ฟันลูกขึ้นเมื่อไหร่ ? ฟันน้ำนมมีกี่ซี่ ฟันแท้จะขึ้นตอนไหน วิธีดูแลฟันลูกให้แข็งแรง

ฟันน้ำนม ซึ่งเป็นฟันชุดแรกที่ขึ้นในช่องปากลูกน้อยวัยทารก อาจเป็นสิ่งที่คุณพ่อคุณแม่หลายบ้านรอคอย เพราะเหมือนได้เห็นการเจริญเติบโตทางด้านร่างกายอีกด้านของลูก ซึ่งฟันน้ำนมจิ๋ว ๆ ไม่เพียงน่ารักน่าเอ็นดูเท่านั้น แต่ยังมีบทบาทสำคัญเชื่อมโยงกับพัฒนาการของลูกน้อยอีกหลายด้าน บทความนี้จะพาไปทำความรู้จักกับฟันน้ำนมให้มากขึ้น ฟันน้ำนมมีกี่ซี่ ฟันซี่แรกขึ้นเมื่อไหร่ มีความสำคัญยังไง ฟันแท้จะขึ้นตอนไหน รวมถึงการดูแลสุขภาพฟันลูกน้อยให้แข็งแรง เพื่อสุขภาพช่องปากที่ดีด้วยค่ะ

ฟันน้ำนม มีความสำคัญยังไง?

ความสำคัญของฟันน้ำนมที่ธรรมชาติสร้างสรรค์ขึ้นมาก็เพื่อให้มนุษย์ใช้บดเคี้ยวและกัดอาหาร รวมถึงช่วยในการหัดพูดและออกเสียงในวัยเด็กค่ะ โดยฟันน้ำนมจะไม่โตตามอายุ แต่เมื่อขากรรไกรเจริญเติบโตมากขึ้นฟันน้ำนมจะหลุดไปเอง แล้วฟันแท้จะขึ้นมาแทน ซึ่งการบดเคี้ยวของฟันน้ำนมยังช่วยกระตุ้นการเจริญเติบโตของขากรรไกรอีกด้วย ถ้าฟันน้ำนมของลูกหลุดไปก่อนกำหนด ฟันแท้ที่อยู่ข้างล่างก็จะไม่มีพื้นที่พอให้ขึ้น หรือขึ้นมาไม่ถูกตำแหน่ง เกิดปัญหาฟันแท้ซ้อน และฟันเก ตามมา ซึ่งความสำคัญ บทบาทหน้าที่ และประโยชน์ของฟันน้ำนมมีดังนี้

• ช่วยในการบดเคี้ยวอาหาร ทำให้ลูกน้อยกินอาหารที่ต้องบดเคี้ยวได้ตามวัย หากไม่มีฟันน้ำนม หรือฟันน้ำนมผุ ปวด ลูกจะกินอาหารไม่ได้ ร้องไห้งอแงเพราะความทรมาน ทำให้น้ำหนักน้อย ขาดสารอาหาร สุขภาพทรุดโทรม และป่วยง่าย
• ใช้ในการพูดและการออกเสียง การออกเสียงพยัญชนะต่าง ๆ หรือการพูดเป็นให้ชัดเจนนั้น ต้องอาศัยการเปล่งเสียงผ่านอวัยวะต่าง ๆ ในช่องปาก เช่น ฟัน ลิ้น ริมฝีปาก
• รักษาช่องว่างสำหรับฟันแท้ ช่วยให้ฟันแท้ขึ้นมาในตำแหน่งที่ถูกต้อง โดยฟันน้ำนมแต่ละซี่จะช่วยกำหนดช่องว่างที่เหมาะสมไว้ให้ฟันแท้ตรงตำแหน่งนั้นขึ้นมาได้อย่างถูกต้อง เรียงตัวสวยงาม
• ส่งผลต่อการพัฒนาใบหน้า ช่วยให้ขากรรไกรและใบหน้ามีรูปร่างที่สมส่วน

ฟันน้ำนมมีกี่ซี่ 

คุณพ่อคุณแม่หลายบ้านอาจคุ้นเคยกับจำนวนฟันแท้ที่มี 32 ซี่ จนสับสน และสงสัยว่าจำนวนฟันน้ำนมจะมีเท่ากับฟันแท้หรือไม่ (ก็ฟันแท้ขึ้นมาแทนฟันน้ำนมนี่นา) แล้ว ฟันน้ำนมมีกี่ซี่ ? ซึ่งคำตอบก็คือ ฟันน้ำนมของลูกน้อย มีทั้งหมด 20 ซี่ค่ะ โดยประกอบด้วยฟันในตำแหน่งต่างๆ คือ

• ฟันหน้าซี่กลาง (Central incisors) จำนวน 4 ซี่
• ฟันหน้าซี่ข้าง (Lateral incisors) จำนวน 4 ซี่
• ฟันเขี้ยว (Canines) จำนวน 4 ซี่
• ฟันกรามซี่ที่ 1 (First molars) จำนวน 4 ซี่
• ฟันกรามซี่ที่ 2 (Second molars) จำนวน 4 ซี่

ทั้งนี้ หากอยากรู้ว่า ฟันลูกขึ้นเมื่อไหร่ ไม่ต้องกังวลไปค่ะเพราะการขึ้นของฟันน้ำนมในเด็กแต่ละคนอาจมีความช้าเร็วแตกต่างกันบ้างเป็นเรื่องปกติ เช่นเดียวกับพัฒนาการและการเจริญเติบโตทั่วไปในด้านอื่นๆ ซึ่งฟันน้ำนมจะเริ่มขึ้นเมื่อลูกน้อยอายุได้ประมาณ 6-8 เดือน และจะขึ้นครบ 20 ซี่ เมื่ออายุประมาณ 2-3 ปี โดยเป็นการทยอยขึ้นตามลำดับโดยประมาณดังนี้

ฟันลูกขึ้นเมื่อไหร่ ? รู้ได้ไงว่า ฟันน้ำนมซี่แรกจะขึ้น

การจะรู้ได้ว่า ฟันลูกขึ้นเมื่อไหร่ ? การสังเกตว่า ฟันน้ำนมซี่แรกจะขึ้น คุณแม่อาจพบว่าลูกน้อยมีอาการต่อไปนี้

• คันเหงือก
• น้ำลายเยอะ
• ชอบกัดสิ่งของ
• บางครั้งอาจปวดเหงือก
• ร้องไห้กลางคืน
• มีอาการเหงือกบวมเล็กน้อย
• อาจมีไข้ขึ้นเล็กน้อย
• หากเหงือกบวมมากผิดปกติ หรือไข้ขึ้นสูง ควรปรึกษาแพทย์

วิธีดูแลสุขภาพ ฟันน้ำนม ของลูกน้อยให้แข็งแรง

การดูแลฟันน้ำนมลูกน้อยให้สะอาดเป็นสิ่งสำคัญมากค่ะ เพราะจะช่วยป้องกันปัญหาฟันผุและปัญหาสุขภาพช่องปากอื่น ๆ ได้ โดยวิธีการดูแลฟันน้ำนมที่ถูกต้อง ได้แก่

• การแปรงฟันอย่างถูกวิธี

หลังจากฟันน้ำนมซี่แรกขึ้น ควรแปรงฟันให้ลูกน้อยด้วยแปรงสีฟันที่มีขนนิ่ม และใช้ยาสีฟันในปริมาณน้อย ซึ่งหากฟันลูกขึ้นในช่วงวัยที่ยังบ้วนปากเองไม่ได้ หลังแปรงฟันคุณแม่ควรใช้ผ้าก๊อซสะอาด เช็ดคราบยาสีฟันออกให้ลูกค่ะ

• พบทันตแพทย์สม่ำเสมอ

คุณแม่ควรพาลูกน้อยไปพบหมอฟันเป็นประจำทุก 6 เดือน เพื่อตรวจสุขภาพช่องปาก รวมถึงปฏิบัติตามคำแนะนำต่าง ๆ ที่จะช่วยป้องกันฟันผุ และให้ลูกมีสุขภาพฟันที่แข็งแรงตั้งแต่แรกเริ่ม

• หลีกเลี่ยงความหวาน

คุณแม่ต้องเลือกอาหารที่เหมาะสมให้ลูกน้อยแต่ละช่วงวัย ซึ่งสำหรับลูกที่ฟันน้ำนมกำลังจะขึ้นวัยประมาณ 6 เดือนนั้นยังเป็นช่วงวัยที่ยังควรต้องกินนมแม่ 100% แต่หากมีกรณีที่คุณแม่จำเป็นต้องเปลี่ยนนมให้ลูกหลัง 6 เดือน ควรเลือกนมผงที่ไม่มีรสหวาน อันเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้ฟันผุ รวมถึงไม่ว่าจะเป็นการดูดเต้า หรือขวดนม ไม่ควรให้ลูกน้อยหลับคานม เพราะจะทำให้เกิดฟันผุได้ง่าย

• ดื่มน้ำสะอาดให้เพียงพอ

เพราะการดื่มน้ำสะอาดจะช่วยชะล้างคราบน้ำนม หรือเศษอาหาร และแบคทีเรียในช่องปากให้ลูกน้อยได้

ฟันน้ำนมซี่แรก จะเริ่มหลุดเมื่อไหร่ ฟันแท้ขึ้นตอนไหน

เมื่อฟันน้ำนมของลูกน้อยขึ้นครบทั้ง 20 ซี่แล้ว ฟันน้ำนมซี่แรก จะเริ่มหลุดเมื่ออายุลูกมีประมาณ 6-7 ปี แล้ว ฟันแท้จะขึ้นตอนไหน ก็ต้องบอกเลยค่ะว่า ไม่ได้ขึ้นปุบปับหลังฟันน้ำนมซี่แรกหลุด แต่ฟันแท้จะค่อยๆ ขึ้นมาแทนที่ฟันน้ำนมที่หลุดไป โดยฟันน้ำนมจะหลุดจนครบทั้งหมดเมื่อลูกมีอายุประมาณ 12-13 ปี และฟันแท้จะขึ้นครบ 32 ซี่ เมื่อลูกมีอายุประมาณ 17-21 ปี ซึ่งลำดับการหลุดอาจแตกต่างกันไปแต่โดยรวมจะเป็นไปดังนี้

เมื่อทราบกันแล้วว่า ฟันน้ำนมมีกี่ซี่ ? ฟันซี่แรกขึ้นเมื่อไหร่ ฟันน้ำนมมีความสำคัญอย่างไร ก็อย่าลืมให้ความใส่ใจในการดูแลฟันน้ำนมของลูกให้สะอาดและแข็งแรงตั้งแต่แรกเริ่มนะคะ เพราะนอกจากจะสร้างพื้นฐานและวินัยการดูแลฟันของตัวเองไปจนกระทั่งฟันแท้ขึ้นครบแล้ว การมีสุขภาพฟันที่ดี มีรอยยิ้มที่สดใส ยังช่วยสร้างความมั่นใจให้ลูกน้อยได้ด้วยค่ะ

คำถามที่พบบ่อย

Q: ลูกดูดนิ้วหรือดูดจุกนมหลอก มีผลต่อฟันน้ำนมหรือไม่?

A: การดูดนิ้วหรือดูดจุกนมหลอกเป็นเวลานานเกินไป โดยเฉพาะเมื่อเด็กโตขึ้นและฟันน้ำนมขึ้นครบแล้ว อาจส่งผลต่อการเรียงตัวของฟันและรูปร่างของขากรรไกร ทำให้เกิดฟันเหยิน ฟันสบเปิด หรือฟันห่างได้ ควรพยายามลดและเลิกพฤติกรรมนี้ก่อนอายุ 3-4 ขวบนะคะ

Q: ฟันน้ำนมผุ จำเป็นต้องรักษาหรือไม่ เพราะเดี๋ยวก็หลุดแล้ว?

A: ฟันน้ำนมที่ผุจำเป็นต้องรักษาค่ะ แม้จะหลุดไปในที่สุด แต่ฟันน้ำนมมีบทบาทสำคัญในการบดเคี้ยว การออกเสียง การรักษาพื้นที่ให้ฟันแท้ และการเจริญเติบโตของขากรรไกร หากฟันน้ำนมผุรุนแรง อาจทำให้เกิดการติดเชื้อ ปวด บวม หรือส่งผลกระทบต่อหน่อฟันแท้ที่อยู่ข้างใต้ได้

Q: หากฟันน้ำนมขึ้นผิดลำดับ ทำให้กัดเหงือกตัวเองเป็นแผล ควรทำอย่างไร?

A: รอยแผลสีน้ำตาลอ่อนอาจไม่ใช่แผลอักเสบ  แต่เป็นบริเวณที่ฟันน้ำนมซี่อื่นกำลังจะขึ้นค่ะ หากน้องมีหน่อฟันครบ ฟันหน้าบนก็จะค่อยๆ ขึ้นมาเอง (ลำดับอาจคลาดเคลื่อนได้) ควรให้กุมารแพทย์ช่วยดูแผลให้แน่ใจ และแนะนำให้พาไปพบทันตแพทย์เด็กเมื่ออายุประมาณ 2 ขวบ เพื่อตรวจเช็กและสร้างความคุ้นเคยกับการทำฟัน

Q: ฟันน้ำนมด้านหน้ายังไม่หลุด แต่มีฟันแท้ขึ้นแทรกซ้อนออกมาด้านหลัง ควรทำอย่างไร?

A: ควรรีบพาลูกไปพบทันตแพทย์เพื่อถอนฟันน้ำนมซี่นั้นออกทันทีค่ะ การถอนจะช่วยเปิดพื้นที่ให้ฟันแท้สามารถขยับเข้ามาอยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้องได้เอง หากปล่อยไว้ ฟันแท้จะขึ้นผิดตำแหน่งถาวรและอาจต้องจัดฟันในอนาคต

ที่มา : chulalongkornhospital.go.th , www.sktdental.com , www.medparkhospital.com , www.thaihealth.or.th , hd.co.th

บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ

ทารกนอนนาน ต้องปลุกไหม ทารกนอนนานเกินไป เสี่ยงปัญญาอ่อนจริงหรือเปล่า

สาเหตุ ทารก ไม่ยอมนอนตอนกลางคืน อันตรายไหม แก้ไขอย่างไร

วิธีแก้ทารกไม่ถ่าย ทำยังไงให้ลูกน้อยถ่ายง่าย ท้องไม่ผูก