10 วิธีชาญฉลาด สำหรับคุณแม่ที่ต้องการให้ลูกน้อย "หย่านม"
เมื่อถึงวันที่ทารกน้อยเติบใหญ่ขึ้นจนถึงวัยที่หย่านมแม่ เด็กอ่อนบางคนก็แผลงฤทธิ์ไม่ยอมกินอาหารอื่นที่แม่สรรหามาทดแทนนมแม่ คุณแม่หลายท่านจึงพยายามหาตัวช่วยที่จะให้ลูกหย่านมด้วยวิธีต่าง ๆ กันไป เรามี10 วิธีชาญลาดที่ช่วยให้ลูกหย่านมได้ง่ายขึ้น
10 วิธีชาญฉลาด สำหรับคุณแม่ที่ต้องการให้ลูกน้อย “หย่านม”
10 วิธีชาญฉลาด สำหรับคุณแม่ที่ต้องการให้ลูกน้อย “หย่านม”
จริงอยู่ที่การหย่านมแม่นั้น นอกจากจะทำร้ายจิตใจน้อย ๆ ของลูกแล้ว จิตใจของแม่ก็ด้วยเช่นกัน แต่ครั้นเมื่อถึงเวลา เราก็ควรที่จะเริ่มให้ลูกหย่านมลูก แน่นอนค่ะว่า แรกเริ่มนั้น ลูกจะต้องรู้สึกหงดหงุดและเรียกร้องความสนใจจากคุณแม่มากกว่าปกติ ดังนั้น คุณแม่จึงควรที่จะวางแผนการหย่านมตามอาอยุและพัฒนาการของเด็กไปควบคู่กัน
1. เลือกตัวช่วยที่เหมาะสม
ตัวเลือกที่เหมาะสมในที่นี้คือใช้อายุของลูกเป็นเกณฑ์ว่าจะใช้ตัวช่วยแบบไหนถึงจะเหมาะสม ถ้าลูกอายุ 6 – 8 เดือน คุณต้องใช้ขวดนมช่วยในการหย่านม แต่ถ้าลูกคุณอายุ 8 เดือนถึง 1 ขวบ คุณก็ให้ลูกหัดจิบนมจากแก้วสำหรับเด็กแทนที่จะใช้ขวดนม
2. จุกนมหลอก
จุกนมหลอกเหมาะที่จะใช้กับทารกที่ติดดูดนมแม่และแผดร้องไม่หยุดถ้าไม่ได้ดูดนมแม่ จุกนมหลอกทำขึ้นมาให้ทารกรู้สึกว่ายังดูดนมแม่อยู่เพื่อให้ทารกน้อยไม่แผลงฤทธิ์
3. หลอกว่าเป็นนมแม่
เด็กน้อยบางคนที่จำรสชาตินมแม่ได้จะไม่ยอมกินนมที่ไม่ใช่นมแม่เลย คุณแม่ก็ต้องใช้วิธีปั้มน้ำนมใส่ขวดนมหรือแก้วนมเด็กอ่อน ฝึกลูกให้คุ้นเคยกับวิธีกินนมแบบใหม่ตามที่คุณเลือกให้เหมาะกับอายุของลูกคุณ ใช้วิธีนี้สัก 3 วัน นอกจากจะช่วยเรื่องนมคัดและการเจ็บเต้านมได้ดีแล้ว การที่ร่างกายคุณผลิตน้ำนมน้อยลงในช่วงที่ลูกหย่านม ทำให้คุณไม่ต้องเป็นห่วงว่าร่างกายจะผลิตน้ำนมมากไป ทำให้คุณมีเวลาทำให้ลูกหย่านมได้ง่ายขึ้น หรือคุณอาจใช้วิธีผสมน้ำนมแม่กับนมผงเพื่อให้เขาคุ้นเคยกับรสชาติใหม่แล้วค่อย ๆ ปรับเปลี่ยนเป็นนมผงอย่างเดียว จะช่วยให้ลูกน้อยหย่านมแม่ได้ง่ายขึ้น
คุณต้องใช้ขวดนมช่วยในการหย่านม แต่ถ้าลูกคุณอายุ 8 เดือนถึง 1 ขวบ
4. ใช้วิธีเบี่ยงเบนความสนใจ
เรามักจะเบี่ยงเบนความสนใจหรือหลอกล่อทารกน้อยด้วยสิ่งของที่มีสีสันสดใส ถ้าคุณลองใช้แก้วนมเด็กสีสวย ๆ ทำให้เด็กจดจ่ออยู่ที่แก้วนมสีสวยหรือหลอดดูดสีละลานตา แทนที่จะนึกถึงการไม่ได้ดูดนมแม่
5. ให้คุณพ่อรับไม้ต่อ
คุณแม่บางคนเวลาที่ต้องการให้ลูกหย่านมก็หายตัวไปเลย ให้คุณพ่อรับหน้าที่แทนในการให้นมลูก พอเวลาผ่านไปสักพัก ลูกน้อยก็เคยชินกับการที่คุณพ่อเป็นคนให้นม ในที่สุดก็หย่านมได้สำเร็จ
6. ไม่ตามใจลูก
คุณแม่บางคนใจเด็ดใช้วิธีปฏิเสธ ไม่ตามใจลูกเวลาที่ลูกร้องขอกินนมแม่ วิธีนี้ก็ได้ผลเช่นกันแต่คุณแม่ต้องใจแข็งมาก ๆ
7. ใช้วิธีให้รางวัลปลอบใจ
วิธีนี้เหมาะกับเด็กน้อยที่พอเข้าใจการสื่อความหมายบ้างแล้วและไม่ควรใช้เป็นประจำ รางวัลสำหรับเด็กน้อยในวัยนี้ เวลาที่เขายอมดูดนมจากขวดหรือจิบนมจากแก้วนมก็มักเป็นพวกสติ๊กเกอร์ หรือตัวการ์ตูนที่เขาชอบ เล่านิทานให้ฟัง หรืออะไรก็ได้ที่คุณรู้ว่าเขาชอบ เป็นการฝึกให้ลูกหย่านมแบบที่มีรางวัลเป็นตัวล่อ
8. ยกตัวอย่างให้เห็น
เวลาที่อยู่ในหมู่เด็กวัยใกล้ ๆ กันและมีเด็กที่หย่านมได้แล้ว บอกให้ลูกรู้ว่าเด็กคนไหนหย่านมได้แล้ว และเด็กที่หย่านมได้คือ “เด็กที่โตแล้ว”
บอกให้ลูกรู้ว่าเด็กคนไหนหย่านมได้แล้ว และเด็กที่หย่านมได้คือ “เด็กที่โตแล้ว”
9. ความใกล้ชิดทางร่างกาย
ถ้าลูกน้อยของคุณเป็นเด็กติดแม่ ที่ต้องมีการกอดจูบพุดคุยตอนที่ให้นม เวลาที่คุณหัดให้เขากินนมจากขวดหรือแก้วนมก็ควรกอดจูบเขาให้เขารู้สึกว่าคุณอยู่ใกล้ชิดเขาตลอดเวลา
10. ทำให้เด็กสนุกเวลากินนม
คล้าย ๆ กับวิธีเบี่ยงเบนความสนใจในข้อ 4 ให้เด็กเล่นของเล่นขณะที่กินนมจากขวดหรือแก้วนมอยู่ เช่นกินนมไปด้วยแกว่งชิงช้าไปด้วย เด็กก็จะเริ่มหย่านมได้ เพราะกำลังสนุกกับการเล่น จนลืมไปว่าไม่ได้ดูดนมแม่อยู่
- การหย่านมอย่างมีระบบแบบแผน โดยทั่วไปแล้ววิธีนี้จะใช้เวลาประมาณ 2 สัปดาห์ค่ะ วิธีการก็คือ ให้คุณแม่ค่อย ๆ ลดจำนวนมื้อของการให้นมลูกลงวันละ 1 มื้อ และเว้นระยะห่างระหว่างมื้อให้นานมากขึ้น ควรเปลี่ยนแปลงอย่างช้า ๆ นะคะเพราะการค่อย ๆ ทำเป็นสเต็ปไปนั้น จะช่วยให้เต้านมของคุณแม่ไม่คัดตึงหรือปวดมากเกินไป และเป็นการช่วยให้ลูกน้อยค่อย ๆ ปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงที่กำลังเกิดขึ้น ซึ่งในระหว่างนี้ คุณแม่จะต้องแสดงความรักและความใกล้ชิดกับลูกให้มากขึ้นเพื่อเป็นการชดเชยด้วยเช่นกัน สำหรับการหย่านมนั้น คุณแม่ควรเริ่มในมื้อกลางวันก่อนนะคะ และให้มื้อกลางคืนนั้นเป็นวิธีการหลังสุด
- การหย่านมเพียงบางส่วน เป็นวิธีที่เหมาะสมสำหรับคุณแม่ที่ไม่ค่อยมีเวลา ซึ่งประโยชน์ที่ได้รับของวิธีนี้ก็คือ คุณแม่อาจจะตัดสินใจว่าจะหย่านมลูกหรือจะกลับมาให้นมใหม่ก็ได้ สำหรับในเด็กที่อายุต่ำกว่า 1 ปี ถ้ามีการหย่านมบางส่วนอาจจะส่งผลทำให้น้ำหนักของลูกนั้นลดลง ดังนั้น คุณแม่จึงควรที่จะต้องดูแลให้นมหรืออาหารตามวัยอย่างเหมาะสมทดแทน
- การหย่านมแบบทันที สำหรับการหย่านมด้วยวิธีนี้นั้น เป็นการหย่านมด้วยเหตุผลที่ไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ ยกตัวอย่างเช่น คุณแม่เจ็บป่วย เป็นต้น และแน่นอนค่ะว่า วิธีนี้อาจทำให้เกิดปัญหาตามมาด้วยเช่นกัน ยกตัวอย่างเช่น
- เต้านมคัด จนนำไปสู่การเกิดเต้านมอักเสบหรือเป็นฝี ซึ่งวิธีการแก้ปัญหาก็คือ ให้คุณแม่บีบน้ำนมออกบางส่วนเพียงเล็กน้อยค่ะ อย่าบีบเหมือนกับการทำเก็บไว้เป็นสต็อก และค่ยอ ๆ ลดปริมาณและจำนวนในการบีบออกลง
- คุณแม่เกิดภาวะซึมเศร้า
- เด็กรู้สึกเสียความรักและความอบอุ่น
- ลูกไม่ยอมดื่มนมอื่น เป็นต้น
การหย่านม ควรมีระบบแบบแผน
อย่างไรก็ดี ทั้งสามวิธีนี้ก็สามารถผ่อนผันได้ตามความเหมาะสมและตามสภาวะของคุณแม่แต่ละคนนะคะ ไม่ว่าจะด้วยวิธีไหน คุณแม่คือคนที่รู้ดีที่สุด ซึ่งการชดเชยความรักให้กับลูกนั้น คุณแม่ก็สามารถทำได้โดยการมอบความรัก ความใส่ใจ กอดและสัมผัสลูกให้มาก ๆ ค่ะ
หากไม่มีความจำเป็นต้องเลิก คุณแม่ควรให้ลูกได้กินนมแม่ไปเรื่อย ๆ จนถึง 2 ปีขึ้นไป และเมื่อลูกโตขึ้น มีของกินทดแทนอื่น ๆ มากขึ้น ลูกสามารถกินนมกล่องได้ การดูดนมแม่เริ่มน้อยลง น้ำนมแม่ก็จะค่อยๆ ลดไปเอง ถือเป็นการหย่านมแบบธรรมชาติคือค่อยเป็นค่อยไป
ในกรณีมีความจำเป็นหรือคุณแม่มีเหตุผลที่ต้องหย่านมลูก การวางแผนหย่านมอย่างเป็นลำดับขั้นอย่างช้า ๆ อาจใช้เวลาประมาณ 1 เดือน ก็จะช่วยลดปัญหาดังกล่าวได้ โดยเริ่มลดนมแม่วันละ 1 มื้อ ทีละสัปดาห์ ( ถ้าหากต้องการหย่านมภายในเวลา 2 สัปดาห์ ก็ให้ร่นช่วงเวลาของการลดมื้อนมจากทุกสัปดาห์เป็นทุก 3 วัน ) ควรลดมื้อกลางวันก่อนมื้อกลางคืน และเว้นระยะระหว่างมื้อนมให้นานขึ้น โดยเริ่มลดมื้อ 14:00 น.ก่อน อีกสัปดาห์จึงลดมื้อ 10:00 น.–> มื้อ 18:00 น –> มื้อ 6:00 น. –> มื้อ 22:00 น. ตามลำดับ
จะทำให้น้ำนมแม่ลดลงอย่างช้า ๆ เต้านมไม่คัดตึงหรือปวด และเป็นการช่วยให้แม่แน่ใจว่าจะหย่านมจริง เด็กจะได้ปรับตัวจากการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น ซึ่งแม่จะต้องแสดงความรักและความใกล้ชิดเพิ่มขึ้นในรูปแบบอื่น ๆ เพื่อทดแทนการสูญเสียที่เด็กต้องหย่านมแม่
- ให้นมลูกเฉพาะมื้อที่ลูกขอ ไม่ให้เมื่อลูกไม่ได้ขอ และให้นมแม่ในระยะเวลาสั้น ๆ เป็นวิธีการที่ปลอดภัยและได้ผลดีในการหย่านม
- หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่กระตุ้นให้ลูกอยากดูดนมแม่บ่อย เช่น การนั่งเก้าอี้ที่ชอบในขณะให้นมลูก หรือท่านอนกอดลูกที่ลูกมักชอบนอนดูดนมแม่ เป็นต้น
- ให้คุณพ่อมีส่วนช่วยในการหย่านม โดยเมื่อลูกขอกินนมแม่ อาจจะให้พ่ออุ้มพาไปกินอาหารอื่น หรือกินนมกล่องแทน
- เบี่ยงเบนความสนใจของลูกจากการดูดนมแม่ เช่น ถึงเวลาที่ลูกชอบร้องกินนมลองพาลูกออกไปเดินเล่นหรือทำกิจกรรมนอกบ้าน ชักชวนให้สนใจสิ่งแวดล้อม การเล่นกับเพื่อน การกล่อมหรือเล่านิทานเวลาจะนอนจะช่วยลดการดูดนมกลางคืนได้ ให้ความรักความใกล้ชิดกับลูกในรูปแบบอื่นทดแทนการให้นม เช่น เล่นด้วยกัน กอด เป็นต้น
การหย่านมไม่ได้หมายความว่า “ลูกจะไม่ได้กินนมแม่ทั้งหมด” เพราะเด็กบางคนจะต่อต้านอย่างเต็มที่ต่อการหย่านมในเวลานอนหรือตอนกลางคืน คุณแม่ก็อาจผ่อนปรนในการให้นมลูกต่อไปจนกว่าเขาจะรู้สึกดีขึ้นจากการหย่านม ถ้าลูกร้องไห้เพื่อต้องการจะกินนมแม่ต่อไป แม้ว่าคุณแม่จะพยายามเบี่ยงเบนความสนใจ หรือใช้เทคนิคข้างต้นแล้วไม่เป็นผล แสดงว่าการหย่านมอาจยังเร็วเกินไปสำหรับลูก ซึ่งถ้าหากเป็นไปได้การให้ลูกได้กินนมแม่ไปเรื่อย ๆ ก็จะเป็นประโยชน์ต่อลูกได้ดีที่สุดนะคะ
การหย่านมไม่ได้หมายความว่า “ลูกจะไม่ได้กินนมแม่ทั้งหมด”
The Asianparent Thailand เว็บไซต์ข้อมูลคุณภาพและสังคมคุณแม่ ที่ใหญ่ที่สุดในประเทศ และในเอเชีย เรามีผู้เชี่ยวชาญด้านกุมารแพทย์ แหล่งความรู้แม่และเด็ก รวมถึงแอพพลิเคชั่น The Asianparent ที่ติดตามการตั้งครรภ์ ให้คุณแม่ได้ลงทะเบียนใช้งานฟรี เพื่อติดตามพัฒนาการของทารก ตั้งแต่ตั้งครรภ์ จนถึงติดตามหลังคลอดที่ครอบคลุมที่สุด และผู้ใช้งานสูงสุดในประเทศไทย นอกจากความรู้ยังมีไลฟ์สไตล์ และสื่อมัลติมีเดียหลากหลาย ไม่ว่าสุขภาพแม่และเด็ก โภชนาการแม่และเด็ก กิจกรรมสำหรับครอบครัว การวางแผนครอบครัวไปจนถึง การดูแลลูก การศึกษา และจิตวิทยาเด็ก The Asianparent เราพร้อมสนับสนุนพ่อแม่ทุกท่าน ให้มีความรู้และมีสุขภาพกายใจเข้มแข็ง เพื่อเสริมสร้างครอบครัวอย่างแข็งแรง
เพราะเราเชื่อว่า “พ่อแม่เข้มแข็ง ครอบครัวแข็งแรง”
ขอบคุณที่มา : Thai Breastfeeding
บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ :
