เบาหวานขณะตั้งครรภ์ อาจส่งผลกระทบต่อทั้งคุณแม่และลูกน้อยในครรภ์ จึงไม่มีแม่ท้องคนไหนอยากตกอยู่ในภาวะเช่นนี้ ดังนั้น เมื่อต้องตรวจเบาหวาน คุณแม่จึงมองหาวิธี ลดน้ำตาลในเลือด คนท้อง เพื่อควบคุมระดับน้ำตาลให้คุณแม่กลืนน้ำตาลผ่านฉลุย จะมีวิธีใดบ้าง
เบาหวานขณะตั้งครรภ์คืออะไร?
เบาหวานขณะตั้งครรภ์ คือภาวะที่ระดับน้ำตาลในเลือดของคุณแม่สูงขึ้นกว่าปกติ เฉพาะช่วงที่กำลังตั้งครรภ์เท่านั้นค่ะ สาเหตุหลักๆ มาจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนในร่างกายที่เพิ่มขึ้นระหว่างตั้งครรภ์ ซึ่งฮอร์โมนเหล่านี้บางตัวจะไปขัดขวางการทำงานของอินซูลิน (สารที่ช่วยลดน้ำตาลในเลือด) ทำให้ร่างกายใช้น้ำตาลได้ไม่ดีเท่าเดิม
ใครบ้างที่มีโอกาสเป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์?
คุณแม่ท้องทุกคนมีโอกาสเป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์ได้ค่ะ แต่จะมีบางท่านที่มีความเสี่ยงสูงกว่าคนอื่นๆ เช่น
- มีประวัติครอบครัว เป็นเบาหวาน
- น้ำหนักตัวเกินเกณฑ์ ก่อนตั้งครรภ์
- คุณแม่อายุมาก (โดยเฉพาะ 35 ปีขึ้นไป)
- เคยมีประวัติเป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์ ในท้องก่อน
- เคยคลอดลูกที่น้ำหนักตัวเยอะมากๆ (มากกว่า 4 กิโลกรัม)
- มีภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ (PCOS)
ภาวะเบาหวานขณะตั้งครรภ์ อันตรายแค่ไหน?
คุณแม่หลายท่านอาจกังวลใจเมื่อรู้ว่าตนเองเป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์ แต่การควบคุมระดับน้ำตาลให้ดีจะช่วยลดผลกระทบต่างๆ ได้อย่างมากมาดูกันว่าภาวะนี้อาจส่งผลอย่างไรบ้าง
ผลกระทบต่อลูกน้อยในครรภ์
เมื่อคุณแม่มีระดับน้ำตาลในเลือดสูง น้ำตาลส่วนเกินจะผ่านรกไปสู่ลูกได้ ทำให้ลูกได้รับน้ำตาลมากเกินไป ร่างกายของลูกจะสร้างอินซูลินเพิ่มขึ้นเพื่อจัดการกับน้ำตาลนั้น ซึ่งอาจทำให้เกิดผลกระทบดังนี้
- ตัวโตกว่าปกติ (Macrosomia): ลูกตัวใหญ่ผิดปกติ อาจทำให้คลอดยาก เสี่ยงต่อการบาดเจ็บระหว่างคลอด หรือต้องผ่าคลอด
- น้ำตาลในเลือดต่ำหลังคลอด: เมื่อลูกคลอดออกมาแล้ว ไม่ได้รับน้ำตาลจากแม่เท่าเดิม แต่อินซูลินที่สร้างไว้ยังสูงอยู่ อาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดลูกต่ำลงอย่างรวดเร็วหลังคลอด
- ปัญหาการหายใจ: ลูกอาจมีปัญหาเรื่องการหายใจ หรือมีภาวะหายใจลำบากหลังคลอด
- ความเสี่ยงในระยะยาว: ลูกอาจมีความเสี่ยงสูงขึ้นที่จะเป็นโรคอ้วนและเบาหวานชนิดที่ 2 เมื่อโตขึ้น
ผลกระทบต่อคุณแม่
สำหรับคุณแม่เอง หากควบคุมระดับน้ำตาลได้ไม่ดี อาจมีความเสี่ยงเพิ่มขึ้นดังนี้
- ครรภ์เป็นพิษ: เป็นภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรง มีความดันโลหิตสูงและมีโปรตีนรั่วในปัสสาวะ ซึ่งอันตรายต่อทั้งแม่และลูก
- คลอดยาก/ต้องผ่าคลอด: หากลูกตัวใหญ่มาก อาจทำให้คลอดธรรมชาติได้ยากขึ้น หรือต้องผ่าคลอด
- ตกเลือดหลังคลอด: มดลูกอาจหดตัวได้ไม่ดีหลังคลอด ทำให้เสี่ยงต่อการตกเลือด
- ติดเชื้อได้ง่ายขึ้น: โดยเฉพาะการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ
- เสี่ยงเป็นเบาหวานชนิดที่ 2 ในอนาคต: คุณแม่ที่เคยเป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์ มีโอกาสเป็นเบาหวานชนิดที่ 2 ในอนาคตสูงกว่าคนปกติ
การควบคุมระดับน้ำตาลให้ดีตั้งแต่เนิ่นๆ และปฏิบัติตามคำแนะนำของคุณหมออย่างเคร่งครัด จะช่วยลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อนเหล่านี้ได้อย่างมากเลยค่ะ
ตรวจเบาหวานคนท้องตอนกี่สัปดาห์?
โดยทั่วไปแล้ว การตรวจคัดกรองเบาหวานขณะตั้งครรภ์จะทำในช่วงอายุครรภ์ 24-28 สัปดาห์ค่ะ ซึ่งเป็นช่วงที่ฮอร์โมนในร่างกายคุณแม่มีการเปลี่ยนแปลงมากที่สุด ทำให้ภาวะเบาหวานขณะตั้งครรภ์มักจะแสดงอาการออกมาในช่วงนี้
แต่หากคุณแม่มีปัจจัยเสี่ยงสูงต่อการเป็นเบาหวานอยู่แล้ว คุณหมออาจจะพิจารณาให้ ตรวจคัดกรองเบาหวานตั้งแต่ครั้งแรกที่มาฝากครรภ์ เลยก็ได้ และถ้าผลปกติ ก็จะมีการตรวจซ้ำอีกครั้งในช่วง 24-28 สัปดาห์ตามปกติค่ะ
สรุปง่ายๆ คนท้องตรวจเบาหวานตอนไหน?
- คุณแม่ส่วนใหญ่: จะตรวจช่วงอายุครรภ์ 24-28 สัปดาห์
- คุณแม่ที่มีความเสี่ยงสูง: อาจได้ตรวจ ตั้งแต่เริ่มฝากครรภ์
ตรวจเบาหวานคนท้อง ทำอย่างไร?
การตรวจเบาหวานในคนท้องแบ่งเป็น 2 รอบ ดังนี้
1. การตรวจเบาหวานคนท้อง รอบแรก (แบบ 50 กรัม)
การตรวจนี้มีชื่อว่า Glucose Challenge Test (GCT) หรือที่เรียกกันว่า “กลืนน้ำตาล 50 กรัม” ค่ะ เป็นการตรวจเพื่อคัดกรองหาความเสี่ยงเท่านั้นไม่ใช่การวินิจฉัยว่าคุณแม่เป็นเบาหวานหรือไม่
โดยคุณแม่จะถูกให้ดื่มน้ำหวาน 50 กรัม จากนั้นอีก 1 ชั่วโมง หมอจะเจาะเลือดเพื่อดูระดับน้ำตาล
ถ้าผลตรวจรอบแรกออกมาสูงกว่าปกติ ไม่ได้หมายความว่าคุณเป็นเบาหวานทันทีนะคะ! ผลรอบนี้เป็นแค่สัญญาณว่าร่างกายคุณแม่มีการใช้น้ำตาลที่อาจจะยังไม่สมบูรณ์ และจำเป็นต้องได้รับการตรวจยืนยันอีกครั้ง เพื่อให้แน่ใจและวินิจฉัยได้อย่างถูกต้อง
2. การตรวจยืนยัน (แบบ 100 กรัม)
การตรวจนี้มีชื่อว่า Oral Glucose Tolerance Test (OGTT) หรือที่เรียกกันว่า “กลืนน้ำตาล 100 กรัม” เป็นการตรวจที่สำคัญมาก เพื่อยืนยันว่าคุณแม่เป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์หรือไม่ค่ะ
การตรวจยืนยันนี้มีความสำคัญมาก เพราะช่วยให้คุณหมอสามารถ วินิจฉัยภาวะเบาหวานขณะตั้งครรภ์ได้อย่างแม่นยำค่ะ ถ้าหากพบว่าเป็นจริง คุณหมอจะได้วางแผนการดูแลรักษาที่เหมาะสม เพื่อให้คุณแม่และลูกในท้องมีสุขภาพที่ดีที่สุดค่ะ
ขั้นตอนการตรวจเบาหวาน คนท้อง
- คุณแม่จะต้อง งดน้ำ งดอาหาร และเครื่องดื่มอื่นๆ มาก่อนเจาะเลือด (มักจะงดประมาณ 8-12 ชั่วโมงตามที่หมอนัด)
- หมอจะเจาะเลือดคุณแม่ ก่อนดื่มน้ำตาล 1 ครั้ง
- หลังจากนั้น คุณแม่จะดื่มน้ำหวาน 100 กรัม
- หมอจะเจาะเลือดซ้ำอีก 3 ครั้ง คือ ที่ 1 ชั่วโมง, 2 ชั่วโมง, และ 3 ชั่วโมง หลังดื่มน้ำตาลค่ะ
7 เคล็ดลับ ลดน้ำตาลในเลือด คนท้อง
หากผลตรวจเบาหวานรอบแรกออกมาไม่ผ่าน ถือเป็นเรื่องปกติที่เกิดขึ้นได้กับคุณแม่หลายท่าน สิ่งสำคัญคือการทำความเข้าใจและเตรียมพร้อมสำหรับการตรวจยืนยันในรอบต่อไป โดยการปรับพฤติกรรมเล็กน้อยในช่วงเวลาสั้นๆ นี้ จะช่วยเพิ่มโอกาสในการผ่านการกลืนน้ำตาลรอบสองได้
ขอให้คุณแม่ ทำใจให้สบาย ไม่ต้องกังวลจนเกินไป เพราะความเครียดก็ส่งผลต่อระดับน้ำตาลได้เช่นกันค่ะ สิ่งที่คุณแม่ควรทำคือ ปรึกษาคุณหมอหรือพยาบาลเพื่อรับคำแนะนำที่เหมาะสม และเริ่มปรับเปลี่ยนพฤติกรรมตามเคล็ดลับ ลดน้ำตาลในเลือด คนท้อง ง่ายๆ ดังต่อไปนี้
- ควบคุมอาหารอย่างเคร่งครัด คือหัวใจสำคัญ!
- เน้นอาหารครบ 5 หมู่: ลดของหวานจัด ของมัน และอาหารรสเค็ม
- เลือกคาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน: เช่น ข้าวกล้อง ขนมปังโฮลวีท ธัญพืชไม่ขัดสี แทนข้าวขาว ขนมปังขาว ที่จะทำให้น้ำตาลขึ้นเร็ว
- เพิ่มใยอาหาร: ทาน ผักใบเขียว เยอะๆ และเลือกผลไม้ที่ไม่หวานจัด เช่น แอปเปิลเขียว ฝรั่ง ชมพู่
- โปรตีนไม่ติดมัน: ทานเนื้อสัตว์ไม่ติดมัน ปลา ไข่ เต้าหู้ เพื่อให้อิ่มนาน
- หลีกเลี่ยงเด็ดขาด: น้ำหวานทุกชนิด ขนมหวาน เบเกอรี่ ผลไม้เชื่อม ผลไม้กระป๋อง น้ำผลไม้กล่อง อาหารแปรรูป และอาหารฟาสต์ฟู้ด
- แบ่งมื้ออาหาร: ทานมื้อเล็กๆ แต่บ่อยขึ้น เช่น วันละ 5-6 มื้อ แทนการทานมื้อใหญ่ 3 มื้อ เพื่อรักษาระดับน้ำตาลให้คงที่ ไม่พุ่งสูง
- ดื่มน้ำเปล่าให้เพียงพอ การดื่มน้ำสะอาดช่วยลดความเข้มข้นของน้ำตาลในเลือด และช่วยให้ไตทำงานได้ดีขึ้นค่ะ
- ออกกำลังกายเบาๆ อย่างสม่ำเสมอ การเคลื่อนไหวร่างกายช่วยให้เซลล์นำน้ำตาลไปใช้ได้ดีขึ้น ลองเดินเร็ววันละ 30 นาที หรือโยคะสำหรับคนท้องก็ได้ค่ะ ข้อควรระวังคือ ไม่ควรหักโหม และควรปรึกษาคุณหมอก่อนเสมอ
- นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ การนอนไม่พออาจส่งผลกระทบต่อฮอร์โมนที่ควบคุมระดับน้ำตาลในร่างกาย ทำให้ระดับน้ำตาลสูงขึ้นได้ค่ะ
- จัดการความเครียด หาเวลาผ่อนคลาย เช่น ฝึกการหายใจ ทำสมาธิ หรือฟังเพลงที่ชอบ เพราะความเครียดก็เป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่ทำให้น้ำตาลในเลือดสูงขึ้นได้
- งดเว้นอาหารและเครื่องดื่มที่ต้องห้ามอย่างเด็ดขาดก่อนการตรวจ ปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด เรื่องการงดอาหารและเครื่องดื่มก่อนมาเจาะเลือด เพื่อให้ได้ผลที่แม่นยำที่สุด
- ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ หากคุณแม่ยังไม่แน่ใจเรื่องการเลือกทานอาหาร หรือมีข้อสงสัยใดๆ สามารถปรึกษาคุณหมอหรือนักโภชนาการ เพื่อรับคำแนะนำที่เหมาะสมกับตัวคุณแม่โดยเฉพาะ
การดูแลตัวเองตามเคล็ดลับเหล่านี้ จะช่วย ลดน้ำตาลในเลือด คนท้อง ให้ร่างกายของคุณแม่พร้อมสำหรับการกลืนน้ำตาลตรวจเบาหวานขณะตั้งครรภ์ และที่สำคัญคือเป็นการเริ่มต้นที่ดีในการดูแลสุขภาพของคุณแม่และลูกน้อยในครรภ์ไปพร้อมๆ กันค่ะ
ที่มา : โรงพยาบาลกรุงเทพ
บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ
ตรวจเบาหวานคนท้อง น้ำตาลห้ามเกินเท่าไหร่?
โรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์คืออะไร ตรวจเบาหวานตอนท้องกี่สัปดาห์
ไม่อยากเป็น เบาหวานตอนตั้งครรภ์ ภัยร้ายที่รุนแรงกว่าที่คิด ต้องทำอย่างไร ?