Self-esteem หรือ การรับรู้คุณค่าในตนเอง หมายถึง การที่ลูกของเรารู้สึกชอบตัวเอง เชื่อมั่นในตัวเอง นับถือตัวเอง จะช่วยให้เขากล้าเผชิญกับความท้าทายต่างๆ กล้าลองสิ่งใหม่ๆ กล้าเรียนรู้ และมั่นใจในตัวเอง รวมถึงสามารถยืนหยัดและปกป้องตัวเองไม่ให้ใครรังแกได้ โดย Self-esteem สามารถสร้างได้จากความสัมพันธ์ที่อบอุ่น และการให้กำลังใจจากคุณพ่อคุณแม่ หากคุณพ่อคุณแม่กำลังมองหา วิธีเลี้ยงลูกให้มี Self-esteem ที่ดี เรามีเคล็ดลับสร้าง Self-esteem ให้ลูกตั้งแต่วัยทารก จนถึงวัยประถมมาฝากค่ะ
Self-esteem คือะไร
Self-esteem (การรับรู้คุณค่าในตนเอง) คือ การชื่นชอบตนเอง รู้สึกมีคุณค่า เชื่อมั่นและนับถือตนเอง ซึ่งการที่ลูกของเรารับรู้และเห็นคุณค่าในตัวเองเช่นนี้ จะทำให้เขามีความมั่นใจ กล้าทำในสิ่งใหม่ๆ กล้าเผชิญกับความท้าทายใหม่ๆ รวมทั้งสามารถยืนหยัดและปกป้องตัวเองได้ เมื่อมีใครมารังแก หรือว่าลูกไม่ดีอย่างไร ลูกก็จะไม่หวั่นไหว เพราะเขาเชื่อมั่นในคุณค่าของตัวเอง และรู้สึกภูมิใจในสิ่งที่เขาเป็น โดยเด็กที่มี Self-esteem ที่ดี จะมีลักษณะต่อไปนี้
- กล้าลองสิ่งใหม่ๆ และพยายามอีกครั้ง เมื่อสิ่งต่างๆ ไม่เป็นไปตามแผน
- กล้าทำสิ่งที่ลูกอาจไม่ชอบหรือปกติไม่เก่ง
- กล้าเผชิญกับความท้าทายแทนที่จะหลีกเลี่ยงมันไป
- ไม่ปล่อยให้ตัวเองถูกแกล้ง และไม่เอาเปรียบผู้อื่น
- ยอมรับความเห็นต่าง และไม่หยุดพัฒนาตัวเอง
เมื่อลูกได้ลองทำสิ่งใหม่ๆ เผชิญกับความท้าทาย ล้มได้ลุกเป็น ลูกจะเรียนรู้และเติบโต เกิดความภาคภูมิใจในตนเอง และไม่ยอมให้ใครมาบั่นทอนคุณค่าของเขาได้ ซึ่งถือเป็นส่วนสำคัญในการพัฒนาของเด็ก
วัยทารก : วิธีเลี้ยงลูกให้มี Self-esteem ทำอย่างไร
ความสัมพันธ์ที่อบอุ่นและเปี่ยมด้วยความรักเป็นรากฐาน Self-esteem ของลูกน้อยวัยทารก ซึ่งความสัมพันธ์ที่อบอุ่นเหล่านี้เกิดจากการตอบสนองของพ่อแม่ ที่เอาใจใส่ลูกน้อยอย่างเต็มที่ และทำให้ลูกน้อยรู้สึกมีคุณค่า โดย Self-esteem ของลูกน้อยจะค่อยๆ พัฒนาขึ้นทีละเล็กทีละน้อย จากการเลี้ยงดูของคุณพ่อคุณแม่ ดังนี้
- การดูแลเอาใจใส่ ให้ลูกน้อยรู้สึกอบอุ่นปลอดภัย
- การตอบสนองเมื่อลูกน้อยร้องไห้ หิวก็ป้อนนม อึฉี่เปียกชื้นก็ได้รับการเปลี่ยนผ้าอ้อมให้สบายตัว
- การกอดและยิ้มให้ลูกน้อย ให้ลูกรู้สึกว่าเป็นที่รักของพ่อแม่
ด้วยปฏิสัมพันธ์อันอบอุ่นและการตอบสนองจากพ่อแม่เป็นการบอกให้ลูกน้อยรับรู้ว่าพ่อแม่รักเขา และเขาเป็นที่รักสำหรับพ่อแม่
วัยเตาะแตะ : เคล็ดลับเลี้ยงลูกให้มี Self-esteem ทำอย่างไร
เด็กวัยเตาะแตะเริ่มพัฒนาความเข้าใจในตัวเอง ว่าเขาทำอะไรได้บ้าง คุณพ่อคุณแม่สามารถสร้างความภาคภูมิใจในตนเองให้กับลูกน้อยวัยเตาะแตะได้โดย
- ให้ลูกเลือกได้ว่าเขาอยากจะทำอะไร เช่น จะเล่นของเล่นชิ้นไหน จะทาเนยหรือแยมบนขนมปังปิ้ง เป็นต้น วิธีนี้จะทำให้เด็กวัยเตาะแตะรู้สึกว่าตัวเองได้เป็นผู้ควบคุม ซึ่งจะช่วยพัฒนาความมั่นใจและความรู้สึกเป็นตัวของตัวเอง
- ให้โอกาสลูกได้ปฏิเสธบ้าง เด็กวัยเตาะแตะต้องเรียนรู้ว่าการตัดสินใจนั้นมีผลตามมา ตัวอย่าง เช่น หากลูกไม่อยากกินน้ำ ก็ไม่เป็นไร ปล่อยให้ลูกรู้สึกหิวน้ำบ้างก็ได้ ไม่ได้เป็นอันตรายต่อลูกน้อย
- ปล่อยให้ลูกสำรวจสิ่งแวดล้อมรอบตัว เมื่อลูกเริ่มเดินไปทั่ว เป็นสัญญาณที่ดีในการเรียนรู้สิ่งรอบตัว ขอให้คุณพ่อคุณแม่เตรียมพร้อมที่จะตอบสนองทันทีที่ลูกน้อยต้องการ ตัวอย่างเช่น ลูกอาจสนใจมด แต่กลับกลัวเมื่อมดคลานขึ้นบนเท้า สถานการณ์เช่นนี้ ลูกต้องการให้คุณพ่อคุณแม่บอกกับเขาว่าไม่เป็นไร
- ฝึกลูกให้มีทักษะทางสังคม การแบ่งปันและการผลัดกันทำ เด็กวัยเตาะแตะมักจะเอาตัวเองเป็นศูนย์กลาง เนื่องจากลูกกำลังเรียนรู้ว่าตนเองเป็นใครและอะไรเป็นของตน ดังนั้น การแบ่งปันและการผลัดกันทำอะไรสักอย่าง อาจเป็นเรื่องยาก คุณพ่อคุณแม่สามารถพูดกับลูกว่า “ถึงตาแม่ที่จะได้บล็อคสีแดงแล้ว” “ลูกเยี่ยมมากที่แบ่งปันให้แม่” “ทำได้ดีมากเลยจ้ะ”
วัยก่อนเรียน : วิธีเลี้ยงลูกให้มี Self-esteem ทำอย่างไร
เด็กวัยนี้มักชอบเปรียบเทียบตัวเองกับคนอื่น ลูกอาจถามว่า หนูตัวใหญ่ที่สุดหรือเปล่า วิ่งเร็วที่สุดใช่ไหม หรือเก่งที่สุดในทุกสิ่งที่ทำหรือเปล่า คุณพ่อคุณแม่คือคนสำคัญที่จะปลูกฝังความภาคภูมิใจในตนเองให้กับลูกและช่วยให้ลูกรับรู้คุณค่าในตัวเองจากความพยายามของตัวเอง ลองทำตามวิธีต่อไปนี้
- ชื่นชมเมื่อลูกกล้าทำในสิ่งต่างๆ ทำอย่างดีที่สุด หรือลองทำอะไรใหม่ๆ ไม่ใช่เพราะลูก “เก่งที่สุด” แต่เป็นการชื่นชมในความพยายามของเขา เช่น “ลูกทำได้ดีมากที่ลงแข่งขันและพยายามอย่างเต็มที่ แม่ภูมิใจในตัวลูก”
- สอนลูกชื่นมชมผู้อื่น สอนให้ลูกมองเห็นคนอื่นนอกจากตัวเอง เมื่อลูกรู้จักชื่นชมผู้อื่น เขาจะย้อนกลับมามองตัวเอง ว่าเขามีสิ่งนั้นแบบเดียวกับคนที่เขาชื่นชมหรือเปล่า ถ้ามีเขาก็จะรับรู้คุณค่าในตัวเองเช่นกัน
- แสดงให้ลูกเห็นว่าพ่อแม่เห็นคุณค่าของเขา ไม่ว่าลูกจะชนะหรือแพ้ก็ตาม คุณสามารถพ่อคุณแม่อาจถามคำถาม เช่น “ลูกพยายามเต็มที่ไหม” หรือ “ลูกสนุกไหม” ก่อนที่จะถามว่า “ลูกชนะไหม”
- เล่นบอร์ดเกมหรือเกมไพ่ง่ายๆ ด้วยกัน เกมผลัดกันเล่นเหล่านี้จะช่วยให้ลูกเรียนรู้การเล่นกับคนอื่นและเข้ากับคนอื่นได้ นอกจากนี้ ยังช่วยให้ลูกมีทักษะและความมั่นใจในการเข้าสังคมอีกด้วย
- สนับสนุนให้ลูกช่วยทำงานบ้าน เช่น จัดโต๊ะอาหารหรือเก็บผ้า การทำเช่นนี้จะแสดงให้ลูกเห็นว่าพ่อแม่ไว้วางใจให้เขารับผิดชอบ ซึ่งจะช่วยให้ลูกเกิดความรู้สึกดีกับตัวเอง
การรับประทานอาหารร่วมกันในครอบครัวถือเป็นวิธีง่ายๆ แต่สำคัญอย่างมากในการเสริมสร้างความรู้สึกมีคุณค่าและความรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งให้กับเด็กทุกวัย เนื่องจากเด็กทุกคนสามารถมีส่วนร่วมได้ เช่น การจัดโต๊ะ ล้างผัก เป็นต้น
วัยประถม : เคล็ดลับเลี้ยงลูกให้มี Self-esteem ทำอย่างไร
ลูกอาจเปรียบเทียบตัวเองกับเพื่อนและเพื่อนร่วมชั้นเมื่ออยู่ที่โรงเรียน Self-esteem ของเด็กวัยนี้มักจะเกี่ยวข้องกับหลายๆ สิ่งเช่น เด็กเรียนรู้ได้ดีแค่ไหน รูปร่างหน้าตาเป็นอย่างไร เล่นกีฬาได้ดีแค่ไหน และเข้ากับเพื่อนได้ง่ายแค่ไหน
ความท้าทายที่โรงเรียนอาจดูเหมือนทำให้ Self-esteem ของลูกลดน้อยลง เพราะลูกอาจรู้สึกว่าตัวเองมีความสามารถน้อยกว่าคนอื่นเป็นครั้งแรก แต่สิ่งนี้จะช่วยให้ลูกเรียนรู้ว่าเขาไม่จำเป็นต้องสมบูรณ์แบบทุกอย่างเพื่อให้เป็นที่รักและมีคุณค่า ทำให้ลูกรู้ว่าเขามีคุณค่าในตัวเองและรู้สึกเชื่อมั่นในตัวเอง ลองทำตามวิธีต่อไปนี้
- ให้ความรักและกอดลูกแน่นๆ หลังเลิกเรียน วิธีนี้จะช่วยให้ลูกจดจำได้ว่าพ่อแม่รักพวกเขา ไม่ว่าวันนั้นจะผ่านไปอย่างไร
- เน้นที่ความพยายามของลูกและความกล้าที่จะลองสิ่งใหม่ๆ หรือลองทำสิ่งที่ยาก เช่น “แม่รู้ว่าลูกกังวลที่ต้องแสดงบนเวที แต่ลูกกล้ามากเลยนะที่ลองทำดู”
- ให้กำลังใจลูกให้พยายามอีกครั้งเมื่อสิ่งต่างๆ ไม่เป็นไปตามแผนในครั้งแรก คุณพ่อคุณแม่อาจพูดว่า “ลองอีกครั้งเถอะ แม่เชื่อว่าลูกทำได้ถ้าพยายามต่อไป” การทำเช่นนี้จะช่วยเสริมสร้างความอดทนของลูกด้วย
- สอนลูกให้รู้จักเข้าหาเพื่อน เช่น “พยายามยิ้มกว้างๆ เมื่อลูกอยากเล่นกับเพื่อน คนอื่นจะอยากเล่นกับลูกถ้าลูกดูเป็นมิตร” ทั้งนี้ คุณพ่อคุณแม่อาจลองเล่นบทบาทสมมติกับลูกก่อน เพื่อช่วยให้ลูกรู้สึกมั่นใจในการเข้าหาเพื่อน
- ให้โอกาสลูกได้ลองทำสิ่งใหม่ๆ การฟังเพลง การล่นดนตรี การวาดภาพ การระบายสี การประดิษฐ์สิ่งของ และการอ่านหนังสือ ล้วนเป็นวิธีที่จะช่วยให้ลูกเห็นคุณค่าในความสามารถของตัวเองและสร้างความภาคภูมิใจในตัวเอง
การให้ความรักเป็นบันไดขั้นแรกในการเลี้ยงลูกให้มี Self-esteem ตั้งแต่วัยทารก เมื่อลูกโตขึ้น ความเชื่อมั่นที่พ่อแม่มีต่อลูกคือบันไดขั้นต่อไปในการสนับสนุนให้ลูกได้ลองทำสิ่งต่างๆ ชื่นชมให้ลูกเกิความภาคภูมิใจในตนเอง ในขณะเดียวกันก็เรียนรู้ที่จะชื่นชมและเห็นคุณค่าของผู้อื่นด้วยเช่นกัน สิ่งเหล่านี้จะค่อยๆ หล่อหลอมเขาให้เป็นคนที่มีจิตใจเข้มแข็ง สามารถยืนหยัดปกป้องตัวเอง ไม่ให้ใครรังเแกได้
อย่างไรก็ตาม แม้ในวันนี้ลูกอาจจะยังไม่มีความมั่นใจในตนเอง ขอให้คุณพ่อคุณแม่เชื่อมั่นในตัวลูกต่อไป สักวันหนึ่งลูกจะสามารถรับรู้คุณค่าในตัวเองและยืนหยัดอย่างมั่นใจได้ด้วยตัวของเขาเอง
ที่มา : Raising Children , ตามใจนักจิตวิทยา
บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ
ทำไงให้ลูกลองอะไรใหม่ๆ ช่วยลูกให้พบกับกิจกรรมที่ไม่เคยทำ มีความมั่นใจ
วิธีสร้างวินัยให้กับลูก ง่าย ๆ ด้วยงานบ้าน สร้างวินัยแถมเสริมความมั่นใจอีกด้วย
มีข้อสงสัยเรื่องการตั้งครรภ์ หรือมีคำถามเรื่องการเลี้ยงลูกหรือเปล่าคะ? ติดตามอ่านบทความ หรือสอบถามสิ่งที่คุณอยากรู้ผ่านแอปของเราได้เลย
ดาวน์โหลด theAsianparent แอปพลิเคชัน ทั้ง IOS และ Android ได้แล้ววันนี้!
