เป็นเรื่องที่น่ายินดี สำหรับคุณแม่หลาย ๆ คน ที่ได้คลอดเจ้าตัวน้อยออกมาแล้ว ซึ่งหลังจากการคลอด คุณหมอจะทำการตรวจร่างกายของลูก ๆ ก่อน โดยการตรวจนั้น จะเรียกว่า Apgar Score และเพื่อเป็นการเตรียมพร้อมให้คุณแม่และน้อง ๆ วันนี้ theAsianparent Thailand จึงจะมาเล่าให้ฟัง ว่า Apgar Score คือ อะไร ลูกน้อยต้องเข้ารับการตรวจที่ตรงไหน อะไรยังไงบ้าง มาอ่านไปพร้อม ๆ กันค่ะ
Apgar Score คือ อะไร
Apgar Score เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า การประเมินสภาพทารกแรกเกิด เป็นการประเมินร่างกายของเด็กที่เพิ่งเกิดใหม่ และถือว่าเป็นคัดกรองทารกแรกเกิดในเบื้องต้น โดยจะมีการตรวจการหายใจ อัตราการเต้นหัวใจ ชีพจร ความตึงของกล้ามเนื้อ ปฏิกิริยาตอบสนอง และสีผิวเด็ก ซึ่งการตรวจ Apgar Score นี้ จะทำทั้งหมด 2 ช่วง คือ หลังจากเด็กเกิดมาได้ 1 นาที และ 5 นาที โดยการตรวจ 1 นาทีแรก จะบอกได้ว่าเด็กทารกนั้น ทนต่อการคลอดของแม่ได้มากแค่ไหน และการตรวจนาทีที่ 5 นั้น จะบอกได้ว่าเด็กทนกับสภาพแวดล้อมนอกรกแม่ได้ดีแค่ไหน ทั้งนี้ คะแนนต่าง ๆ ที่ใช้ประเมินร่างกายเด็ก ๆ ก็จะแบ่งเป็น 3 ระดับ ได้แก่ 0 1 และ 2
ขั้นตอนและเกณฑ์ในการประเมินเด็กแรกเกิด หรือ Apgar Score
ตอนนี้ เรามาดูกันนะคะ ว่าขั้นตอนคัดกรองทารกแรกเกิด มีการคำนวณคะแนนยังไงบ้าง
1. การหายใจ
- หากทารกไม่หายใจ คะแนนจะเท่ากับ 0
- หากทารกหายใจช้า และไม่สม่ำเสมอ คะแนนจะเท่ากับ 1
- หากทารกร้องไห้ได้ดี ถือว่าปกติ คะแนนจะเท่ากับ 2
บทความที่เกี่ยวข้อง : สภาพเเวดล้อมตอนคลอด ส่งผลให้เจ้าหนูเป็นโรคย้ำคิดย้ำ
2. อัตราการเต้นของหัวใจ
แพทย์จะใช้หูฟัง เพื่อฟังเสียงหัวใจของเด็ก ๆ ซึ่งการคิดคะแนนมีดังนี้
- หากเด็กไม่มีอัตราการเต้นของหัวใจ หรือหัวใจไม่เต้น คะแนนจะเท่ากับ 0
- หากอัตราการเต้นของหัวใจเด็กน้อยกว่า 100 ครั้ง/นาที คะแนนจะเท่ากับ 1
- หากอัตราการเต้นของหัวใจเด็กมากกว่า 100 ครั้ง/นาที คะแนนจะเท่ากับ 2
3. กล้ามเนื้อ
- หากกล้ามเนื้อเด็กหย่อนยาน ตัวอ่อนปวกเปียก คะแนนจะเท่ากับ 0
- หากเด็กมีกล้ามเนื้อ แต่ไม่เยอะมาก งอแขนงอขาพอได้บ้าง คะแนนจะเท่ากับ 1
- หากเด็กมีการเคลื่อนไหวร่างกายได้ดี คะแนนจะเท่ากับ 2
4. การตอบสนอง
ในขั้นตอนนี้ คุณหมออาจจะลองหยิก หรือลองจับที่ตัวทารก เพื่อดูว่าทารกมีการตอบสนองอย่างไรต่อสิ่งเร้า
- หากเด็กทารกไม่ตอบสนอง คะแนนจะเท่ากับ 0
- หากทารกหน้าบึ้ง หรือสีหน้าเปลี่ยน คะแนนจะเท่ากับ 1
- หากเด็กหน้าบึ้ง ไอ จาม หรือร้องไห้ออกมา คะแนนจะเท่ากับ 2
5. สีผิว
- หากเด็กผิวซีด มีผิวสีน้ำเงิน คะแนนจะเท่ากับ 0
- หากลำตัวท่อนบนเด็กเป็นสีชมพู แต่ลำตัวท่อนล่างเป็นสีน้ำเงิน คะแนนจะเท่ากับ 1
- หากตัวเด็กเป็นสีชมพูทั้งตัว คะแนนจะเท่ากับ 2
วิธีดูแลเด็กตามคะแนนประเมิน
หลังจากทำการประเมินและคัดกรองเด็กแรกเกิดแล้ว คุณหมอและพยาบาลอาจทำการดูแลเด็ก ๆ ตามคะแนนดังต่อไปนี้ค่ะ
หากเด็กได้คะแนนประเมิน 8-10 คะแนน : เด็กกลุ่มนี้ ไม่ต้องเข้ารับการรักษาหรือการดูแลเป็นพิเศษ เพียงแต่อาจต้องให้ความอบอุ่นแก่เด็ก และคอยดูแลไม่ให้เด็กมีปัญหาด้านการหายใจ
หากเด็กได้คะแนนประเมิน 5-7 คะแนน : เด็กกลุ่มนี้ ส่วนใหญ่จะเป็นเด็กที่ได้รับออกซิเจนไม่พอในช่วงสั้น ๆ ตอนเกิด ซึ่งคุณหมออาจให้เด็กใส่เครื่องช่วยหายใจชั่วคราว
หากเด็กได้คะแนนประเมิน 3-4 คะแนน : เด็กกลุ่มนี้ อาจเป็นเด็กที่เริ่มหายใจรวยริน ต้องได้รับการช่วยเหลือในทันที โดยอาจจะต้องใส่เครื่องช่วยหายใจแบบ 100%
หากเด็กได้คะแนนประเมิน 0-2 คะแนน : เด็กที่ได้คะแนน 0-2 คะแนน มักเป็นเด็กที่หายใจเองไม่ได้ หรือเป็นเด็กที่เกิดมาแล้วไม่หายใจ อาจต้องได้รับการนวดหัวใจ ใส่เครื่องช่วยหายใจ หรือใส่อุปกรณ์ไว้อื่น ๆ เพื่อพยุงชีวิต
คุณหมอจะทำอย่างไร หากตรวจพบความผิดปกติ
หากว่าคะแนนที่เด็กได้ต่ำเกินกว่า 7 คะแนน เด็กต้องได้รับการช่วยเหลือจากคุณหมอ ส่วนวิธีการดูแลเด็กก็จะแตกต่างกันไปตามคะแนนที่เด็กได้และอาการของเด็ก ๆ เอง ซึ่งโดยทั่วไปแล้ว เด็กทารกที่ได้คะแนน Apgar Score น้อย อาจเป็นเด็กที่เกิดจากการผ่าตัดคลอด คลอดออกมายาก คลอดก่อนกำหนด หรือมีของเหลวอยู่ทางเดินหายใจค่ะ แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น การประเมินแบบ Apgar Score เป็นการประเมินร่างกายเด็กเบื้องต้นหลังคลอดเท่านั้น ไม่สามารถบ่งชี้ได้ว่า เด็กจะมีปัญหาสุขภาพระยะยาวหรือไม่ หากเด็กได้คะแนนประเมินน้อย และได้รับการช่วยเหลืออย่างเหมาะสม ก็จะสามารถอยู่รอดและใช้ชีวิตได้ตามปกติค่ะ
บทความที่เกี่ยวข้อง :
คุณรู้ไหม 24 ชั่วโมงแรงหลังคลอดที่โรงพยาบาล ทารกต้องเจอกับอะไรบ้าง
12 เรื่องที่แม่จ๋าอาจไม่รู้ คุณหมอทำอะไรกับ ทารกหลังคลอด
คุณหมอป้ายตาทารกแรกเกิดเพื่ออะไร ยาที่ป้ายตาทารกหลังคลอด คือยาอะไร