขาตอบว่ามีสัตว์บอกว่าแผ่นดินถล่ม พวกเขากำลังจะหนี พอซักไซ้ไปก็พบว่าต้นตอมาจากกระต่ายตัวหนึ่ง ราชสีห์จึงได้นำไปสืบความจริง พบว่าต้นตอของเสียที่กระต่ายได้ยินเกิดจากผลมะตูมสุกตกลงกระทบใบตาลนั่นเอง
เรื่องนี้สอนให้รู้ว่า : ก่อนที่จะเชื่อใคร หรือทำตามอย่างที่คนอื่นพูด จงตรวจสอบให้แน่ใจก่อนว่าเป็นเรื่องจริง เพราะไม่เช่นนั้นคุณจะเป็นเหมือนกับกระต่ายที่ตื่นตูม
[cr.rawpixel.com]
5. พญาไก่ป่า
เรื่องย่อ : เมื่อครั้นโพธิสัตว์ได้เกิดเป็นพญาไก่ป่า ซึ่งท่านมีบริวารเป็นไก่อีกนับร้อยตัว ซึ่งใกล้กันนั้นที่ท่านและบริวารอาศัยอยู่เป็นที่อยู่อาศัยของนางแมวป่า ซึ่งนางแมวป่ามักจะหลอกล่อ ล่อลวงบริวารไก่ของพญาไก่ไปกิน ซึ่งเมื่อท่านทราบจึงได้นำออกห่างจากนางแมวป่า การกระทำเช่นนั้นทำให้นางแมวป่าเกิดความสงสัย และไม่ได้กินไก่เป็นอาหารอีก นางจึงเดินทางมายังที่อยู่ของพญาไก่ป่า โดยตอนนั้นพญาไก่ป่ายืนอยู่บนขอนไม้ นางแมวป่าจึงเริ่มใช้อุบายหลอกล่อ นางบอกกับพญาไก่ว่า พญาไก่มีขนที่สวยงาม อยากให้ลงมาจากขอนไม้ ถ้าไก่ยอมลงมานางแมวจะยอมเป็นภรรยาของไก่ แต่ด้วยความที่พญาไก่รู้ทันจึงได้บอกว่า ท่านนั้นมี 4 เท้า แต่เรามีแค่ 2 เท้า ยังไงก็เป็นไปไม่ได้ แต่นางแมวไม่ละความพยายามนางพูดหว่านล้อมไปเรื่อย จนพญาไก่ตอบกลับไปว่า เจ้านั้นกินศพ กินเลือดกินเนื้อ เราคงไม่ให้เจ้ามาเป็นภรรยา นางแมวได้ยินดังนั้นจึงเกิดความผิดหวังวิ่งหนีไป และหลังจากนั้นนางแมวก็ไม่มากินบริวารของพญาไก่อีกเลย
เรื่องนี้สอนให้รู้ว่า : ผู้ที่รู้ทันคน มักจะเอาตัวรอดได้เสมอ
6. หงส์ทองคำ
เรื่องย่อ : เรื่องครั้นที่โพธิสัตว์ได้เกิดเป็นพราหมณ์ตระกูลหนึ่ง พราหมณ์ท่านนี้มีภรรยาและลูกสาวทั้งหมด 3 คน ภายหลังที่พราหมณ์เสียชีวิตเขาได้ไปเกิดใหม่เป็นหงส์ที่มีสีทองและสามารถระลึกชาติได้ การเสียชีวิตของเขาทำให้ภรรยาและลูกสาวตกต่ำเป็นอย่างมาก พวกเขาไม่มีเงิน พราหมณ์เห็นเช่นนั้นจึงเกิดความสงสาร เขาบินไปยังที่บ้านของเขาและเล่าเรื่องทั้งหมดให้ฟัง และสลัดขนทองของตนเองให้กับลูกและภรรยา เขาทำอยู่หลายครั้ง ซึ่งนั่นทำให้ภรรยาและลูกของเขาร่ำรวยขึ้น วันหนึ่งภรรยาของเขาบอกกับลูกสาวว่า เขาต้องการจับหงส์ทองนี้ถอนขนเพราะว่าอยากได้เงินจำนวนมาก แต่ลูกสาวไม่เห็นด้วย แต่ภรรยาก็ทำ แต่เมื่อนางจับถอนขนจนหมด ขนพวกนั้นกลับกลายเป็นขนธรรมดา เพราะว่านางได้ขนไปด้วยความไม่สมัครใจของหงส์ เมื่อเป็นเช่นนั้นหงส์ทองจึงงอกขนใหม่ขึ้นอีกครั้งและบินหนีไป และไม่กลับมาหาลูกและภรรยาอีกเลย
เรื่องนี้ให้รู้ว่า : โลภมาก ลาภหาย
[cr.freepik]
7. แพะเจ้าปัญญา
เรื่องย่อ : ชายหนุ่มคนหนึ่งเลี้ยงแพะมานานหลายปี เขารู้สึกเบื่อจึงได้นำแพะไปขายให้กับโรงฆ่าสัตว์ และมีแพะคู่หนึ่งรู้ตัวจึงได้หนีออกมาและไปหลบอยู่ที่โพรงใต้ต้นไม้หนึ่ง ไม่นานแพะทั้งสองก็ได้ให้กำเนิดลูกน้อยออกมา และลูกน้อยของมันก็ส่งเสียงร้องดังจนเสือได้ยินเขา ในตอนแรกเสือตั้งใจจะมาจับแพะกินเป็นอาหาร แต่พ่อแพะได้กลิ่นเสือก่อนจึงพูดออกมาว่า “ลูกเอ๊ย จะร้องอะไรนัก เมื่อเช้าเจ้ากินเสือ กินวัว กินช้างไป ยังไม่อิ่มอีกเหรอ” ด้วยความที่พวกเขาอาศัยอยู่ในโพรงไม้จึงทำให้เกิดเสียงก้องกังวานจนทำให้เสือเข้าใจว่าสัตว์ที่อาศัยอยู่เป็นสัตว์ประหลาด เสือจึงวิ่งไปหนี และพบเข้ากับสุนัขจิ้งจอกพร้อมกับเล่าเรื่องให้ฟัง สุนัขจิ้งจอกไม่เชื่อจึงชวนเสือไปพิสูจน์ด้วยกัน แต่ก็ไม่มีใครกล้าเข้าไปทั้งสองจึงตกลงที่จะผูกหางเข้าด้วยกัน เมื่อมาถึงพ่อแพะรู้ทันอีกครั้งจึงได้พูดออกมาว่า “เมื่อเช้าให้จิ้งจอกไปหลอกจับเสือมา ป่านนี้แล้วยังไม่มาอีก” เสือได้ยินและโมโหยกใหญ่ทั้งสองทะเลาะกันจนพากันตกน้ำตายเพราะว่าหางผูกกันอยู่
เรื่องนี้สอนให้รู้ว่า : สติมาปัญญาเกิด เมื่อเรามีสติก็มักจะแก้ไขปัญหาได้เสมอ
บทความที่น่าสนใจ : นิทานธรรมะ เล่าให้ลูกฟังก่อนนอน : ความเมตตา สอนลูกด้วยนิทาน
8. พญาช้างสีลวะ
เรื่องย่อ : เรื่องครั้นที่โพธิสัตว์ได้เกิดเป็นพญาช้างสีขาว นามว่า สีลวนาคราช เป็นช้างที่ถือศีลอยู่ในป่า วันหนึ่งมีพรานคนหนึ่งหลงป่า เขาเป็นกังวลมากจึงร้องไห้ออกมาจนช้าได้ยินจึงเข้ามาช่วยเหลือ ให้เขานั่งบนขี่คอออกจากป่า แต่ขณะที่นั่งอยู่บนคอช้าง พรานป่าก็ได้ทำสัญลักษณ์ทิ้งไว้บนต้นไม้ตามทาง เมื่อกลับถึงเมืองพรานป่าก็ไปถามช่างสลักงาช้างว่าต้องการงาช้างไหม นายช่างบอกกับพรานว่าต้องการยิ่งงาช้างที่ยังไม่ตายยิ่งราคาแพง นายพรานได้ยินดังนั้นจึงเข้าป่าอีกครั้งตามที่ตนได้ทำสัญลักษณ์ไว้ เขาของาช้างจากพญาช้าง พญาช้างจึงให้ปลายงาทั้งสองข้างแก่เขาไปด้วยความเห็นใจ และนายพรานก็กลับมาอีกครั้งพญาช้างก็ให้ส่วนกลางของงาไป มาถึงครั้งที่ 3 งาช้างเหลือเปลี่ยนปลายโคน พรานป่าได้ขอพญาช้างอีกครั้งพญาช้างก็ให้ นายพรานจึงฉีกเนื้อของช้างเพื่อเอางาออกมาทำให้พญาช้างเจ็บปวดเป็นอย่างมาก และขณะที่เขากำลังจะเดินกลับไปยังเมืองธรณีก็แยกออกและสูบพรานป่าลงไป
เรื่องนี้สอนให้รู้ว่า : ผู้ไม่รู้คุณคนมักจะถูกฟ้าดินลงโทษ
[cr.rawpixel.com]
9. พังพอนและงู
เรื่องย่อ : เรื่องครั้นที่โพธิสัตว์ได้เกิดเป็นฤๅษีผู้ทรงศีล พระองค์มีที่พำนักอยู่ใกล้กับจอมปลวก แต่ตรงนั้นก็ยังเป็นที่อาศัยของูและพังพอน ซึ่งทั้งสองฝ่ายต่างไม่ถูกต้องพอใจกันสักเท่าไหร่ มักจะทะเลาะกันตลอดเวลา พระองค์จึงกล่าวโทษสัตว์ทั้งสอง พระองค์จึงเจริญเมตตาและทำให้ทั้งสองสัตว์เลิกทะเลาะกัน วันหนึ่งงูได้ออกไปหาอาหาร พังพอนนอนหลับ แต่เขาหันหัวออกมาจากโพรงพร้อมนอนอ้าปาก ฤๅษีจึงถามพังพอนว่าทำไมจึงต้องทำเช่นนั้น พังพอนจึงบอกว่าถึงแม้ว่าตนและงูจะไม่ทะเลาะกันแล้ว แต่ก็อดระแวงไม่ได้ ฤๅษีจึงบอกว่า อย่ากลัวไป เราทำให้งูไม่ทำร้ายหรือคิดร้ายกับเจ้าแล้ว เลิกระแวงเถิด หลังจากที่ได้ยินเช่นนั้นงูและพังพอนจึงไม่ทะเลาะกันอีกเลย
เรื่องนี้สอนให้รู้ว่า : การอยู่ร่วมกับผู้อื่นไม่ควรทะเลาะวิวาทกัน เพราะอาจนำมาซึ่งการหวาดระแวงซึ่งกันและกัน
10. ปลุกมันขึ้นมาฆ่า
เรื่องย่อ : เรื่องครั้นที่โพธิสัตว์ได้เกิดเป็นอาจารย์ทิศาปาโมกข์ ลูกศิษย์จำนวนมาก หนึ่งในนั้นคือ สัญชีวะ เขาไม่เพียงแต่ร่ำเรียนกับอาจารย์ทิศาปาโมกข์เท่านั้น แต่กลับได้เรียนมนต์บทที่ทำให้คนตายฟื้นคืนชีวิตได้ วันหนึ่งเขาและศิษย์คนอื่น ๆ เข้าไปในป่า เขาได้โอ้อวดเกี่ยวกับวิชาที่ร่ำเรียนมา ว่าเขาจะทำให้เสือที่นอนตายอยู่ฟื้นคืนชีพ เพื่อน ๆ ศิษย์ได้บอกให้เขาแสดงอิทธิฤทธิ์ ก่อนที่พวกเขาจะปีนต้นไม้หนี สัญชีวะ เสกมนต์ใส่ก้อนหินก่อนปาไปที่เสือ เสื้อฟื้นขึ้นมาก่อนกัดสัญชีวะตายและเสือก็ตายตาม
เรื่องนี้สอนให้รู้ว่า : การกระทำสิ่งใดควรคิดให้ถี่ถ้วน ไม่งั้นจะมีภัยถึงตัว
[cr.ddraw]
หากผู้ปกครองยังมองหานิทานเด็ก เอาไว้ให้ลูกอ่าน หรือฟังแบบฟรี ๆ สามารถเข้าไปเลือกจากบทความอื่น ๆ ได้ คลิก
บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ :
3 นิทานพื้นบ้านภาคใต้ หลากหลาย สอนลูกได้ด้วยนิทานสั้น ๆ
15 นิทานสั้น รวมนิทานอีสปที่มีคติสอนใจ เหมาะกับเด็ก อ่านสนุก เปิดฟังก่อนนอน
“นิทานออนไลน์” แนะนำช่องทางอ่านฟรี ดูฟรี ให้ลูกน้อยได้หลับฝันดีตลอดทั้งคืน
ที่มา : kalyanamitra.org, dmc.tv