รู้จักผื่นคัน เรื่องคัน คัน ของทารก
ผื่นคันในทารกมีหลากหลายชนิด ได้แก่
1. ผดผื่นที่เกิดจากต่อมเหงื่อ
เนื่องจากต่อมเหงื่อของเจ้าตัวน้อยยังทำงานได้ไม่ดี จึงเกิดการอุดตัน กลายเป็นผดผื่นได้ง่าย ซึ่งได้แก่ ผดใส ผดแดง และผดลึก ที่มักเกิดในฤดูร้อน ผดแต่ละชนิดจะขึ้นอยู่กับ ความลึกของการอุดตันของต่อมเหงื่อที่ชั้นผิวหนัง ถ้าอุดตันที่ผิวหนังตื้น ก็จะเห็นเป็นผดใส ถ้าอุดตันที่ผิวหนังระดับกลางก็จะเห็นเป็นผดแดง และถ้าอุดตันที่ผิวหนังระดับล่าง ก็จะเป็นผดสีขุ่น
2. ผดผื่นที่เกิดจากต่อมไขมัน
โดยเฉพาะเจ้าตัวน้อยแรกเกิดถึง 3 เดือน รูเปิดของต่อมไขมันยังทำงานได้ไม่ดี ทำให้ผิวหนังเกิดการอุดตันและอักเสบได้ง่าย บริเวณใบหน้า แก้ม ตามซอกข้อพับ ซอกคอ รักแร้ ขาหนีบ หน้าอก และแผ่นหลังช่วงบน โดยเฉพาะที่ ศีรษะ บริเวณคิ้ว ใบหู หลังหู จะมีต่อมไขมันมากกว่าส่วนอื่น ทำให้เห็นคราบไขมันเหลืองหนา แห้งเป็นเกร็ดติดอยู่ และจะผลิตออกมาเรื่อย ๆ ของเก่าแห้งไป ของใหม่มาอีก แต่จะไม่ค่อยมีอาการคัน เจ้าตัวน้อยจึงไม่หงุดหงิด
3. ผื่นจากภูมิแพ้ผิวหนัง
เป็นพันธุกรรมที่คุณพ่อหรือคุณแม่เป็น ภูมิแพ้ ทำให้ไวต่อสิ่งกระตุ้นมากกว่าปกติ หากเจ้าตัวน้อยได้รับพันธุกรรมผื่นภูมิแพ้ผิวหนังมา ผิวหนังก็จะไวและแพ้ได้ ง่ายแม้แต่เหงื่อของตัวเอง จึงทำให้เกิดผื่นขึ้นมา โดยจะพบกรณีนี้ประมาณ 14-15%
4. ผื่นแพ้ผ้าอ้อม
การปล่อยให้ผิวหนังของเจ้าตัวน้อยที่บอบบางเปียกชื้น หรือหมักหมมเพียงนิด ก็จะทำให้เขาเป็นผื่นผ้าอ้อม เริ่มจากบริเวณขาหนีบโดยเฉพาะปลายอวัยวะเพศชายและลูกอัณฑะ ถ้าเกิดความระคายเคืองก็จะอักเสบได้ง่าย หากปล่อยให้ผิวของเจ้าตัวน้อยหมกหมมนานๆ จะเกิดเชื้อรา Candida แทรกซ้อนตำแหน่งเดียวกับที่เป็นผื่นผ้าอ้อม กระจายลามแดงเป็นเม็ดเล็กๆ อาจลาม
5. ผื่นลมพิษ
จะมีลักษณะเป็นผื่นบวมแดง มีขอบนูนชัดเจน จะเป็นๆ หายๆ มีอาการคัน ยิ่งถ้าลูกเกาก็จะยิ่งกระตุ้นให้มีผื่นมากขึ้นและคันมากขึ้น สาเหตุของ ลมพิษ นั้นเกิดจากการแพ้สารเคมีหรือแพ้อาหารเป็นส่วนใหญ่
ยาแก้ผื่นคัน
ยาทาแก้ผื่นคันสำหรับทารก
1. น้ำมันมะกอก เบบี้ออยล์
ในกรณีผื่นที่เกิดจากต่อมไขมันป้องกันไม่ได้ เพราะเป็นฮอร์โมนที่เจ้าตัวน้อยได้รับจากคุณแม่ตั้งแต่อยู่ในครรภ์ จึงต้องรอเวลาที่ฤทธิ์ของฮอร์โมนในตัวของเขาหมดไป มันก็จะหายไปเอง ระยะเวลาแล้วแต่จะได้รับฮอร์โมนมามากหรือน้อย แต่สามารถดูแลให้จางหรือเบาบางได้ด้วยการใช้น้ำมัน เช่น น้ำมันมะกอก เบบี้ออยล์ ฯลฯ นวดทิ้งไว้ประมาณ 2-3 ชั่วโมง ให้สะเก็ดมันนุ่ม แล้วค่อยเช็ดหรือสระออก สะเก็ดก็จะหลุดออก แต่ถ้าปล่อยให้สะเก็ดแห้งแข็งอยู่อย่างนั้น อาจไปขูดหนังศีรษะให้เป็นแผลติดเชื้อได้
2. ยาแก้อักเสบ 0.02% T.A. หรือครีมธรรมดาจำพวก Brand Cream
จะใช้ในส่วนผื่นแดงบริเวณที่ไม่มีเส้นผมหรือขน เช่น แก้ม หลังหู ซอกคอ ขาหนีบ ฯลฯ โดยทาบางๆ เพื่อไม่ให้ผิวหนังเป็นขุยลอก หรือควรปรึกษาคุณหมอ
เรื่องน่ารู้ การทาคาลาไมน์ในกรณีนี้ช่วยได้ในช่วงแรก แต่ถ้าเนื้อแป้งในคาลาไมน์อาจเกาะติดรูต่อมไขมัน อาจทำให้อาการแย่ลงในภายหลัง
3. ซิงค์ ออกไซด์ (zinc oxide) ยาแก้คันเด็ก
เป็นสารที่ใช้ในทางการแพทย์ มีคุณสมบัติช่วยลดอาการอักเสบ ลดอาการคัน ทำให้ผื่นผิวหนังแห้งลง และมีรายงานว่าช่วยยับยั้งป้องกันการเจริญเติบโตของแบคทีเรียได้ เมื่อซึมสู่ผิวหนังจะเป็นประโยชน์ต่อการสมานสร้างเซลล์ผิวหนังใหม่ และไม่ก่อให้เกิดอันตรายใด ๆ
4. ลดการระคายเคืองผิวหนัง ยาทาแก้คันสำหรับเด็ก
โดยให้โลชั่น ครีมหรือออยเม้นท์ช่วยเคลือบผิวให้ชุ่มชื้นอยู่เสมอ ชโลมทาผิวหนังบ่อยๆ หรือทาทันทีหลังอาบน้ำหรือหลังแช่ในอ่างน้ำ 15-20 นาที โดยทาภายใน 3 นาที ก่อนที่น้ำที่ผิวจะระเหย
5. ลักษณะการอักเสบของผิวหนังแบบเฉียบพลัน
มีน้ำเหลืองไหลซึมออกมาจากรอยผื่นจะรักษาโดยใช้น้ำเกลือแบบเดียวกับน้ำเกลือล้างจมูก ประคบแผลไปเรื่อยๆ จนกว่าการไหลซึมของน้ำเหลืองจะแห้งลง เด็ก ๆ มักชอบวิธีนี้เพราะไม่แสบและแผลจะแห้งไปเอง
เภสัชกรฝากบอก ยาแก้ผื่นคัน
สิ่งสำคัญด่านแรกสุด ในการดูแลลูกน้อยให้ห่างไกลจากผดผื่นคือ
1. การรักษาผิวหนังของลูกให้สะอาดอยู่เสมอ
2. คุณแม่ควรตัดเล็บให้สั้น รวมถึงเล็บของเจ้าตัวน้อยด้วย ตะไบอย่าให้เล็บคม ป้องกันรอยขูดขีด เกาเพื่อไม่ให้เป็นทางเข้าของเชื้อโรค ก็จะช่วยให้เจ้าตัวน้อยห่างไกลจากผดผื่นและการเจ็บป่วยได้ในเบื้องต้น
3. คุณแม่ควรให้ความระมัดระวังในการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์เพื่อดูแลผิวหนังของเด็ก
4. หากเจ้าตัวน้อยเป็นผื่นมากไม่ควรปล่อยทิ้งไว้นานหรือซื้อยาใช้เอง ควรปรึกษาแพทย์เพราะการใช้ยาอย่างไม่ถูกต้องอาจทำให้มีผลข้างเคียงอื่นที่เป็นอันตรายตามมาได้
แต่ถึงอย่างไรหากเจ้าตัวน้อยมีอาการไม่น่าไว้วางใจ ควรพบคุณหมอจะดีที่สุดนะคะ
อ้างอิงข้อมูลจาก
ขอขอบคุณข้อมูลจาก เภสัชกรอุทัย สุขวิวัฒน์ศิริกุล
หนังสือนิตยสารใกล้หมอ ปีที่ 21 ฉบับที่ 3 มีนาคม
บทความอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง
โรคลมพิษของลูกเกิดได้จาก 6 สาเหตุนี้
ผื่นตั้งครรภ์ เรื่องคัน คัน ของแม่ตั้งครรภ์