รับมืออย่างไร เมื่อลูกน้อยแพ้วัคซีน

น้องไข่ อายุ 2 ขวบครึ่ง มีผื่นลมพิษ ขึ้นที่หน้า และลำตัว เปลือกตาบวม หลังฉีดวัคซีนไข้สมองอักเสบเจอี ไป 1 ชั่วโมง ซึ่งเป็นการฉีดวัคซีนนี้เป็นเข็มที่ 3 โดยเคยฉีดเข็มแรกตอนอายุ 1 ขวบปกติดี แต่เข็มที่ 2 ตอนอายุ 1 ขวบครึ่งมีผื่นลมพิษขึ้นตามแขน ขา หลังฉีด 2-3 ชั่วโมง อาการเป็นไม่มาก หมอสันนิษฐานว่าน้องไข่อาจมีอาการแพ้วัคซีนหรือส่วนประกอบที่อยู่ในวัคซีนชนิดนี้ ซึ่งพบได้บ้าง

การแพ้วัคซีน สามารถทำให้เกิดปฏิกิริยาอาการได้เหมือนการแพ้สารก่อภูมิแพ้อื่นๆ ซึ่งอาจเกิดได้ทั้งแบบเฉียบพลัน ภายในเวลา 1-2 ชั่วโมงหลังจากได้รับวัคซีน และแบบเกิดช้า คือเกิดอาการหลังจากได้รับวัคซีนไปแล้วหลายชั่วโมง หรือเป็นวัน ถึงหลายวัน โดยอาการแพ้ อาจเกิดขึ้นได้ 3 ระบบของร่างกาย ก็คือ

• ระบบผิวหนัง ผื่นคัน ลมพิษ ปากบวม
• ระบบทางเดินอาหาร เช่น คันปาก อาเจียน ปวดท้อง ท้องเสีย
• ระบบทางเดินหายใจ เช่น จาม น้ำมูกไหล ไอ หอบ นอกจากนี้ อาจมีอาการแพ้รุนแรง เช่น แน่นหน้าอก หายใจลำบาก ความดันโลหิตต่ำ ซึ่งรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้

นอกจากอาการแพ้เหล่านี้แล้ว หลังได้รับวัคซีน ภายใน 2-5 วัน ลูกอาจมีอาการปวด บวม แดง ร้อน ในบริเวณที่ฉีด มีไข้ มีผื่นเล็กๆ ขึ้นตามตัว หรือมีอาการปวดข้อ ซึ่งเป็นอาการข้างเคียงจากวัคซีนได้ค่ะ

นอกจากอาการแพ้ที่เกิดขึ้นหลังจากได้รับวัคซีนจะเกิดจากการแพ้ตัววัคซีนเองแล้ว ยังอาจเกิดจากการแพ้ส่วนประกอบที่อยู่ในวัคซีนได้ เช่น

• เจลาติน พบในวัคซีนป้องกันสุกใส
• หัด หัดเยอรมันคางทูม และวัคซีนไข้สมองอักเสบเจอี
• ไข่ พบในวัคซีนป้องกันไข้เหลือง ไข้หวัดใหญ่ หัด หัดเยอรมันคางทูม โรคพิษสุนัขบ้า
• อลูมินัม พบในวัคซีนป้องกันเยื่อหุ้มสมองอักเสบฮิบ ไวรัสตับอักเสบเอและบี
• ยาปฏิชีวนะ เช่น นีโอมัยซิน พบในวัคซีนป้องกันสุกใส, หัด หัดเยอรมัน คางทูม เป็นต้น

อย่างไรก็ดี ปัจจุบันนี้ วัคซีนที่ผลิตรุ่นใหม่หลายชนิดได้พยายามลดส่วนประกอบที่เป็นสาเหตุของอาการแพ้บ่อยๆ ออกไปให้เหลือน้อยที่สุด จนไม่ทำให้ผู้ที่แพ้ส่วนประกอบนั้นๆ เกิดอาการแพ้หลังจากได้รับวัคซีน เช่น ปัจจุบันวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ที่ผลิตจากหลายบริษัทมีปริมาณส่วนผสมที่เป็นไข่น้อยมาก จนสามารถฉีดได้ตามปกติในผู้ที่มีประวัติแพ้ไข่แบบไม่รุนแรง วัคซีนไข้สมองอักเสบเจอีรุ่นใหม่ๆก็ไม่มีเจลาตินเป็นส่วนประกอบแล้ว

ดังนั้นหากลูกเคยมีประวัติแพ้ส่วนประกอบของวัคซีนเหล่านี้ ก็อาจสามารถฉีดวัคซีนได้ โดยก่อนฉีดวัคซีนคุณพ่อคุณแม่ควรแจ้งประวัติการแพ้ให้คุณหมอทราบ เพื่อจะได้เลือกใช้วัคซีนที่สามารถฉีดได้โดยปลอดภัยนะคะ

หากคุณพ่อคุณแม่สงสัยว่าลูกมีอาการผิดปกติ หลังจากได้รับวัคซีนโดยมีอาการทางระบบผิวหนัง ระบบทางเดินอาหาร ระบบทางเดินหายใจ หรือ มีอาการแพ้รุนแรง ควรรีบพาลูกไปพบคุณหมอโดยเร็วที่สุด เพราะอาจมีอันตรายร้ายแรงได้ หากมีอาการข้างเคียงจากวัคซีนที่พบได้บ่อย เช่น มีไข้ หรือมีอาการเฉพาะที่ เช่น ปวด บวม แดง ร้อน ก็สามารถดูแลรักษาเองที่บ้านได้โดยการประคบเย็น ทานยาแก้ปวดลดไข้ ซึ่งส่วนใหญ่อาการที่ไม่รุนแรงมักหายได้เองภายใน 2-3 วันค่ะ แต่หากลูกมีไข้สูง ซึมมาก ก็ควรรีบไปพบคุณหมอ เพื่อหาสาเหตุอื่นๆด้วยนะคะ

บทความที่น่าสนใจอื่นๆ

เมื่อลูกไม่สบายจะพาไปฉีดวัคซีนดีไหม?

วัคซีนตัวไหน เจอผลข้างเคียงอะไรบ้างหลังฉีด มาดูกัน