คุณแม่หลายคนอาจรู้สึกกังวลเมื่อเห็นลูกเริ่มจับช้อน ดินสอ หรือของเล่นด้วยมือซ้าย แล้วตั้งคำถามว่า “ลูกถนัดซ้าย ผิดไหม?” หรือ “ควรฝึกให้เขาเปลี่ยนมาใช้มือขวาดีหรือเปล่า?”
บทความนี้จะพาคุณแม่คุณพ่อไปทำความเข้าใจว่า ถนัดซ้าย ถนัดขวา เกิดจากอะไร ทำไมคนส่วนใหญ่ถนัดขวา ลูกถนัดข้างไหนมีผลต่อพัฒนาการอย่างไร ข้อดีข้อเสียของการถนัดซ้าย วิธีเลี้ยงลูกถนัดซ้ายอย่างเข้าใจ และเรื่องราวน่าสนใจอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับคนถนัดซ้ายค่ะ
ถนัดซ้าย ถนัดขวา เกิดจากอะไร?
การถนัดมือใดมือหนึ่งเป็นผลมาจาก การทำงานของสมองและระบบประสาท โดยทั่วไป
- สมองซีกซ้าย ควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกายด้านขวา
- สมองซีกขวา ควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกายด้านซ้าย
ดังนั้น หากสมองซีกขวามีการพัฒนาเด่นกว่า เด็กคนนั้นมักจะถนัดซ้าย
นอกจากโครงสร้างสมองแล้ว ยังมีปัจจัยทางพันธุกรรมที่เกี่ยวข้อง งานวิจัยจากมหาวิทยาลัย Oxford พบว่า มียีนหลายชนิดที่สัมพันธ์กับความถนัดซ้าย ถึงแม้จะไม่ใช่ยีนเดียวที่ตัดสินได้ แต่หากครอบครัวมีคนถนัดซ้าย ลูกก็มีโอกาสสูงขึ้นที่จะถนัดซ้ายเช่นกัน
นอกจากนี้ สิ่งแวดล้อมและการเลี้ยงดู เช่น การฝึกฝน การเลียนแบบ หรือแม้กระทั่งการบังคับของครูและผู้ปกครอง ก็มีผลเช่นกัน
ทำไมคนส่วนใหญ่ถนัดขวา แล้วบางคนถนัดซ้าย?
นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่า เหตุผลที่คนส่วนใหญ่ถนัดขวา (กว่า 90%) เกี่ยวข้องกับ วิวัฒนาการของมนุษย์ ซึ่งอาจสัมพันธ์กับการใช้เครื่องมือ การเขียน และการทำงานที่ต้องการประสิทธิภาพสูงสุดจากมือข้างเดียว
แต่ในกลุ่มคนส่วนน้อย สมองมีการเชื่อมโยงและการทำงานต่างออกไป ส่งผลให้บางคนมีความถนัดซ้าย ซึ่งถือเป็น ความหลากหลายตามธรรมชาติ ไม่ใช่ความผิดปกติทางพัฒนาการ
ลูกถนัดข้างไหน มีผลต่อพัฒนาการอย่างไร
งานวิจัยหลายชิ้นพบว่า การถนัดมือมีความสัมพันธ์กับ สไตล์การเรียนรู้และพัฒนาการสมอง
- เด็กถนัดซ้าย มักใช้สมองซีกขวามากกว่า จึงมีแนวโน้มเด่นด้านความคิดสร้างสรรค์ จินตนาการ ดนตรี ศิลปะ
งานวิจัยจาก BBC Future ระบุว่า คนถนัดซ้ายบางกลุ่มมีแนวโน้มคิดนอกกรอบได้ดี
- เด็กถนัดขวา มักใช้สมองซีกซ้ายมากกว่า จึงมีแนวโน้มเด่นด้านการใช้ภาษา การคิดเชิงตรรกะ และการวิเคราะห์
งานวิจัยทางจิตวิทยาการศึกษา พบว่าเด็กถนัดขวามีแนวโน้มทำคะแนนได้ดีกว่าในวิชาที่ต้องใช้การอ่านและการเขียน
แต่สิ่งสำคัญคือ ไม่ได้หมายความว่าฝ่ายหนึ่งเก่งกว่าอีกฝ่ายหนึ่ง เพียงแต่ลูกมีรูปแบบการเรียนรู้ที่แตกต่างกัน พ่อแม่ควรสนับสนุนในสิ่งที่ลูกถนัดมากกว่าเปรียบเทียบ
ข้อดี ข้อเสีย ของการถนัดซ้าย
ข้อดี
- มีแนวโน้มเก่งด้านความคิดสร้างสรรค์ ศิลปะ และดนตรี
- National Geographic ระบุว่า นักกีฬาถนัดซ้ายมักได้เปรียบ เช่น เทนนิส, มวย, แบดมินตัน เนื่องจากคู่แข่งเจอคนถนัดซ้ายน้อย
- คนดังและนักวิทยาศาสตร์หลายคนถนัดซ้าย เช่น เลโอนาร์โด ดา วินชี, อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์, บิล เกตส์
ข้อเสีย
- โลกถูกออกแบบเพื่อคนถนัดขวามากกว่า เช่น โต๊ะเรียน กรรไกร สมุดบันทึก
- เด็กถนัดซ้ายบางคนอาจถูกกดดันหรือบังคับให้เปลี่ยน ซึ่งอาจกระทบความมั่นใจและสมาธิ
- อาจเผชิญความลำบากในการใช้เครื่องมือที่ไม่ได้ออกแบบมาเพื่อคนถนัดซ้าย
ลูกถนัดซ้ายผิดมั้ย? พ่อแม่ควรทำอย่างไร
คำตอบคือ ไม่ผิด ลูกถนัดซ้าย ไม่ได้ผิดปกติแต่อย่างใด แต่เป็นเพียง ความหลากหลายตามธรรมชาติของมนุษย์ ที่พบได้ราว 10–12% ทั่วโลก พ่อแม่ไม่ควรพยายามแก้ไขหรือลงโทษให้ลูกใช้มือขวาแทน เพราะการฝืนอาจทำให้ลูกสับสนและส่งผลเสียต่อพัฒนาการทางอารมณ์
สิ่งที่พ่อแม่ควรทำคือ:
- สนับสนุนการใช้มือที่ลูกถนัดอย่างเป็นธรรมชาติ
- เลือกอุปกรณ์ที่ออกแบบสำหรับคนถนัดซ้าย เช่น กรรไกร ปากกา
- สอนลูกให้หาท่าทางที่เหมาะกับตัวเอง เช่น ท่าจับดินสอ
- ชื่นชมความพยายามของลูก แทนที่จะเปรียบเทียบ
Happy Left Handers Day – วันคนถนัดซ้ายสากล
วันคนถนัดซ้ายสากล จัดขึ้นครั้งแรกในปี ค.ศ. 1976 ที่ประเทศอังกฤษ เพื่อสร้างความตระหนักรู้ว่าคนถนัดซ้ายคือกลุ่มคนที่มีเอกลักษณ์ และควรได้รับโอกาสและความเข้าใจเท่าเทียมกับคนถนัดขวา ทุกวันที่ 13 สิงหาคมของทุกปี หลายประเทศมีกิจกรรมรณรงค์และการให้ข้อมูลที่ถูกต้อง เพื่อส่งเสริมความเข้าใจเกี่ยวกับคนถนัดซ้าย
ชายหรือหญิงถนัดซ้ายมากกว่ากัน?
งานวิจัยด้านประสาทวิทยาเผยว่า ผู้ชายมีแนวโน้มถนัดซ้ายมากกว่าผู้หญิงเล็กน้อย โดยเฉลี่ย:
- ผู้ชายถนัดซ้ายประมาณ 11%
- ผู้หญิงถนัดซ้ายประมาณ 9%
ประเด็นน่าสนใจเกี่ยวกับคนถนัดซ้าย
- ความเชื่อในอดีต: สมัยโรมันโบราณและยุคกลาง คนถนัดซ้ายมักถูกมองว่าเป็น “ลางร้าย” แต่ปัจจุบันเป็นเพียงความแตกต่างทางชีววิทยา
- งานวิจัยใหม่ ๆ: Nature Neuroscience พบว่า การถนัดมือสัมพันธ์กับพัฒนาการในครรภ์ และโครงสร้างของเส้นใยสมอง ที่เชื่อมระหว่างสมองซีกซ้ายและขวา
ลูกถนัดซ้าย ไม่ใช่เรื่องผิดปกติค่ะ แต่คือ ธรรมชาติที่หลากหลายของมนุษย์ ลูกถนัดซ้าย ก็สามารถเติบโตอย่างเก่งและมีความสุขได้เช่นเดียวกับเด็กถนัดขวา เพียงแค่พ่อแม่เข้าใจและสนับสนุนให้เขาใช้มือที่ถนัดอย่างมั่นใจ ในวันหนึ่งลูกอาจกลายเป็นศิลปิน นักกีฬา หรือผู้นำระดับโลกที่สร้างแรงบันดาลใจให้กับคนอื่น ๆ ได้ เพราะเขาไม่เคยถูกบังคับให้เปลี่ยนสิ่งที่เป็นตัวตนตั้งแต่แรกเริ่มค่ะ
ที่มา: American Psychological Association, BBC Future , National Geographic , Nature Neuroscience , ศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาการเรียนรู้ทางวิทยาศาสตร์
บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ
8 วิธี สอนลูกให้รู้จักศักยภาพตัวเอง ไม่ต้องเก่งที่สุด แค่รู้ว่าตัวเองถนัดอะไร
13 เรื่องที่พ่อแม่ต้องทำ ถ้าอยากให้ลูกประสบความสำเร็จ
ลูกทำอะไรช้าไปหมด: เข้าใจ “ความช้า” ของเด็กเล็ก และวิธีเลี้ยงลูกให้เติบโตตามจังหวะตัวเอง
มีข้อสงสัยเรื่องการตั้งครรภ์ หรือมีคำถามเรื่องการเลี้ยงลูกหรือเปล่าคะ? ติดตามอ่านบทความ หรือสอบถามสิ่งที่คุณอยากรู้ผ่านแอปของเราได้เลย
ดาวน์โหลด theAsianparent แอปพลิเคชัน ทั้ง IOS และ Android ได้แล้ววันนี้!
