ให้นมลูก กินยาคุมฉุกเฉินได้ไหม มีผลอะไรกับทารกหรือเปล่า

ความว้าวุ่นใจของคุณแม่ให้นมนั้น นอกจากจะเป็นเรื่องลูกไม่กินนม เข้าเต้าไม่ได้ หรือให้เจ็บเต้าเจ็บหัวนมแล้ว ก็มีเรื่องอาหารการกินระหว่างช่วงเป็นคุณแม่ให้นมนี่แหละค่ะที่มักจะก่อคำถามขึ้นมาในใจ และไม่ได้เจาะจงไปที่อาหารหรือเครื่องดื่มเท่านั้นนะคะ “ยา” ที่รับเข้าสู่ร่างกายก็สร้างความพะว้าพะวงได้ไม่แพ้กัน โดยเฉพาะเรื่องของการกินยาคุมกำเนิดหลังคลอด ถ้ายังไม่พร้อม…แต่พลาด ในช่วง ให้นมลูก กินยาคุมฉุกเฉินได้ไหม มีผลอะไรกับทารกหรือเปล่า ต้องทำความเข้าใจค่ะ

ให้นมลูก กินยาคุมฉุกเฉินได้ไหม แม่ให้นมควรคุมกำเนิดอย่างไร

ก่อนจะตอบคำถามว่า ให้นมลูก กินยาคุมฉุกเฉินได้ไหม ขอชวนคุณแม่ทำความเข้าใจก่อนค่ะว่า แม่ให้นมสามารถคุมกำเนิดได้ด้วยวิธีไหนบ้าง ซึ่งโดยปกติแล้วแพทย์มักแนะนำคุณแม่ให้นมลูกน้อยด้วยวิธี recieves only Breast Milk คือ ลูกกินนมแม่เพียงอย่างเดียวเป็นเวลา 6 เดือน ซึ่งจะช่วยคุมกำเนิดไปในตัวได้ถึง 90-95% แต่ก็สามารถใช้วิธีอื่น ๆ ที่ไม่กระทบต่อการให้นมลูกได้ ดังนี้

• ถุงยางอนามัย

เหมาะกับคุณแม่ให้นมที่ไม่ต้องการใช้ฮอร์โมน มีเพศสัมพันธ์ไม่บ่อย และต้องการคุมกำเนิดระยะสั้

• กินยาคุมกำเนิด ชนิดฮอร์โมนเดี่ยว (Progestin-only pill)

ซึ่งเป็นยาคุมที่คุณแม่กินได้ในช่วงให้นมลูกน้อยโดยไม่มีผลกระทบต่อปริมาณน้ำนม ทั้งยังเพิ่มปริมาณน้ำนมได้อีกด้วย

• ยาฉีดคุมกำเนิด (DMPA)

มี 2 ชนิด คือ แบบ 1 เข็ม คุมกำเนิดได้ 3 เดือน และแบบ 1 เข็ม คุมกำเนิดได้ 1 เดือน โดยไม่มีผลกระทบต่อปริมาณน้ำนม ซึ่งคุณแม่สามารถเริ่มฉีดได้ตั้งแต่ 6 สัปดาห์แรกหลังคลอด หรือภายใน 7 วันหลังรอบเดือนมา

• ยาฝังคุมกำเนิด (Implant)

ยาคุมชนิดนี้มีฮอร์โมน Progestin ชนิดเดียว จึงไม่ส่งผลต่อปริมาณน้ำนม ซึ่งยาฝังคุมกำเนิดมี 2 ประเภท คือ ชนิด 1 หลอด (Nexplanon) คุมกำเนิดได้ 3 ปี ชนิด 2 หลอด (Jadelle) คุมกำเนิดได้ 5 ปี การฝังยาคุมจะฝังบริเวณท้องแขนด้านในเหนือข้อศอกเล็กน้อย มักฝังภายใน 5 วันแรกของการมีประจำเดือน หรือภายใน 6 สัปดาห์หลังคลอด หากเกินกว่านี้ควรตรวจการตั้งครรภ์ก่อนทุกครั้ง

• ห่วงคุมกำเนิด (IUD)

เป็นการคุมกำเนิดที่ไม่มีผลต่อปริมาณน้ำนมเช่นกัน โดยในปัจจุบันมี 2 ชนิดคือ ชนิดมีฮอร์โมน (Levonogestrel IUD) คุมกำเนิดได้ 5 ปี และชนิด Copper (Copper IUD) สามารถคุมกำเนิดได้ 10 ปี ซึ่งช่วงปลอดภัยในการใส่ห่วงคืออย่างน้อย 6 สัปดาห์หลังคลอด เพื่อให้มดลูกเข้าอู่ให้เรียบร้อยก่อน ลดโอกาสห่วงคุมกำเนิดทะลุ

แล้ว “ยาคุมฉุกเฉิน” คืออะไร

ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน หรือ Emergency Contraceptive Pills เป็นยาที่กินหลังจากมีเพศสัมพันธ์ เพื่อป้องกันการตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์ อาทิ

• การมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่อาจป้องกัน
• การถูกล่วงละเมิดทางเพศ
• การคุมกำเนิดด้วยวิธีที่ไม่ถูกต้อง
• การคุมกำเนิดล้มเหลว เช่น ถุงยางอนามัยชำรุด

“ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน” จึงใช้เมื่อ “จำเป็น” เท่านั้น และไม่ควรใช้ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินแทนยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดกินสม่ำเสมอ เนื่องจากยาคุมฉุกเฉินมีปริมาณฮอร์โมนสูง เสี่ยงต่อการเกิดอาการไม่พึงประสงค์ได้มาก ทั้งยังมีประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ต่ำกว่าด้วย

ยาคุมฉุกเฉิน มีแบบไหนบ้าง

ปกติยาคุมฉุกเฉินจะแบ่งออกเป็น 3 ประเภทหลัก ๆ ได้แก่ ยาคุมฉุกเฉินชนิดฮอร์โมนรวม ชนิดยาต้านโพรเจสติน และยาคุมฉุกเฉินชนิดที่มีเฉพาะฮอร์โมนโพรเจสติน ซึ่งชนิดที่นิยมใช้มากในประเทศไทยคือ ยาคุมฉุกเฉินชนิดที่มีเฉพาะฮอร์โมนโพรเจสติน (Progestin-only emergency contraceptive pills) ค่อนข้างได้รับความนิยมมากในประเทศไทย มีทั้ง ยาคุมฉุกเฉินแบบ 1 เม็ด ขนาด 1.5 มิลลิกรัม และแบบ 2 เม็ด ขนาดเม็ดละ 0.75 มิลลิกรัม

ให้นมลูก กินยาคุมฉุกเฉินได้ไหม กินยังไง

ยาคุมฉุกเฉินชนิดที่มีเฉพาะฮอร์โมนโพรเจสตินที่นิยมในบ้านเรา ซึ่งคุณแม่สามารถหาซื้อได้ทั่วไปนั้น จะมีลักษณะเป็นกล่อง 1 กล่องมี 1 แผง แต่ละแผงมียาคุมฉุกเฉิน 2 เม็ด ซึ่งในแต่ละเม็ดประกอบไปด้วยยาที่เป็นฮอร์โมนขนาดสูง ลีโวนอร์เจสเตรล (levonorgestrel)

ซึ่งวิธีกินที่ถูกต้อง คือ กินเม็ดแรกให้เร็วที่สุดหลังมีเพศสัมพันธ์แบบไม่ได้ป้องกัน อย่างน้อยที่สุดคือไม่ควรเกิน 72 ชั่วโมง และกินเม็ดที่ 2 หลังจากเม็ดที่ 1 ภายใน 12 ชั่วโมง และไม่ควรกินเกิน 4 เม็ด หรือ 2 กล่องต่อเดือน เนื่องจากการใช้ยาคุมฉุกเฉินบ่อย ๆ จะเพิ่มความเสี่ยงความผิดปกติที่รังไข่ เยื่อบุโพรงมดลูก รวมทั้งเพิ่มความเสี่ยงในการตั้งครรภ์นอกมดลูกด้วย

ส่วนประเด็นข้อสงสัยเรื่อง ให้นมลูก กินยาคุมฉุกเฉินได้ไหม คำตอบคือ กินได้ โดยไม่ต้องงดการให้นมแม่ หรือปั๊มนมทิ้ง คุณแม่ยังสามารถให้นมแม่ได้ตามปกติโดยไม่ส่งผลต่อทารกค่ะ

ให้นมลูก กินยาคุมฉุกเฉิน มีผลข้างเคียงอะไรบ้าง

การกินยาคุมฉุกเฉินของคุณแม่ให้นมนั้น ไม่เกิดผลข้างเคียงในแง่ของปริมาณน้ำนม และไม่ส่งผลกระทบต่อลูกน้อยค่ะ แต่อาจเกิดอาการไม่พึงประสงค์ได้บ้างประการ เช่น

• มีเลือดคล้ายประจำเดือนออกผิดปกติ หรือออกกะปริบกะปรอย
• ตกขาวเป็นสีน้ำตาล มักเกิดในช่วงสัปดาห์แรกหลังจากรับกินยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน
• ประจำเดือนอาจคลาดเคลื่อนไปบ้าง โดยมาเร็วหรือมาช้าไปราว 1 สัปดาห์ แต่ส่วนใหญ่มักมาตรงเวลาค่ะ
• อาจเกิดอาการปวดศีรษะ เวียนศีรษะ อ่อนเพลีย ตึงเต้านม คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้องช่วงล่าง ประจำเดือนมาก

ส่วนในช่วงระหว่างการให้นมลูก กินยาคุมฉุกเฉินได้ไหม มีผลอะไรกับทารกหรือเปล่า ต้องบอกว่า หากคุณแม่กินยาตามขนาดที่แนะนำในฉลากยา อาจไม่พบอาการข้างเคียงที่ร้ายแรง และปัจจุบันยังไม่มีข้อมูลยานี้ทำให้เกิดทารกพิการ ทั้งในกรณีที่การใช้ยาล้มเหลวแล้วเกิดการตั้งครรภ์ขึ้น และในเคสของเป็นทารกที่กินนมแม่ค่ะ

อย่างไรก็ตาม ยาคุมฉุกเฉินนี้ไม่สามารถคุมกำเนิดได้ 100% นะคะ รวมถึงยังไม่สามารถการันตีได้อย่างแท้จริงว่าจะไม่ส่งผลต่อลูกน้อยเลย ดังนั้น หากไม่มีเหตุฉุกเฉินซึ่งจำเป็นต้องกินยาชนิดนี้จริง ๆ แนะนำว่าคุณแม่ควรคุมกำเนิดด้วยวิธีอื่น ๆ ซึ่งวิธีที่ง่ายและสะดวกที่สุดก็คือการใช้ถุงยางอนามัยนั่นเองค่ะ

ที่มา : สุธีรา เอื้อไพโรจน์กิจ , www.bedee.com , www.phyathai.com , pharmacy.mahidol.ac.th

บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ

ให้นมลูก กินมะม่วงได้ไหม ส่งผลอะไรต่อลูกหรือเปล่า

หัวนมสั้น ให้นมลูก ได้ไหม? วิธีแก้ไขและท่าให้นมของแม่หัวนมสั้น

เป็นมั้ย? ให้นมลูกหิวบ่อย เปิดเหตุผลที่คุณแม่หลังคลอดหิวง่าย กินบ่อย