แม่หน้าอกเล็ก จะมีน้ำนมให้ลูกกินพอไหม

สำหรับ แม่หน้าอกเล็ก หลายคนเป็นกังวลว่า จะมีน้ำนมให้ลูกน้อยกินพอหรือไม่ กลัวลูกน้อยจะได้รับสารอาหารไม่ครบถ้วน เติบโตไม่เต็มที่ บทความนี้จะพาคุณแม่ทุกคนไปไขข้อข้องใจ ว่าขนาดเต้านมมีผลกับปริมาณน้ำนมหรือไม่? ทำความเข้าใจกลไกการสร้างน้ำนม พร้อมเผยเคล็ดลับเพิ่มน้ำนม เพื่อเสริมสร้างความมั่นใจ ก้าวข้ามความกังวล และมีความสุขกับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ค่ะ

แม่หน้าอกเล็ก เต้านมเล็ก จะมีน้ำนมให้ลูกไหม

ก่อนอื่นต้องทำความเข้าใจโครงสร้างเต้านมของเรามี 2 ส่วนหลักๆ ที่ทำงานสัมพันธ์กัน

1. ระบบการผลิตน้ำนม 

ระบบการผลิตน้ำนม ประกอบด้วย ต่อมน้ำนม จำนวนมากมายกระจายอยู่ทั่วเต้านม ต่อมน้ำนมเหล่านี้มีหน้าที่คอยรับสารอาหารจากเลือด แล้วเปลี่ยนเป็นน้ำนมแม่ ที่อุดมไปด้วยสารอาหารสำคัญ ครบถ้วน เหมาะสมกับความต้องการของลูกน้อยในแต่ละช่วงวัย 

เมื่อน้ำนมถูกสร้างขึ้น จะไหลผ่าน ท่อน้ำนม ซึ่งทำหน้าที่ลำเลียงน้ำนมจากต่อมน้ำนม ไปเก็บรวบรวมไว้ที่ กระเปาะน้ำนม ใต้ลานนม รอเวลาที่ลูกน้อยจะมาดูดกิน

การทำงานทั้งหมดนี้ ถูกควบคุมโดยฮอร์โมน 2 ชนิด คือ

• โปรแลคติน (Prolactin) ฮอร์โมนแห่งการสร้างน้ำนม หลั่งจากต่อมใต้สมอง มีหน้าที่กระตุ้นต่อมน้ำนมให้ผลิตน้ำนม ยิ่งลูกดูดนมบ่อย ร่างกายก็จะยิ่งหลั่งโปรแลคตินมากขึ้น น้ำนมก็ยิ่งผลิตมากขึ้นตามไปด้วย
• อ็อกซิโทซิน (Oxytocin) ฮอร์โมนแห่งการหลั่งน้ำนม หลั่งจากต่อมใต้สมองเช่นกัน ทำหน้าที่บีบตัว กระตุ้นให้กล้ามเนื้อรอบๆ กระเปาะน้ำนมบีบไล่น้ำนมออกมาตามท่อน้ำนม ส่งตรงถึงลูกน้อย ฮอร์โมนนี้ยังช่วยให้คุณแม่รู้สึกผ่อนคลาย มีความสุข เวลาที่ได้ใกล้ชิดลูกน้อยอีกด้วย

2. โครงสร้างเนื้อเยื่อ 

โครงสร้างเนื้อเยื่อ ทำหน้าที่คอยพยุงและรองรับระบบการผลิตน้ำนม โดยมีเนื้อเยื่อเกี่ยวพันเป็นตัวสร้างโครงสร้าง และมีไขมันเป็นองค์ประกอบหลัก ซึ่งไขมันนี่เองที่เป็นตัวกำหนดขนาดและรูปร่างของเต้านมแต่ละคน

ดังนั้น ไขมันมาก เต้านมก็ใหญ่ ไขมันน้อย เต้านมก็เล็ก แต่ไขมันไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการผลิตน้ำนมเลย แม้จะมีหน้าอกเล็ก แต่ระบบการผลิตน้ำนมของคุณแม่ก็ยังคงทำงานได้อย่างเต็มที่ สามารถผลิตน้ำนมคุณภาพดี เลี้ยงลูกน้อยให้เติบโตแข็งแรงได้อย่างเพียงพอค่ะ

ปัจจัยที่ส่งผลต่อปริมาณน้ำนม

อย่างที่อธิบายไปข้างต้นค่ะว่า ไม่ว่าหน้าอกจะเล็กหรือใหญ่ ก็ไม่ได้มีผลต่อการสร้างน้ำนมเลย ขนาดของเต้านมขึ้นอยู่กับปริมาณไขมัน ไม่เกี่ยวกับปริมาณน้ำนม แล้วอะไรล่ะที่มีผลต่อปริมาณน้ำนม? มาดูกัน

• การกระตุ้นอย่างสม่ำเสมอ

ลองนึกภาพ “อุปสงค์” และ “อุปทาน” นะคะ ยิ่งลูกดูดนมบ่อย ร่างกายก็จะยิ่งได้รับสัญญาณว่า “ลูกต้องการน้ำนมเยอะ” แล้วก็จะเร่งผลิตน้ำนมออกมา เพื่อตอบสนองความต้องการนั้น

ดังนั้น คุณแม่ควรให้ลูกดูดนมบ่อยๆ ทุก 2-3 ชั่วโมง หรืออย่างน้อยวันละ 8 ครั้ง สลับข้างซ้ายขวา ข้างละประมาณ 15-20 นาที หรือจนกว่าลูกจะดูดจนเกลี้ยงเต้า เพื่อกระตุ้นให้ร่างกายผลิตน้ำนมมากขึ้น

• ฮอร์โมน

ฮอร์โมนโปรแลคตินและอ็อกซิโทซิน เป็นฮอร์โมนหลักที่ควบคุมการสร้างและการหลั่งน้ำนม การพักผ่อนให้เพียงพอ ลดความเครียด จะเป็นตัวช่วยให้ฮอร์โมนทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

• โภชนาการของคุณแม่

สารอาหารที่ดี มีผลอย่างมากต่อการสร้างน้ำนมคุณภาพ คุณแม่ควรรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ เน้นอาหารประเภทโปรตีน ผักใบเขียว และดื่มน้ำเยอะๆ

• สุขภาพโดยรวม

การดูแลสุขภาพกายใจ ก็มีส่วนสำคัญ เช่นกัน เพราะถ้าร่างกายอ่อนแอ พักผ่อนไม่เพียงพอ หรือมีความเครียด วิตกกังวล ก็อาจส่งผลต่อการผลิตน้ำนมได้

สรุปคือ การกระตุ้นการดูดนมบ่อยๆ ควบคู่ไปกับการดูแลตัวเองให้แข็งแรงทั้งกายและใจ คือปัจจัยสำคัญที่ช่วยเพิ่มปริมาณน้ำนม และทำให้การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ประสบความสำเร็จค่ะ 

เคล็ดลับเพิ่มน้ำนมสำหรับ แม่หน้าอกเล็ก

ถึงแม้ขนาดหน้าอกจะไม่ได้เป็นอุปสรรคในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ แต่คุณแม่หน้าอกเล็กหลายคนก็ยังคงมีความกังวลใจ และต้องการเพิ่มปริมาณน้ำนมให้มากขึ้น ต่อไปนี้ เป็นเคล็ดลับเพิ่มน้ำนมสำหรับ แม่หน้าอกเล็ก ที่สามารถนำไปปรับใช้ได้ง่ายๆ ค่ะ

1. ให้ลูกดูดบ่อยๆ ยิ่งดูด ยิ่งเยอะ

ให้นมลูกบ่อยๆ ทุก 2-3 ชั่วโมง หรืออย่างน้อย 8 ครั้งใน 1 วัน ยิ่งลูกดูดนมบ่อยเท่าไหร่ ร่างกายก็จะยิ่งผลิตน้ำนมมากขึ้นเท่านั้น เพราะการดูดนมของลูก เป็นการกระตุ้นการผลิตน้ำนมตามกลไกธรรมชาติ

• ให้ลูกดูดนมจนหมดในแต่ละครั้ง เพื่อให้เต้านมว่าง และพร้อมสำหรับการผลิตน้ำนมรอบใหม่
• ในช่วงแรกเกิด ลูกอาจจะยังดูดนมไม่เก่ง คุณแม่อาจจะต้องคอยกระตุ้น ปลุกลูก เพื่อให้ดูดนมบ่อยๆ

2. ดูแลตัวเอง ทั้งกายและใจ

• การนอนหลับพักผ่อนอย่างเพียงพอ จะช่วยให้ร่างกายหลั่งฮอร์โมน ที่สำคัญต่อการผลิตน้ำนม
• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ครบ 5 หมู่ โดยเฉพาะอาหารประเภทโปรตีน เช่น เนื้อปลา ไข่ นม ถั่ว และผักใบเขียว
• ดื่มน้ำเยอะๆ อย่างน้อยวันละ 8-10 แก้ว เพื่อให้ร่างกายมีน้ำเพียงพอสำหรับการผลิตน้ำนม

3. จัดท่าให้นมที่ถูกต้อง

• ท่าให้นมที่ถูกต้อง จะช่วยให้ลูกดูดนมได้อย่างมีประสิทธิภาพ ได้รับน้ำนมมากขึ้น และช่วยป้องกันปัญหาหัวนมแตกได้ด้วย
• คุณแม่สามารถขอคำแนะนำจากพยาบาลนมแม่ หรือผู้เชี่ยวชาญ เกี่ยวกับท่าให้นมที่เหมาะสม ได้ค่ะ

4. เสริมด้วยอาหาร/สมุนไพร

มีอาหารและสมุนไพรหลายชนิด ที่เชื่อว่าช่วยเพิ่มน้ำนม เช่น ขิง หัวปลี ใบแมงลัก ฯลฯ อย่างไรก็ตาม ควรศึกษาข้อมูล และปรึกษาแพทย์ ก่อนรับประทาน

5. ให้นมแม่อย่างเดียวในช่วง 6 เดือนแรก

ในช่วง 6 เดือนแรก ไม่ควรให้นมอื่น น้ำ หรืออาหารอื่นๆ แก่ลูก เพราะจะทำให้ลูกอิ่ม และดูดนมแม่น้อยลง ซึ่งจะส่งผลให้ร่างกายผลิตน้ำนมน้อยลง

6. ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ

หากคุณแม่มีข้อสงสัย หรือต้องการคำแนะนำเพิ่มเติม เกี่ยวกับการเพิ่มน้ำนม สามารถปรึกษาแพทย์ พยาบาล หรือนักโภชนาการ ได้ค่ะ

ที่สำคัญที่สุด คือ คุณแม่ต้องมีความมั่นใจ และเชื่อมั่นในตัวเอง ว่าสามารถมีน้ำนมเพียงพอ เลี้ยงลูกน้อยให้เติบโตแข็งแรงได้ แม้จะมีหน้าอกเล็กก็ตามค่ะ 

สัญญาณบ่งบอกว่าลูกได้รับนมเพียงพอ

การสังเกตลูกน้อยจะช่วยบอกได้ว่าลูกได้รับนมแม่เพียงพอหรือไม่ โดยสามารถดูได้จากสัญญาณต่างๆ ดังนี้

1. น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นตามเกณฑ์

• น้ำหนักตัวเป็นตัวบ่งชี้ที่สำคัญที่สุด ว่าลูกได้รับสารอาหารเพียงพอหรือไม่ โดยทั่วไป ทารกแรกเกิดจะมีน้ำหนักลดลงเล็กน้อยในช่วงสัปดาห์แรก หลังจากนั้นน้ำหนักควรจะค่อยๆ เพิ่มขึ้น
• คุณแม่สามารถเปรียบเทียบน้ำหนักของลูก กับกราฟการเจริญเติบโตของเด็ก ตามเกณฑ์มาตรฐาน ซึ่งแพทย์หรือนักโภชนาการจะเป็นผู้ประเมินให้ค่ะ
• ในเบื้องต้น น้ำหนักของลูกควรจะเท่ากับน้ำหนักแรกเกิด ภายในปลายสัปดาห์แรก หลังจากนั้นน้ำหนักจะเพิ่มขึ้นประมาณ 20-30 กรัมต่อวัน

2. ปัสสาวะและอุจจาระ

• จำนวนและลักษณะของปัสสาวะและอุจจาระ สามารถบ่งบอกได้ว่าลูกได้รับนมแม่เพียงพอหรือไม่
  • ปัสสาวะ:
    • ในช่วง 3-5 วันแรก ลูกควรจะปัสสาวะอย่างน้อย 3-5 ครั้งต่อวัน
    • หลังจาก 5 วันขึ้นไป ลูกควรจะปัสสาวะอย่างน้อย 6-8 ครั้งต่อวัน
    • สีของปัสสาวะควรเป็นสีเหลืองอ่อน ใส
  • อุจจาระ:
    • ในช่วง 3-5 วันแรก ลูกควรจะถ่ายอุจจาระอย่างน้อย 3-4 ครั้งต่อวัน
    • หลังจาก 5 วันขึ้นไป ลูกควรจะถ่ายอุจจาระอย่างน้อย 3-6 ครั้งต่อวัน
    • ลักษณะอุจจาระของลูกที่กินนมแม่อย่างเดียว จะมีลักษณะเหลว สีเหลือง อาจมีเม็ดเล็กๆ ปน
• หากลูกได้รับนมไม่เพียงพอ ปัสสาวะอาจจะมีสีเหลืองเข้ม มีกลิ่นแรง และลูกอาจจะถ่ายอุจจาระน้อยครั้ง

3. พฤติกรรมของลูก

• สังเกตพฤติกรรมของลูกหลังจากกินนม ว่าดูอิ่ม ผ่อนคลาย และหลับสบายหรือไม่
• โดยทั่วไป ลูกที่ได้รับนมแม่เพียงพอ จะสามารถหลับได้อย่างต่อเนื่อง 2-3 ชั่วโมง
• ขณะที่ลูกดูดนม คุณแม่อาจจะได้ยินเสียงลูกดูดกลืนนม ซึ่งเป็นสัญญาณที่ดี ว่าลูกกำลังได้รับนมแม่ค่ะ

นอกจากนี้ คุณแม่ยังสามารถสังเกตตัวเองได้อีกด้วย เช่น เต้านมนิ่มลงหลังจากให้นมลูก รู้สึกผ่อนคลาย และมีความสุขขณะให้นมลูก

หวังว่าบทความนี้จะช่วยคลายกังวลให้กับ แม่หน้าอกเล็ก สบายใจขึ้นนะคะ เพราะว่าขนาดของเต้านมขึ้นอยู่กับปริมาณไขมัน ไม่ได้ขึ้นอยู่กับปริมาณต่อมน้ำนม ดังนั้น ไม่ว่าหน้าอกจะเล็กหรือใหญ่ ทุกคนก็มีศักยภาพในการผลิตน้ำนมเท่าๆ กันค่ะ 

ที่มา : โรงพยาบาลบี.แคร์ เมดิคอลเซ็นเตอร์ , โรงพยาบาลสมิติเวช

บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ

ไอเท็มบำรุงน้ำนม หาได้ใน 7-11 น้ำนมไหลง่ายด้วยเมนูสะดวกซื้อ

9 ขวดนมป้องกันโคลิค เพื่อลูกน้อยสบายท้อง ไม่ร้องงอแง

ทำไมนมแม่มีหลายสี ! แต่ละสีของน้ำนมบอกอะไร ลูกกินได้ไหม ?