ความแข็งแรงของศีรษะทารก จุดกระหม่อมบาง ที่พ่อแม่ต้องระวัง!

ความแข็งแรงของศีรษะทารก ทารกเกือบทุกคนจะมีศีรษะที่ค่อนข้างกลม คอสั้น และศีรษะจะมีลักษณะที่โตกว่าลำตัว เมื่อโตขึ้น ความแข็งแรงของศีรษะทารก โครงสร้างต่าง ๆ ก็จะค่อย ๆ เปลี่ยนแปลงไปตามช่วงอายุ แล้ว ศีรษะทารก มีความแข็งแรงอย่างไรบ้าง ไปดูกันเลยค่ะ

ศีรษะทารกประกอบด้วยอะไรบ้าง ?

การเข้าใจลักษณะรูปร่างของศีรษะทารกขณะคลอดเป็นสิ่งสำคัญที่คุณพ่อคุณแม่ควรสังเกต เพราะส่วนมาก ส่วนนำของทารก กะโหลกศีรษะส่วนที่คลำได้จากการตรวจภายในคือ Frontal, Parietal และ Temperal bones อย่างละ 2 ข้าง ร่วมกับส่วนบนของ Occipital bone และปีกของ Sphenoid กะโหลกศีรษะของทารกจะประกอบด้วยกระดูกที่เป็นแผ่น ๆ ต่อกัน กระหม่อมบริเวณส่วนหน้าเปิดอยู่เรียกว่า กระหม่อม เป็นตำแหน่งที่มีกระดูก 4 ชิ้น มาประสานกันและจะเหลือช่วงตรงกลางที่เป็นเยื่อบาง ๆ เพื่อป้องกันการกระทบกระเทือนต่อสมอง ในทารกคุณพ่อคุณแม่จะสังเกตเห็นกระหม่อมลูกเต้นตุ๊บ ๆ ตามจังหวะชีพจร ถ้าคลำดูเบา ๆ จะรู้สึกนุ่ม ๆ เรียบ ๆ ไม่ต้องตกใจเพราะถือว่าเป็นเรื่องปกติค่ะ

ทำไมกระหม่อมถึงมีความสำคัญ

กระหม่อมส่วนหน้าของทารกจะปิดเมื่ออายุ 1 ปีครึ่งโดยประมาณ ส่วนกระหม่อมหลังจะปิดเมื่ออายุประมาณ 6 เดือน เร็วกว่ากระหม่อมด้านหน้า แต่หากกระหม่อมมีการปิดช้า หรือเร็วก็อาจจะมีต่อทารก เนื่องจากภายในกะโหลกศีรษะประกอบด้วยสมอง ถ้ากระหม่อมปิดเร็วเกินไปจะทำให้สมองเจริญเติบโตและขยายไม่เต็มที่ แต่ถ้าหากกระหม่อมปิดช้ากว่ากำหนด มักจะพบได้ในกรณีที่น้ำในสมองหรือโรคทางต่อมไร้ทาเกิดการทำงานบกพร่องแต่กำเนิด ก็จะมีผลต่อพัฒนาการของทารกเช่นกัน

ระหว่างที่กระหม่อมศีรษะของทารกยังไม่ปิด สิ่งที่คุณพ่อคุณแม่ควรระวังคือ เรื่องอุบัติเหตุที่จะทำให้สมองของทารกกระทบกระเทือน ไม่ควรไปกด หรือไปทำอะไรกับกระหม่อมของทารก และควรสังเกตความผิดปกติของศีรษะทารกสม่ำเสมอ เช่น หากกระหม่อมมีการปูดนูนขึ้น ก็จะพบได้ในกรณีที่มีเลือดออกในสมอง หรือเกิดการติดเชื้อในสมอง หากเป็นเช่นนี้ ควรรีบไปพบแพทย์ทันที

บทความที่เกี่ยวข้อง : หัวของทารกแรกเกิด ลูกหัวแบน ลูกหัวเบี้ยว กระหม่อมของทารกปิดตอนไหน

เส้นรอบศีรษะของทารก

นอกจากการชั่งน้ำหนักวัดส่วนสูงทารกแล้ว การวัดเส้นรอบศีรษะทารกก็เป็นตัวบ่งบอกได้ว่า การเจริญเติบโตของทารกเป็นอย่างไร โดยคุณหมอจะทำให้การวัดเส้นรอบศีรษะ น้ำหนัก และความยาวแต่ละครั้ง เมื่อคุณพ่อคุณแม่พาลูกมาฉีดวัคซีนหรือตรวจสุขภาพ

ในเด็กแรกเกิดจะมีความยาวรอบศีรษะโดยประมาณ 35 เซนติเมตร และเมื่ออายุครบประมาณ 1 ปี จะมีเส้นรอบศีรษะประมาณ 46 เซนติเมตร หากเส้นรอบศีรษะมีความยาวเกินเกณฑ์กว่าปกติ รวมทั้งกระหม่อมหน้ายังไม่ปิด คุณพ่อคุณแม่ควรพาลูกมาพบแพทย์ เพื่ออัลตราซาวนด์เช็คว่าเกิดจากการผลิตน้ำในสมองมากผิดปกติหรือไม่ หรือว่ามีการอุดตันของน้ำในสมองทำให้มีน้ำในสมองหรือไม่

ลักษณะหรือรูปร่างของศีรษะทารก

ทารกแต่ละคนก็จะมีลักษณะ รูปร่างของศีรษะที่แตกต่างกันออกไป บางคนก็มีรูปร่างกลมสวย หรือบางคนมีมีลักษณะที่ยาว มีความแตกต่างกันไป และอาจมีผลมาจากการคลอดหากคลอดแบบธรรมชาติ โดยผ่านทางช่องคลอด เด็กจะเอาศีรษะออกเป็นส่วนใหญ่ ทำให้ศีรษะมีรูปร่างยาวไปทางท้ายทอย และหนังศีรษะของทารกบางคนก็มีลักษณะบวมเขียวคล้ำ จากการกดทับของปากมดลูกแต่เมื่อผ่านไปสักพักก็จะเข้ารูปเป็นปกติ แต่ถ้าหากคลอดจากการผ่าคลอด หัวทารกจะมีลักษณะกลมสวย เพราะไม่ผ่านการกดทับ คุณพ่อคุณแม่ไม่จำเป็นต้องกังวลเรื่องศีรษะของทารกมากจนเกินไป เพียงแค่เลือกที่นอนที่รองรับศีรษะทารกไม่แข็งหรือนุ่มจนเกินไป เพื่อไม่ให้เป็นอันตรายกับทารก

6 จุดกระหม่อมบางของทารก

• กระหม่อมหน้า
• กระหม่อมหลัง
• กระหม่อมข้างค่อนไปด้านหลัง 2 จุด
• กระหม่อมกกหู 2 จุด

กระหม่อมเหล่านี้จะค่อย ๆ ถูกแทนที่ด้วยกระดูกและถูกปิดตัวอย่างสมบูรณ์เมื่อทารกอายุได้ประมาณ 8 สัปดาห์ ยกเว้นกระหม่อมหน้าและกระหม่อมหลัง เมื่อทารกอายุประมาณ 4 เดือน กระหม่อมหน้าจะมีขนากใหญ่และสังเกตได้ง่าย เพียงใช้นิ้วลูบเบา ๆ ในบริเวณกระหม่อมเกิดเป็นรอยหยัก ที่เรียกว่ารอยประสานในบริเวณที่กระดูกแต่ละแผ่นมาบรรจบกัน รอบประสานนี้เรียกว่า ชูเจอร์ ในบริเวณเด็กแรกเกิดนี้จะเป็นเนื้อเยื่อเส้นใยที่เคลื่อนที่ได้ ซึ่งจำเป็นต่อการเคลื่อนไหวในระหว่างคลอด และเพื่อรองรับการขยายของสมองภายหลัง รอยประสานจะค่อย ๆ แข็งแรงขึ้นเรื่อย ๆ จนกว่ากะโหลกศีรษะจะหลอมรวมกันเชื่อมเป็นแผ่นเดียวกัน

เส้นผ่าศูนย์กลางของศีรษะทารกส่วนไหนบ้างที่มีความสำคัญ

• Occipitofrontal วัดจากส่วนนูนที่สุดของ Occipital bone ไปยังส่วนนูนสุดของ Frontal bone
• Biparietal เป็น Transverse diameter ที่กว้างที่สุดระหว่างกะโหลก Parietal bones ทั้งสองข้าง
• Bitemporal เป็นระยะกว้างที่สุดของ Temporal suture ทั้ง 2 ข้าง
• Occipitomental วัดจากคางไปยังส่วนนูนสุดของ Occiput
• Suboccipitobregmatic วัดจาก Large fontanel ไปยังรอยต่อระหว่าง Occipital bone กับส่วนลำคอ

เส้นรอบศีรษะทารกที่กว้างที่สุดคือ Occipitofrontal diameter และเส้นรอบศีรษะที่เล็กที่สุดคือ Suboccipitobregmatic สมองของทารกในครรภ์ เมื่ออายุมากขึ้นศีรษะของทารกก็จะเปลี่ยนแปลงไปทั้งรูปร่างและกระบวนการทำงานของสมองก็เปลี่ยนแปลงไปด้วยเช่นกัน

บทความอื่น ๆ ที่คุณอาจจะสนใจ :

การกระตุ้นสมองลูกน้อย เทคนิคสร้างความฉลาดให้ลูก ตั้งแต่อยู่ในท้องแม่

เรียนยังไงให้เกรดพุ่ง แนะนำ 13 วิธีบริหารสมอง ให้มีความจำดี ไม่ยากต้องลองทำ

ทารกแรกเกิด 2 วัน เยื่อหุ้มสมองอักเสบ เพราะแม่ชอบกินผัก ! 

ที่มา :cai.md.chulฟ