เรามักจะพบเห็นเด็กรุ่นใหม่มักจะมีอาการแพ้นมวัว แต่เราจะทราบได้อย่างไรว่าลูกของเรานั้น แพ้นมวัวหรือไม่ ลูกแพ้นมวัว มีอาการอย่างไร ? เราจะมีวิธีแก้ไขอย่างไรได้บ้าง แล้วเราจะสามารถเลือกนมชนิดไหน ที่จะมาใช้ทดแทน และยังได้คุณค่าทางโภชนาการได้อย่างสมบูรณ์บ้าง มาหาคำตอบไปด้วยกันค่ะ
ลูกแพ้นมวัว มีอาการอย่างไร ?
ในความเป็นจริงของการแพ้นมวัวนั้น คือการแพ้โปรตีนที่อยู่ในนมวัว ซึ่งทารกในช่วงขวบปีแรกเมื่อให้ดื่มนมวัว หากเด็กเกิดอาการแพ้โปรตีนในนมวัว ในกรณีแพ้เฉียบพลัน อาการแพ้จะเกิดขึ้นทันที และในเด็กบางคน จะมีอาการแพ้ที่ค่อย ๆ แสดงมากขึ้นในช่วง 2 – 3 สัปดาห์ ซึ่งโดยเฉลี่ย เด็กทารกเกิดใหม่ที่มีอัตราการแพ้โปรตีนในนมวัว มีมากถึง 3% ทั่วโลก
ในขณะที่ประเทศไทยกลับมีเด็กทารกเกิดใหม่ ที่มีอาการแพ้โปรตีนในนมวัว ถึง 20,000 คน จากเด็กทารกที่เกิดใหม่ 700,000 คน ต่อปี โดยทั่วไป จะมี 3 อาการหลัก ดังนี้
- อาการทางผิวหนัง : ซึ่งจะพบได้ทั้งแบบผื่นลมพิษ โดยจะเป็นผื่นแดง คัน ทั้งตัว หรือเป็นบางส่วนของร่างกาย หรืออาจเป็นผื่นคัน ฝ้าขาว นูน ก็ได้
- อาการทางเดินหายใจ : ซึ่งอาจมีอาการตั้งแต่คัดจมูกเรื้อรัง น้ำมูกไหลเรื้อรัง มีเสมหะในลำคอหรือหลอดลม จนกระทั่งเป็นปอดอักเสบก็ได้
- อาการทางเดินอาหาร : พบได้ตั้งแต่ อาการสำรอกนมหรืออาเจียนบ่อย ร้องกวนโคลิกทุกคืน ถ่ายเหลวเรื้อรัง หรือแม้กระทั่งท้องผูกรุนแรง
ซึ่งอาการเหล่านี้ เด็กที่มีอาการแพ้ สามารถเกิดอาการทั้ง 3 อย่างพร้อม ๆ กัน หรือเป็นเพียงอย่างใดอย่างหนึ่ง ซึ่งคุณพ่อคุณแม่ จำเป็นจะต้องสังเกต และเฝ้าระวังให้มากเป็นพิเศษ เนื่องจากถ้าคุณพ่อคุณแม่ยังคงฝืนให้เด็กทารกต่อ อาจส่งผลต่อสุขภาพระยะยาว หรือเสี่ยงให้เกิดอันตรายกับตัวเด็กได้
บทความที่เกี่ยวข้อง : โรคภูมิแพ้อาหาร แพ้อาหาร คืออะไร สาเหตุ วิธีป้องกัน และการรักษา
สาเหตุที่ทำให้ลูกแพ้นมวัว
- ทารกที่แพ้โปรตีนนมวัวโดยมากจะเป็นเกิดจากพันธุกรรม ที่พ่อ หรือแม่ หรือญาติมีประวัติการเป็นภูมิแพ้มาก่อน ซึ่งอาจจะแพ้อากาศ หรือแพ้อาหาร และอาจจะแสดงอาการ หรือไม่แสดงอาการก็ได้เช่นกัน
- แม่ดื่มนมวัว หรือทานโปรตีนเป็นจำนวนมาก แต่สาเหตุนี้ ยังไม่สามารถสรุปได้อย่างชัดเจนว่าเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการแพ้หรือไม่
- ทารกที่ไม่ได้รับนมแม่ ทำให้ภูมิต้านทานโรคต่ำ และมีส่วนทำให้ลูกแพ้โปรตีนนมวัวได้ง่ายขึ้น
- หลังคลอดแม่ดื่มนมวัวมากไป เมื่อลูกได้รับนมแม่จึงได้โปรตีนนมวัวที่ผ่านน้ำนมแม่ แต่สาเหตุที่ลูกน่าจะแพ้โปรตีนนมวัวเป็นพื้นฐานอยู่ก่อนแล้วก็เป็นได้
จะรู้ได้อย่างไรว่าลูกแพ้นมวัว
ถ้าหากสงสัยว่าลูกของคุณแพ้นมวัว หรือแพ้โปรตีนในนมวัว หรือไม่ ให้ลองเปลี่ยนนมเป็นนมสำหรับผู้ที่แพ้โปรตีนนมวัวให้ลูกของคุณดื่ม ในระยะเวลาประมาณไม่เกิน 3 สัปดาห์ หากอาการแพ้ หรืออาการเรื้อรังต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นกับลูกของคุณเริ่มจางหายไป แต่เมื่อกลับมาดื่มนมวัวแบบเดิม อาการแพ้ ก็จะกลับมาอีกครั้ง
การแพ้โปรตีนนมวัว เป็นโรคที่วินิจฉัยได้ช่วงแรกที่ดื่มยังไม่แสดงอาการใด ๆ ออกมา พอดื่มไปได้สักระยะ 1 – 2 สัปดาห์จึงแสดงอาการ หากแสดงอาการหลังดื่มทันที เช่น หน้าบวม ปากบวมแดง ลมพิษ อาเจียนมาก มีผื่นขึ้นตามใบหน้าหรือตามตัว บางรายถ่ายเป็นเลือดปนมูก ท้องเสียเรื้อรัง หรือหวัดเรื้อรัง หายใจครืดคราดนาน ๆ ดังนั้นจำเป็นต้องอาศัยการสังเกตอาการอย่าร่วมกับประวัติสัมพันธ์กับอาการ และหากไม่แน่ใจกับอาการที่เกิดขึ้น ควรปรึกษาแพทย์เพื่อทำการหาสาเหตุ ที่แท้จริง
วิธีแก้ไขดูแลรักษา เมื่อลูกแพ้นมวัว
ทานนมแม่ให้นานที่สุดอย่างน้อย 4 – 6 เดือน เพื่อเป็นการป้องกัน และลดอาการแพ้โปรตีนนมวัว โดยมารดาที่มีลูกแพ้นมวัว ควรงดบริโภคนมวัวและอาหารที่ผลิตจากนมวัว เพราะพบว่านมวัวผ่านมาทางน้ำนมแม่ได้ ตัวเด็กงดทานนมวัว และผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนประกอบจากนมวัว หากสงสัยว่าลูกเข้าข่ายแพ้นมวัว ควรมาพบแพทย์เพื่อรับคำปรึกษาและคำแนะนำ เกี่ยวกับการเปลี่ยนนมเป็นนมที่เหมาะสม และแนวทางการให้อาหารเสริมในเด็กต่อไป
บทความที่เกี่ยวข้อง : เปรียบเทียบสารอาหารในนม นมแพะ นมวัว นมถั่วเหลือง นมอัลมอนด์ นมแบบไหนเหมาะกับเบบี๋?
นมทางเลือกสำหรับลูกน้อยที่แพ้นมวัว
เมื่อสงสัยว่าลูกแพ้โปรตีนนมวัว ให้เปลี่ยนเป็นนมพิเศษ ซึ่งในประเทศไทยมีนมพิเศษอยู่ 4 ชนิด
- นมที่มีโปรตีนนมวัวย่อยละเอียด
- นมที่มีโปรตีนเป็นกรดอะมิโน
- นมจากเนื้อไก่
- นมข้าวอะมิโน เป็นนมที่มีโปรตีนเป็นกรดอะมิโน และน้ำตาลที่มาจากแป้งข้าวเจ้า
เมื่อเปลี่ยนจนทราบว่าลูกเหมาะกับนมชนิดใดชนิดหนึ่งก็ให้ลูกดื่มนมชนิดนั้นต่อเนื่องอย่างน้อย 6 เดือน จึงค่อยหาทางเปลี่ยนนมวัวภายหลัง
กลุ่มอาหารที่มีส่วนผสมของนมวัวที่ควรเลี่ยง
กลุ่มผลิตภัณฑ์นม
- นมวัว ไขมันจากนมวัว นมข้นจืด และนมข้นหวาน
- ชีสทุกชนิด
- อาหารประเภทครีม เช่น วิปครีม (Whipped Cream)
- เครื่องดื่มผสมนมหรือไอศกรีม เช่น Malted milk
- เนย ไขมันเนย (Butter fat butter solids) น้ำมันเนย (Ghee)
- โยเกิร์ต
- นมที่ผ่านการหมักด้วยเม็ดบัวหิมะ (Ker)
- คาราเมล
- พุดดิ้ง
- คัสตาร์ด หรือสังขยา
- ช็อกโกเลต
- ขนมหวานกรอบแข็ง (Nougut)
- อาหารที่ส่วนประกอบของโปรตีนเวย์ (Whey) หรือเคซีน (Casein) เช่น Calciuam Caseinate,Iron Caseinate,Zinc Caseinate
- น้ำตาลแล็กโทส และ Lactulose
กลุ่มอาหารที่อาจมีการปนเปื้อนของนมวัวในกระบวนการผลิต (หรืออ่านฉลากโภชนาการเสมอ)
- เนื้อโคและไส้กรอก
- มาร์การีน (Margarine)
- ขนมปัง และขนมอบ (พัฟฟ์-พาย)
- ซุปและผงซุปพร้อมดื่ม
- ซีเรียลผง
- ลูกอมหรือขนมเจลลีชนิดเคี้ยวหนึบ
- การแต่งกลิ่นธรรมชาติ และกลิ่นสังเคราะห์ (Natural and articial favorings)
- ข้าวมันต่าง ๆ
- ผลิตภัณฑ์ที่มีโปรตีนสูง (High protein product)
ลูกสามารถหายขาดจากอาการแพ้นมวัวได้หรือไม่
มีตัวเลขอัตราการหายขาดจากการแพ้โปรตีนนมวัว ดังนี้
- อายุ 12เดือน อัตราหายประมาณ 70%
- อายุ 18 เดือน อัตราหายประมาณ 75%
- อายุ 2 ปี อัตราหายประมาณ 80%
- อายุ 3 ปี อัตราหายประมาณ 90%
และมีเพียง 1% เท่านั้น ที่อาจจะแพ้จนเกินอายุ 10 ปี
การย่อยแล็กโทสบกพร่องรักษาได้
ในผู้ป่วยที่มีภาวะพร่องเอนไซม์แลกเทสชั่วคราว แนะนำให้หลีกเลี่ยงการกินนมที่มีน้ำตาลแล็กโทส หรือกินนมสูตรเดิมปริมาณครึ่งหนึ่งของที่เคยกินอยู่ แล้วค่อย ๆ เพิ่ม ในรายที่มีอาการมากควรเลือกกินนมสูตรนมถั่ว นมวัวสูตรแล็กโทสฟรี หรือ โยเกิร์ตซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์นมที่ได้เติมจุลินทรีย์ที่ได้ย่อยแล็กโทสไปบางส่วนแล้ว
ในทารกที่ทานนมแม่ให้มารดาปั๊มนมส่วนหน้าที่มีน้ำตาลแล็กโทสสูงออกก่อน และให้ทานนมส่วนหลังเมื่ออาการดีขึ้นจึงค่อยกินนมสูตรปกติแต่ให้กินปริมาณน้อย ๆ ก่อนแล้วค่อย ๆ เพิ่มเพื่อให้ลำไส้ปรับตัว
อย่างไรก็ตาม อาการแพ้นมวัว หรือแพ้โปรตีนนมวัว มักจะเกิดจากโภชนาการของคุณแม่ทั้งขณะที่ตั้งครรภ์ และหลังคลอด ดังนั้นนอกจากจะต้องระมัดระวังเรื่องของนมที่ให้กับลูกน้อยของคุณทานแล้ว ในกรณีที่คุณแม่ให้นมแม่ร่วมด้วย คุณแม่จำเป็นจะต้องหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่มีส่วนผสมของโปรตีนนมวัว เพื่อความปลอดภัยของลูกน้อย และสามารถเติบโตได้อย่างมีประสิทธิภาพอีกด้วย
บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ :
คนท้องกินเวย์ได้ไหม Whey Protein ดีกับคนท้อง และทารกในครรภ์จริงหรือไม่
ลูก แพ้นมวัว ดูแลอย่างไร ไม่ขาดสารอาหารสำคัญ
“7 ข้อ ที่พ่อแม่ต้องรู้” เมื่อลูกแพ้โปรตีนนมวัว
ที่มา : Samitivej Hospitals, nakornthon