คุณแม่คนไหนบ้าง ที่กำลังอยู่ในช่วงตัดสินใจ นำนมผงมาเพิ่มให้ลูกกิน นมผงแต่ละสูตรต่างกันอย่างไร สูตรไหนเหมาะกับทารกอายุเท่าไหร่ และถ้าต้องเลือกนมผง สารอาหารอะไรท่าสำคัญไม่ควรขาดบ้าง บทความนี้มีคำตอบ
ให้ลูกกินนมแม่ก่อน โดยเฉพาะน้ำนมเหลือง
อันดับแรก “นมแม่ดีที่สุด” เสมอนะคะ ควรให้ลูกทานนมแม่ล้วน ให้นานที่สุด เท่าที่คุณแม่ทำได้ สิ่งที่ดีที่สุดซึ่งนมแม่มี คือ สารที่เสริมภูมิคุ้มกันต่อโรคซึ่งนมแม่มีอยู่เยอะมาก บวกกับความรักความผูกพันระหว่างแม่และลูก ถ้าแม่มีปัญหาเรื่องการให้นมแม่ ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ และหาแนวทางแก้ไขอย่างถูกจุด ก่อนตัดสินใจให้นมผงลูก หากตอนนี้คุณแม่ยังไม่คลอดเจ้าตัวน้อย ถือว่ายังมีเวลาเตรียมตัวเอาไว้ก่อน โดยเฉพาะข้อมูลเกี่ยวกับ “น้ำนมเหลือง (Colostrum)” นมแม่ในระยะที่มีสารอาหารสมบูรณ์มากกว่านมแม่ในช่วงระยะอื่นๆ
สำหรับนมเหลืองที่ว่าสำคัญนี้ ทำไมจึงควรเตรียมตัวกระตุ้นนมแม่ หรือสังเกตปัญหาน้ำนมน้อยไว้บ้าง นั่นเป็นเพราะนมเหลืองเป็นระยะที่มีสารอาหารสูงที่สุดของนมแม่ มีสารอาหารที่ช่วยเสริมสร้างพัฒนาการครบรอบด้านของทารกทั้งสมอง ภูมิคุ้มกัน และระบบลำไส้ เช่น แลคโตเฟอร์ริน, MFGM, และ DHA
น้ำนมเหลืองที่มีแลคโตเฟอร์รินเปรียบดั่งวัคซีนจากคุณแม่ ที่ทารกจะได้รับตามธรรมชาติ ช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันของทารก และช่วยกำจัดแบคทีเรียได้ ด้วยการดึงธาตุเหล็ก ที่เป็นองค์ประกอบสำคัญของแบคทีเรีย ส่งผลให้เชื้อร้ายไม่สามารถเติบโตได้
นมผงแต่ละสูตรต่างกันอย่างไร
อย่างไรก็ตาม หากมีปัญหาเรื่องการให้นมแม่จริง ๆ ควรปรึกษาแพทย์ถึงแนวทางที่ควรทำ หากแพทย์อนุญาตให้ใช้นมผงมาช่วย ก็ควรจะมีความรู้ ความเข้าใจ เกี่ยวกับแต่ละสูตรนม ซึ่งมักแบ่งออกตามช่วงอายุของเด็ก การเลือกผู้ปกครองต้องปรึกษาผู้เชี่ยวชาญก่อนว่า ต้องสังเกตเรื่องใดบ้าง เรามีข้อมูลโดยสรุปเกี่ยวกับนมแต่ละสูตร ดังนี้
1. นมผงสูตร 1 (Infant Formula)
สำหรับสูตรแรก คือ นมผงสูตรที่ 1 (Infant Formula) เป็นนมผงที่ เหมาะสำหรับทารก วัยตั้งแต่ช่วง 0-12 เดือน หากไม่สามารถให้นมแม่ได้ และพยายามแก้ไขมาแล้วทุกวิธี จนต้องให้นมผงเสริม นี่คือหนึ่งในทางเลือกเช่นกัน ก็ควรเลือกนมผงสูตร 1 สำหรับทารกที่อยู่ในวัยไม่เกิน 1 ปี นมสูตรนี้มีการดัดแปลงโปรตีน ไขมัน รวมไปถึงคาร์โบไฮเดรต และเกลือแร่นอกจากนี้ยังมีสารอาหารจำเป็นอื่น ๆ และถูกออกแบบมาให้มีความใกล้เคียงกับนมแม่ เพื่อแก้ปัญหาให้กับคุณแม่ได้นั่นเอง
2. นมผงสูตร 2 (Follow on formula)
นมผงดัดแปลงสูตรต่อเนื่องสำหรับทารกและเด็กเล็ก (นมผงสูตร 2) เป็นนมผงที่ เหมาะสำหรับเด็กที่อายุ 6 เดือนถึง 3 ปี มีปริมาณโปรตีนเพิ่มขึ้นจากนมผงสูตร 1 มาก โดยมีสัดส่วนของโปรตีนที่ย่อยยากเพิ่มขึ้น แคลเซียม และฟอสฟอรัส เกลือโซเดียม เพิ่มขึ้นจากนมผงสูตร 1 เนื่องจากทารกมีขนาดตัวที่ใหญ่ขึ้น และต้องการสารอาหารที่มากขึ้น หากลูกเข้าสู่ช่วงอายุที่กล่าวมา ผู้ปกครองก็ควรเปลี่ยนสูตรนมตามด้วย
อย่างไรก็ตามคุณพ่อคุณแม่หลายท่านอาจสงสัยว่า หากเดิมทานนมผงสูตร 1 อยู่ หลังจากลูกอายุ 6 เดือน จะต้องรีบเปลี่ยนเป็นนมผงสูตร 2 หรือไม่ ? ซึ่งในความเป็นจริงแล้ว ในช่วงอายุ 6-12 เดือนนั้น สามารถจะใช้นมผงสูตร 1 หรือ 2 ก็ได้แม้ว่านมผงสูตร 1 จะมีปริมาณโปรตีนน้อยกว่าสูตร 2 แต่เนื่องจากทารกในวัยนี้สมควรได้รับอาหารตามวัยที่เหมาะสมซึ่งมีปริมาณโปรตีนที่เพียงพออยู่แล้ว จึงไม่จำเป็นต้องทานนมที่มีโปรตีนสูงมากแต่อย่างใด นอกจากนั้นนมผงสูตร 2 อาจจะทำให้ลูกมีโอกาสเกิดปัญหาท้องผูกได้มากกว่านมผงสูตร 1 อีกด้วยนะคะ แต่ถ้าหากไม่มีปัญหาอะไร การเปลี่ยนสูตรนมเป็นสูตรที่ 2 ก็ถือว่าเป็นสิ่งที่ควรทำแน่นอน
3. นมผงสูตร 3 และสูตร 4 (Powdered Whole Milk)
เป็นนมผงที่ระบุความแตกต่างกันเล็กน้อย ใน 2 สูตรนี้ คือนมผงสูตร 3 สำหรับเด็กอายุตั้งแต่ 1 ปี ส่วนนมผงสูตร 4 สำหรับเด็กอายุตั้งแต่ 3 ปี จนถึงผู้ใหญ่ แต่แท้ที่จริงแล้ว นมผงทั้ง 2 สูตรนี้ก็คือนมวัวที่มาทำให้เป็นผง จึงแทบไม่มีความแตกต่างจากนมวัวธรรมดาที่เราดื่มกันจากกล่อง ขวด หรือถุง กันในทุกวันนี้ เพื่อให้ได้รับแคลเซียมในปริมาณที่เพียงพอนั่นเอง ดังนั้น เมื่อเด็กอายุมากกว่า 1 ปีขึ้นไป หากไม่สามารถทานนมแม่ได้ ก็สามารถทานนมธรรมดา หรือนมผงได้ทั้ง 2 สูตร
แต่เนื่องจากนมทั่ว ๆ ไป ส่วนมากมาจากนมวัว ซึ่งเด็กบางคนอาจแพ้โปรตีนในนมวัว กรณีนี้เป็นสิ่งที่ควรระวังเป็นอย่างยิ่ง แต่ในปัจจุบันมีนมผงให้คุณแม่เลือกซื้อหลายสูตร หากลูกมีอาการแพ้ มีอาการถ่ายเหลว ก็สามารถหาสูตรที่เหมาะสมได้ แต่ด้วยเหตุนี้นี่แหละ ทำให้เราแนะนำก่อนว่าก่อนจะกินนมสูตรไหน ก่อนจะเปลี่ยนนม ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญก่อนเสมอ
สิ่งที่ต้องระวังเมื่อเปลี่ยนสูตรนม
ในการเปลี่ยนสูตรนมจากสูตร 1 ไปสูตร 2 และจากสูตร 2 ไปสูตร 3 นอกจากอายุทารก และน้ำหนักแล้ว อีกสิ่งที่ต้องระวัง คือ การปรับตัวของลูก อาจทำให้ลูกมีอาการถ่ายเหลวต่อเนื่องได้ โดยทั่วไปอาการแบบนี้จะเกิดขึ้นในช่วง 2 สัปดาห์ เพราะลูกกำลังอยู่ในช่วงปรับตัวกับสูตรนมที่ไม่เหมือนเดิม ในเรื่องนี้ผู้เชี่ยวชาญแนะนำว่าสามารถช่วยทารกได้ด้วยการค่อย ๆ เปลี่ยนสูตรนม ไม่ควรเปลี่ยนแบบหักดิบ จะช่วยให้ทารกคุ้นชินกับนมสูตรใหม่ได้ดีกว่าเดิม
แม้จะมีปัญหา นมแม่ยังคงสำคัญ
ถึงแม้ว่าคุณแม่หลายคนอาจมีปัญหาน้ำนมน้อย ทำให้ผู้เชี่ยวชาญอาจแนะนำให้เพิ่มนมผงเสริมที่มีสารอาหารที่พบในนมแม่ เช่น DHA, MFGM และแลคโตเฟอร์ริน แต่นมแม่ยังคงเป็นอาหารที่ดีที่สุดของทารก คุณแม่ที่มีปัญหาการให้นม จึงไม่ควรมองข้ามข้อเท็จจริงในเรื่องนี้ คุณแม่ควรหาโอกาสเอาลูกเข้าเต้าให้นมอยู่เรื่อย ๆ ถ้าลูกไม่อิ่มค่อยให้กินอาหาร หรือนมอื่น ๆ ต่อ เพราะการเอาลูกเข้าเต้า เป็นวิธีพื้นฐานที่สามารถช่วยกระตุ้นปริมาณของน้ำนมแม่ให้มากขึ้นได้ หากทำอย่างต่อเนื่องนั่นเอง
สุดท้าย ขอย้ำอีกครั้งว่า นมแม่นั้นดีที่สุดสำหรับเด็ก และหากไม่ได้ทานนมแม่ และอยู่ในวัยที่เหมาะสมก็สามารถทานนมผงหรือนมวัวยี่ห้อต่าง ๆ ได้ ทั้งนี้ ลูกต้องได้รับสารอาหารตามวัยอย่างครบถ้วน และมีการส่งเสริมพัฒนาการอย่างเหมาะสมโดยคุณพ่อคุณแม่ ก็ย่อมจะแข็งแรงเติบโตอย่างชาญฉลาดแน่นอนค่ะ
บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ :
ลูกไม่ยอมกินนมแม่ ไม่เข้าเต้า เพราะอะไร แก้ปัญหาอย่างไร
8 อาหารเพิ่มน้ำนมคุณแม่ ให้มีน้ำนมพอ รวมมาให้หมดแล้ว !
เติมนมแม่ลงในนมผงได้ไหม ใครทำอยู่หยุดด่วน ไม่ใช่ผลดีกับทารก