การคลอดก่อนกำหนด เกิดจากอะไร ทำไมแม่ท้องถึงคลอดก่อนกำหนด?

การคลอดก่อนกำหนดคือการคลอดตั้งแต่อายุครรภ์ 20 สัปดาห์ จนถึงก่อนอายุครรภ์ 37 สัปดาห์ หรือคลอดก่อน 259 วัน นับจากวันแรกของประจำเดือนที่มาครั้งสุดท้าย แม่ท้องควรรู้ไว้ การคลอดก่อนกำหนด นั้นเกิดจากสาเหตุอะไร เพื่อจะได้ดูแลตัวเอง และป้องกันไม่ให้เกิดภาวะเสี่ยงแบบนี้ เนื่องจากมีความเสี่ยงต่อลูกน้อยในท้องอยู่พอสมควร อยากรู้ว่าสาเหตุเกิดจากอะไรบ้าง ไปติดตามกันได้เลยค่ะ

เมื่อไรถึงเรียก คลอดก่อนกำหนด

การคลอดก่อนกำหนด (Preterm Labor) คือ ภาวะการคลอดก่อนอายุครรภ์จะได้ 37 สัปดาห์ ถึงแม้ว่าทารกจะมีอวัยวะต่าง ๆ ครบสมบูรณ์ แต่การทำงานของอวัยวะแทบทุกส่วนยังไม่ดีเท่าทารกครบกำหนด ทำให้เมื่อคลอดออกมาแล้วจะต้องอยู่รักษาในโรงพยาบาลก่อน เพื่อให้ส่วนต่าง ๆ ของทารกทำงานได้ดีขึ้น

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดการคลอดก่อนกำหนด

แม้ว่าในปัจจุบันจะยังไม่ทราบถึงสาเหตุที่แน่ชัดของการคลอดก่อนกำหนด แต่ก็พบว่ามีหลายปัจจัยอยู่เหมือนกันที่มีความสัมพันธ์กับการชักนำให้กล้ามเนื้อมดลูกของคุณแม่มีการหดรัดตัวเพิ่มขึ้นจนทำให้ต้องคลอดทารกก่อนกำหนด ดังนี้

• การคลอดก่อนกำหนดสามารถเกิดได้จาก การสูบบุหรี่ หรือได้รับควันบุหรี่มาก ๆ โดยเฉพาะคุณแม่ที่มีอายุครรภ์อ่อน ๆ สูบบุหรี่หรือได้รับควันบุหรี่จากคนใกล้ชิดในครอบครัวเป็นประจำ
• การดื่มเหล้าหรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
• การทานยาบางชนิดในขณะที่ยังไม่รู้ตัวว่าตั้งครรภ์ อาจมีผลต่อทารกในครรภ์
• น้ำหนักตัวของคุณแม่ที่ตั้งครรภ์น้อยเกินไป
• การได้รับสารอาหารที่จำเป็นไม่เพียงพอขณะตั้งครรภ์ โดยเฉพาะธาตุสังกะสี ซึ่งรายงานระบุว่า สาเหตุของแม่ตั้งครรภ์ที่คลอดก่อนกำหนดเนื่องจากการได้รับธาตุสังกะสีไม่เพียงพอ
• ทำงานหนักมากเกินไประหว่างตั้งครรภ์หรือทำอาชีพที่ต้องยืนตลอดเวลา
• การมีเพศสัมพันธ์ระหว่างตั้งครรภ์
• การเสียสมดุลฮอร์โมน
• การติดเชื้อในช่วงตั้งครรภ์ เช่น โรคหัดเยอรมัน โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์บางชนิด ทางเดินปัสสาวะอักเสบเฉียบพลัน หรือการติดเชื้อในช่องคลอดและน้ำคร่ำ เป็นต้น
• ภาวะปากมดลูกปิดไม่สนิท
• การหดรัดตัวของมดลูกที่ไว้ต่อการกระตุ้นและรุนแรงจนทำให้เกิดการคลอดก่อนกำหนดได้
• ภาวะรกเกาะต่ำ ใกล้ปากมดลูก

คลอดก่อนกำหนด เกิดจากอะไร

• การคลอดก่อนกำหนด อาจเกิดจาก อาการเจ็บป่วยเรื้อรังหรือการมีโรคประจำตัวของแม่ที่ตั้งครรภ์ เช่น โรคเกี่ยวกับหัวใจ ปอด ตับ หรือเบาหวาน แต่ปัจจุบันนี้การรักษาของแพทย์สามารถควบคุมโรคได้ดีขึ้น ทำให้โอกาสเสี่ยงคลอดก่อนกำหนดลดลง
• ความเครียดในขณะตั้งครรภ์
• แม่ท้องที่มีอายุต่ำกว่า 17 ปี เนื่องจากว่าร่างกายยังไม่พร้อมเต็มที่ต่อการตั้งท้อง ทำให้โอกาสคลอดก่อนกำหนดมีสูง
• แม่ท้องที่มีอายุเกิน 35 ปี
• แม่ตั้งครรภ์ที่มีฐานะทางการเงินค่อนข้างต่ำ ทำให้ได้สารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกายไม่เพียงพอ และอาจเกิดปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ ขึ้นได้อีก
• ภาวะที่มีความผิดปกติของมดลูก
• การตั้งครรภ์แฝด
• มีภาวะทารกในครรภ์พิการ
• แม่ท้องที่เคยมีประวัติการคลอดก่อนกำหนด

บทความที่เกี่ยวข้อง : 10 สัญญาณคลอดก่อนกำหนด แม่ท้องเช็กด่วน! ถ้าไม่อยากต้องเสียลูก

โดยอาการเตือนที่บ่งบอกว่าอาจคลอดก่อนกำหนดส่วนใหญ่ที่พบคือ มีอาการเจ็บครรภ์เองโดยไม่ทราบสาเหตุ มีเลือดออกคล้ายประจำเดือน ปวดถ่วงท้องน้อย ปวดร้าวที่ขาหนีบและหน้าขา ปวดหลัง มดลูกมีการหดรัดตัวอย่างสม่ำเสมอ เริ่มมีการเปลี่ยนแปลงของปากมดลูกอย่างชัดเจน คือ ปากมดลูกเปิดเพิ่มขึ้นหรือมีความบางมากกว่า 80 % หรือปากมดลูกเปิด 2 เซนติเมตรขึ้นไป มีมูกเลือดออกทางช่องคลอด หรือมีสีน้ำตาลปนเลือด อาจมีมูกข้นเป็นก้อนหลุดออกมา แสดงอาการเปิดของมดลูก ถุงน้ำคร่ำรั่วหรือแตก ซึ่งถ้าพบว่าตัวเองมีอาการเหล่านี้ แม้เพียงอาการใดอาการหนึ่ง ควรรีบไปพบแพทย์โดยด่วนนะคะ

สัญญาณเตือนของ การคลอดก่อนกำหนด

• อาการบวม และความดันโลหิตสูง
• มีมูกเลือดออกทางช่องคลอด
• มีอาการน้ำเดิน ก่อนครบกำหนดคลอด
• มีความรู้สึกว่าลูกดิ้นน้อยกว่าปกติ
• มีอาการท้องแข็งบ่อย

ผลกระทบจาก การคลอดก่อนกำหนด

ทารกที่คลอดก่อนกำหนด จะมีความเสี่ยงต่ออวัยวะที่พัฒนาไม่สมบูรณ์ และเกิดอาการต่าง ๆ แทรกซ้อนได้ เช่น อาการหายใจลำบาก เกิดภาวะอุณหภูมิต่ำหรือตัวเย็น เกิดภาวะตัวเหลือง และซีด มีการสำลักนม ท้องอืดง่าย ติดเชื้อโรคได้ง่าย ฯลฯ และอาจทำให้ทารกเสี่ยงต่อการเสียชีวิต ในระยะยาวอาจพบปัญหาต่าง ๆ ตามมา เช่น โรคหัวใจวายพิการแต่กำเนิด มีความผิดปกติของสมอง ชัก หูหนวก ตาบอด และการเคลื่อนไหวที่ผิดปกติ ไอคิวต่ำ เป็นต้น

การดูแลทารกที่คลอดก่อนกำหนด

อย่างที่ได้เกริ่นไปเมื่อข้างต้นว่า ทารกคลอดก่อนกำหนดนั้นค่อนข้างน่าห่วงมากกว่าเด็กที่เกิดปกติ เพราะร่างกายยังทำงานได้ไม่เต็มที่ บางรายก็อาจจะได้ดูแลรักษาอยู่ที่โรงพยาบาลก่อน โดยหลัก ๆ แล้วทางกุมารแพทย์จะให้คำแนะนำ ดังนี้

• ให้คำแนะนำกับคุณพ่อคุณแม่ในการดูแลทารกอย่างใกล้ชิด
• เฝ้าดูการหายใจของทารกอยู่เสมอ เพราะปอดของทารกยังทำงานได้ไม่เต็มที่ บางรายก็ต้องใช้เครื่องหายใจช่วย
• ดูแลและควบคุมอุณหภูมิในร่างกายของทารกให้มีความอบอุ่นอยู่เสมอ
• ตรวจเลือดเท่าที่จำเป็น เพื่อเช็กความปกติของร่างกาย
• ดูแลเรื่องการดื่มนมของทารก โดยให้ปริมาณที่เพียงพอในแต่ละวัน
• รักษาทารกจนมีน้ำหนักมากกว่า 2,000 กรัม จึงสามารถกลับบ้านได้
• ให้คำแนะนำ เตรียมความพร้อมให้กับคุณแม่ก่อนกลับบ้าน

ทั้งนี้หากแม่ตั้งครรภ์ที่รู้ตัวว่ามีปัญหาสุขภาพ หรืออยู่ในกลุ่มที่มีปัจจัยเสี่ยงข้างต้น ควรงดหรือเลิกทำกิจกรรมที่มีโอกาสเสี่ยงต่อการคลอดก่อนกำหนด การฝากครรภ์ตั้งแต่เริ่มตั้งครรภ์จะช่วยลดความเสี่ยงการคลอดก่อนกำหนดได้ รวมถึงการดูแลสุขภาพ นอนหลับพักผ่อน กินอาหารที่มีประโยชน์อย่างเพียงพอ ไม่เครียด และมาตรวจตามที่หมอนัดทุกเดือนนะคะ

บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ :

ต้องรู้! การดิ้นของทารกในครรภ์ 8 เดือน มีผลทำให้ท้องแข็งและคลอดก่อนกำหนดได้

เจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด อันตรายต่อโอกาสรอดของลูก

5 สัญญาณเตือนคลอดก่อนกำหนดที่ต้องระวัง เช็คด่วนหากเข้าข่ายให้รีบพบแพทย์!!

ที่มา : Chularat3, Bangkokhospital