ความหมายอักษรย่ออัลตร้าซาวด์ ในแต่ละไตรมาส

การอัลตราซาวด์ เป็นสิ่งที่ทำให้เราได้รู้ว่าลูก ๆ ของเราเป็นเด็กผู้หญิงหรือเด็กผู้ชาย และยังช่วยให้เราทราบได้ว่าการตั้งครรภ์ของเรา เกิดความผิดปกติขึ้นหรือเปล่า ในวันนี้ เราจะมาพูดถึงตัวอักษรต่าง ๆ ที่อยู่ในใบอัลตราซาวด์กัน ว่าแต่ละตัวย่อ หมายถึงอะไรกันบ้าง

ความหมายอักษรย่ออัลตร้าซาวด์ (u/s)

วิธีอ่านผลคลื่นเสียงความถี่สูงหรืออัลตร้าซาวด์ ในไตรมาสที่ 1 ของการตั้งครรภ์
(ก่อนอายุครรภ์ 14 สัปดาห์)

เนื่องจากในไตรมาสที่หนึ่งของการตั้งครรภ์ทั้งมดลูกและทารกในครรภ์ยังมีขนาดเล็ก การตรวจคลื่นเสียงความถี่สูงสามารถทำได้ 2 ทาง คือ การตรวจคลื่นเสียงความถี่สูงทางหน้าท้อง (transabdominal ultrasound, TAS) และ การตรวจคลื่นเสียงความถี่สูงทางช่องคลอด (transvaginal ultrasound, TVS)

ซึ่งเป้าหมายของการตรวจในไตรมาสที่หนึ่ง มีดังนี้

• ยืนยันการตั้งครรภ์ในมดลูก
• ตรวจประเมินอายุครรภ์
• ตรวจการมีชีวิตของทารก
• ตรวจประเมินจำนวนทารก และชนิดของครรภ์แฝด
• ตรวจวัดความหนาของน้ำใต้ผิวหนังบริเวณต้นคอของทารก
• การตรวจหาความผิดปกติอื่นๆ

สำหรับตัวอักษรย่อและศัพท์ทางการแพทย์ที่สามารถพบได้ในการอ่านผลคลื่นเสียงความถี่ มีดังนี้

1. LMP = Last menstrual period คือ วันแรกของประจำเดือนรอบสุดท้าย
2. EDD = Estimated date of delivery หรือ EDC = Estimated date of confinement คือ วันครบกำหนดคลอดที่อายุครรภ์ 40 สัปดาห์ ซึ่งคำนวณจาก LMP หรือ การวัดขนาดของทารก
3. GA = Gestational age  หรือ gaคือ อายุครรภ์ (คำนวณจาก LMP)
4. AUA = Actual ultrasound age คือ อายุครรภ์ที่คำนวณได้จากการตรวจคลื่นเสียงความถี่สูง
5. CRL = Crown-rump length length แปลว่า  ความยาวของทารกวัดจากศีรษะถึงก้น
   • สามารถนำมาคำนวณอายุครรภ์ได้ ซึ่งให้ค่าความแม่นยำมากที่สุด
6. MSD = Mean sac diameter คือ ขนาดค่าเฉลี่ยเส้นผ่าศูนย์กลางของถุงการตั้งครรภ์
   • สามารถนำมาคำนวณอายุครรภ์ได้ แต่ให้ค่าความแม่นยำต่ำ
7. FHR = Fetal heart rate คือ อัตราการเต้นหัวใจของทารก
   • ค่าปกติ 110-160 ครั้งต่อนาที แต่อาจสูงได้ถึง 180 ครั้งต่อนาที
8. NT = Nuchal translucency คือ ความหนาของน้ำใต้ผิวหนังบริเวณต้นคอของทารก
   • ถ้ามีความหนามากผิดปกติ ทารกจะมีความเสี่ยงต่อความผิดปกติทางพันธุกรรมและโรคหัวใจพิการแต่กำเนิด
9. Intrauterine pregnancy คือ การตั้งครรภ์ในมดลูก
10. Ectopic pregnancy คือ การตั้งครรภ์นอกมดลูก
11. Fetus คือ ทารกในครรภ์
12. Gestational sac คือ ถุงการตั้งครรภ์ (พบได้ตั้งแต่อายุครรภ์ 4½ สัปดาห์)
13. Yolk sac คือ ถุงไข่แดง (พบได้ตั้งแต่อายุครรภ์ 5 สัปดาห์)
14. Fetal pole หรือ Fetal echo คือ ทารกที่ยังมีขนาดเล็กมาก อาจพบการเต้นของหัวใจร่วมด้วย (พบได้ตั้งแต่อายุครรภ์ 6 สัปดาห์)

วิธีอ่านความหมายอักษรย่ออัลตร้าซาวด์ ในไตรมาสที่สองและสามของการตั้งครรภ์ คลิกหน้าถัดไป

วิธีอ่านผลคลื่นเสียงความถี่สูงในไตรมาสที่ 2-3 ของการตั้งครรภ์

การตรวจในไตรมาสที่สองมีเป้าหมายเพื่อตรวจหาความผิดปกติของทารกในครรภ์ (anomaly scan) ส่วนการตรวจในไตรมาสที่สามมีเป้าหมายเพื่อติดตามการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์

สำหรับตัวอักษรย่อและศัพท์ทางการแพทย์ที่สามารถพบได้ในการอ่านผลคลื่นเสียงความถี่ มีดังนี้

1. BPD = Biparietal diameter คือ ความกว้างของศีรษะ
2. HC = Head circumference คือ เส้นรอบวงของศีรษะ
3. AC = Abdominal circumference คือ เส้นรอบวงของท้อง
4. FL = Femur length คือ ความยาวกระดูกต้นขา
5. HL = Humerus length คือ ความยาวกระดูกต้นแขน
6. FHR = Fetal heart rate คือ อัตราการเต้นหัวใจของทารก
   • ค่าปกติ 110-160 ครั้งต่อนาที
7. EFW = Estimated fetal weight คือ ค่าประมาณน้ำหนักตัวของทารกในครรภ์ ซึ่งได้จากการคำนวณตามสมการของ Shepard หรือ Hadlock
   • Shepard ใช้ BPD/AC ในการคำนวณ
   • Hadlock ใช้ BPD/AC/FL ในการคำนวณ
8. EFW percentile คือ ค่าการเปรียบเทียบน้ำหนักตัวของทารกในครรภ์กับประชากรทารกที่อายุครรภ์เดียวกัน
   • ค่าปกติจะอยู่ที่ 10-90 percentile
   • ถ้า <10 percentile แสดงว่าทารกมีน้ำหนักตัวน้อย อาจมีภาวะทารกโตช้าในครรภ์
   • ถ้า >90 percentile แสดงว่าทารกมีน้ำหนักตัวมาก อาจมีภาวะเบาหวานระหว่างตั้งครรภ์
9. AFI = Amniotic fluid index คือ ปริมาณน้ำคร่ำรวมจากการวัด 4 ตำแหน่ง
10. DVP = Deepest vertical pocket คือ ปริมาณน้ำคร่ำที่วัดความลึกได้มากที่สุดจากการวัด 4 ตำแหน่ง
11. Placental site คือ ตำแหน่งที่รกเกาะกับมดลูก

Placenta previa คือ มีรกเกาะต่ำ

12. Placental grade คือ ลักษณะของเนื้อรก ซึ่งจะเปลี่ยนแปลงตามอายุครรภ์
13. Umbilical cord insertion คือ ตำแหน่งที่สายสะดือออกจากรก

Centric คือ ออกตรงกลางรก

Eccentric คือ ออกค่อนมาด้านข้างของรก

Marginal คือ ออกมาที่ขอบรก ซึ่งพบว่าสัมพันธ์กับภาวะทารกโตช้าในครรภ์

14. Presentation คือ ท่าของทารกในครรภ์

Vertex หรือ Cephalic คือ ทารกท่าศีรษะ

Breech คือ ทารกท่าก้น

Transverse lie คือ ทารกท่านอนขวาง

นพ.อดิศร อักษรภูษิตพงศ์

สูตินรีแพทย์ เฉพาะทางด้านเวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์

ประจำโรงพยาบาลพญาไท 3