“ลูกไม่ค่อยเล่นกับเพื่อนเลยค่ะ ชอบเล่นอยู่คนเดียว ต้องพาไปพบจิตแพทย์ไหมคะ?” คำถามนี้เป็นเรื่องที่พ่อแม่หลายคนกังวล โดยเฉพาะเมื่อเห็นเด็กคนอื่นเข้าสังคมเก่ง เล่นกับเพื่อนได้อย่างสนุกสนาน ในขณะที่ลูกของเรากลับดูเงียบ ชอบนั่งเล่นอยู่คนเดียว หรือเลือกทำกิจกรรมเงียบ ๆ มากกว่าจะวิ่งเล่นกับเพื่อน หากคุณกำลังรู้สึกเช่นนี้ ขอบอกเลยว่า เล่นคนเดียวไม่แปลก เด็กบางคนมีธรรมชาติเป็น เด็ก Introvert หรือคนที่รู้สึกเติมพลังจากการอยู่คนเดียว ไม่ชอบความวุ่นวาย ชอบคิดก่อนพูด และมีโลกภายในที่ลึกซึ้ง ซึ่งทั้งหมดนี้ไม่ใช่ปัญหาทางพัฒนาการ แต่เป็นบุคลิกภาพรูปแบบหนึ่ง ที่มีข้อดีมากมาย หากได้รับการเข้าใจและสนับสนุนอย่างเหมาะสม
เด็ก Introvert vs เด็ก Extrovert ต่างกันอย่างไร
ในโลกนี้ไม่มีบุคลิกแบบไหน “ดีกว่า” หรือ “แย่กว่า” บุคลิกแบบ Introvert และ Extrovert เป็นเพียงความต่างของ “แหล่งพลังงานทางใจ” เด็ก Extrovert มักรู้สึกมีพลังเมื่อได้อยู่กับคนเยอะ ๆ ชอบกิจกรรมที่ตื่นเต้นและท้าทาย ส่วนเด็ก Introvert จะรู้สึกเหนื่อยเมื่ออยู่ในสังคมใหญ่ ๆ นาน ๆ และต้องการเวลาอยู่คนเดียวเพื่อชาร์จพลัง
Susan Cain นักเขียนและนักพูดชื่อดังจาก TED Talk “The Power of Introverts” อธิบายว่า คนอินโทรเวิร์ตไม่ได้ขี้อาย หรือไม่กล้าแสดงออกเสมอไป แต่พวกเขาใช้เวลาในการคิด วิเคราะห์ และเลือกที่จะพูดเมื่อพร้อม ซึ่งมักทำให้คำพูดมีน้ำหนักและชัดเจนมากขึ้น
พฤติกรรม “เล่นคนเดียว” บ่งบอกอะไรเกี่ยวกับพัฒนาการเด็ก
เด็กที่ชอบเล่นคนเดียว ไม่ได้หมายความว่าเขาไม่มีเพื่อน หรือเข้าสังคมไม่ได้เสมอไป พฤติกรรมการเล่นคนเดียว (Solitary Play) เป็นหนึ่งในรูปแบบของพัฒนาการตามวัยที่ปกติ โดยเฉพาะในวัย 2-3 ขวบ เด็กจะเริ่มมีพัฒนาการทางความคิด และจินตนาการที่ซับซ้อนขึ้น การเล่นคนเดียว อาจเป็นสัญญาณว่าเขากำลังฝึกคิด ฝึกแก้ปัญหา และสำรวจโลกในแบบของตัวเอง
เด็ก Introvert ไม่ใช่เด็กเก็บกด
หลายคนเข้าใจผิดว่าเด็กที่เงียบ ไม่ชอบพูด ไม่ค่อยร่วมกิจกรรม อาจมีปัญหาทางจิตใจ เช่น ซึมเศร้า หรือเก็บกด แต่จริง ๆ แล้ว เด็ก Introvert แค่ต้องการพื้นที่ของตัวเอง และเลือกที่จะอยู่เงียบ ๆ เพราะสบายใจกว่า การที่เด็กไม่ชอบพูด ไม่ได้แปลว่าเขาไม่คิด เด็กเหล่านี้มักมีความคิดลึกซึ้ง คิดก่อนพูด และมีจินตนาการกว้างไกล
ตัวอย่างของคนที่ประสบความสำเร็จในชีวิตมากมาย เช่น Albert Einstein, Bill Gates หรือ Emma Watson ต่างก็เป็นคนอินโทรเวิร์ตทั้งสิ้น พวกเขาใช้ความเงียบในการคิด และเลือกพูดเมื่อมีสิ่งที่มีคุณค่าเท่านั้น
7 สัญญาณว่า ลูกอาจเป็นเด็ก Introvert
1. ชอบเล่นคนเดียวเป็นเวลานานโดยไม่เบื่อ
เด็กอินโทรเวิร์ต มักมีโลกส่วนตัวที่เต็มไปด้วยจินตนาการ พวกเขาสามารถนั่งเล่นตุ๊กตา ต่อเลโก้ หรือระบายสีได้เป็นชั่วโมง โดยไม่รู้สึกเหงา เพราะกิจกรรมเหล่านี้ ช่วยให้พวกเขาได้อยู่กับความคิดของตัวเอง ซึ่งเป็นสิ่งที่ทำให้รู้สึกผ่อนคลายและมีความสุข
2. ไม่ชอบถูกเร่งให้ตอบคำถามหรือพูดเร็ว ๆ
เด็กอินโทรเวิร์ตมักต้องใช้เวลาคิดก่อนพูด หากถูกเร่งให้ตอบคำถามทันที อาจทำให้พวกเขารู้สึกเครียด หรือตอบแบบไม่มั่นใจ พ่อแม่ควรเว้นจังหวะ และให้เวลาลูกได้คิดอย่างสบายใจ เพื่อให้เขากล้าสื่อสารในแบบของตัวเอง
3. มีโลกส่วนตัวสูง ชอบทำอะไรตามลำพัง
พวกเขาอาจไม่ชอบทำกิจกรรมที่มีคนเยอะ หรือมีเสียงดังเกินไป เช่น งานวันเกิดหรือการแสดงหน้าเวที แต่จะรู้สึกดีหากได้ทำงานศิลปะ เล่นของเล่นคนเดียว หรืออ่านหนังสือในมุมเงียบ ๆ ที่คุ้นเคย
4. หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่มีคนเยอะหรือเสียงดัง
ไม่ใช่ว่าเด็กอินโทรเวิร์ตไม่กล้าเข้าสังคม แต่พวกเขาอาจเหนื่อยหรือรู้สึกไม่ปลอดภัย ในสถานการณ์ที่คนมากหรือเสียงดัง เช่น งานเลี้ยง โรงเรียนอนุบาล หรือสนามเด็กเล่น หากต้องเข้าร่วมกิจกรรมเหล่านี้ ควรให้เขามีจุดหลบพักเป็นของตัวเอง
5. คิดนานก่อนพูด หรือเลือกพูดเมื่อจำเป็น
เด็กอินโทรเวิร์ตไม่ใช่เด็กเงียบเพราะไม่มีความคิด แต่พวกเขาเลือกจะพูด เมื่อมั่นใจว่าคำพูดนั้นจำเป็นหรือมีคุณค่า จึงอาจดูเป็นเด็กขี้อาย แต่จริง ๆ แล้วพวกเขาเพียงแค่ใส่ใจกับการสื่อสารอย่างลึกซึ้ง
6. มีเพื่อนสนิทน้อย แต่สัมพันธ์ลึกซึ้ง
เด็กอินโทรเวิร์ต มักไม่ต้องการเพื่อนเยอะ แต่จะมีเพื่อนที่คบจริงจังเพียงไม่กี่คน และสัมพันธ์เหล่านั้นจะลึกซึ้งมาก พวกเขาจะลงทุนทางอารมณ์กับความสัมพันธ์ระยะยาว มากกว่าการมีเพื่อนหลายคนแบบผิวเผิน
7. ไวต่ออารมณ์คนรอบข้าง รับรู้อารมณ์ได้ดี
เด็กอินโทรเวิร์ต มักสังเกตเก่ง และสามารถจับความรู้สึกคนรอบตัวได้ แม้ไม่ได้พูดอะไรออกมา เช่น รู้ว่าแม่เศร้าแม้ไม่ได้ร้องไห้ หรือสังเกตได้ว่าเพื่อนรู้สึกอึดอัด สิ่งนี้ทำให้พวกเขาเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่เข้าอกเข้าใจผู้อื่นได้ดี ไวต่ออารมณ์คนรอบข้าง รับรู้อารมณ์ได้ดี
ข้อดีของการเป็น เด็ก Introvert ที่พ่อแม่ไม่ควรมองข้าม
แม้ลูกจะไม่ใช่เด็กที่โดดเด่นในวงสังคม แต่พวกเขากลับมีข้อดีที่น่าทึ่ง เช่น
- มีสมาธิสูง สามารถจดจ่อกับสิ่งที่สนใจได้นาน
- คิดลึก รอบคอบ ไม่รีบเร่งตัดสินใจ
- มีความคิดสร้างสรรค์และจินตนาการ
- เข้าใจความรู้สึกคนอื่นอย่างลึกซึ้ง
- ไม่ตามกระแสหรือเปลี่ยนไปตามแรงกดดันจากสังคม
พ่อแม่ควรสนับสนุนลูกที่เป็นอินโทรเวิร์ตอย่างไร
พ่อแม่มีบทบาทสำคัญ ในการสร้างพื้นที่ปลอดภัยให้ลูกอินโทรเวิร์ตเติบโตอย่างมั่นใจ โดยไม่ต้องรู้สึกผิดที่ตัวเอง “ไม่เหมือนใคร” สิ่งที่ควรทำมีดังนี้:
- เคารพพื้นที่ส่วนตัว
- ไม่เร่งให้เข้าสังคมเร็วเกินไป
- สร้างโอกาสให้ลูก “เลือก” การเข้าสังคมเอง
- พาลูกไปทำกิจกรรมแบบกลุ่มเล็ก
- สอนทักษะการสื่อสารเชิงบวก
“ลูกไม่เล่นกับเพื่อน” = น่าเป็นห่วงหรือเปล่า?
ถ้าลูกไม่เล่นกับเพื่อนเลย พ่อแม่ควรสังเกตว่า เขาหลีกเลี่ยงทุกสถานการณ์ หรือเพียงแค่เลือกเล่นในบางเวลา หากเขาสื่อสารกับผู้ใหญ่ได้ดี มีความสุขกับการเล่นคนเดียว แสดงอารมณ์ได้ชัดเจน และตอบสนองกับสังคมบ้างเป็นบางครั้ง ก็ไม่ใช่เรื่องน่ากังวลแต่อย่างใด อย่างไรก็ตาม หากลูกมีพฤติกรรมที่เข้าข่ายพัฒนาการล่าช้า เช่น ไม่สบตา ไม่พูดเลย ไม่เข้าใจคำสั่งง่าย ๆ หรือแสดงออกทางอารมณ์ได้น้อย ควรพาไปประเมินเพิ่มเติมกับผู้เชี่ยวชาญ
คำถามที่พบบ่อย
Q: ลูกไม่คุยกับใครเลย นี่คือปัญหาไหม?
A: ถ้าลูกไม่พูดเลย แม้กับคนในบ้าน ควรปรึกษากุมารแพทย์ หรือผู้เชี่ยวชาญด้านพัฒนาการ เพื่อคัดกรองความล่าช้าทางภาษา แต่ถ้าเขาเลือกพูดเฉพาะกับคนสนิท อาจเป็นลักษณะของเด็ก introvert ซึ่งไม่จำเป็นต้องรักษา เพียงแค่สนับสนุนอย่างเข้าใจ
Q: ลูกติดบ้าน ไม่อยากไปงานวันเกิดเพื่อน ต้องบังคับไหม?
A: ไม่ควรบังคับ ควรหาวิธีให้ลูกมีส่วนร่วมแบบสบายใจ เช่น ช่วยเลือกของขวัญ หรือไปส่งแล้วรออยู่ใกล้ ๆ การบังคับอาจทำให้เด็กเครียด และต่อต้านมากขึ้น
Q: เด็กอินโทรเวิร์ต จะอยู่รอดในสังคมที่แข่งขันได้ไหม?
A: แน่นอนค่ะ เด็กอินโทรเวิร์ตมีทักษะฟัง วิเคราะห์ คิดลึก และมีความคิดสร้างสรรค์ จุดแข็งเหล่านี้ทำให้พวกเขาโดดเด่นในหลากหลายอาชีพ เช่น นักเขียน นักวิจัย โปรแกรมเมอร์ หรือศิลปิน
เล่นคนเดียวไม่แปลก ถ้าเรามองเห็นว่าลูกกำลังเติบโตในโลกภายในที่เข้มแข็ง การเป็นเด็กอินโทรเวิร์ต ไม่ใช่ข้อจำกัด แต่คือหนึ่งในบุคลิกที่ทรงพลัง หากพ่อแม่เข้าใจ ยอมรับ และสนับสนุน เด็กจะเติบโตมาอย่างมั่นใจ เป็นตัวของตัวเอง และสามารถอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุขในแบบที่เขาเป็น
ที่มา: ted , impossible
บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ
12 วิธี เลี้ยงลูกให้คิดเป็น ในยุคที่ AI ตอบทุกอย่างให้หมด
MBTI กับการเลี้ยงลูก: เมื่อบุคลิกภาพกำหนดสไตล์การเลี้ยงดู
วิธีเลี้ยงลูก Gen Beta ต้องปลูกฝัง 6 ทักษะสำคัญนี้ให้ลูก
มีข้อสงสัยเรื่องการตั้งครรภ์ หรือมีคำถามเรื่องการเลี้ยงลูกหรือเปล่าคะ? ติดตามอ่านบทความ หรือสอบถามสิ่งที่คุณอยากรู้ผ่านแอปของเราได้เลย
ดาวน์โหลด theAsianparent แอปพลิเคชัน ทั้ง IOS และ Android ได้แล้ววันนี้!
