ทำไมนมแม่มีหลายสี ! แต่ละสีของน้ำนมบอกอะไร ลูกกินได้ไหม ?

เพราะนมแม่เป็นอาหารที่มหัศจรรย์สำหรับลูกน้อย ไม่ว่าจะเป็นการเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน หรือพัฒนาการที่ดีรอบด้าน ดังนั้นคุณแม่จึงควรใส่ใจเรื่องอาหารการกิน เพื่อให้มีน้ำนมที่มีคุณภาพ ซึ่งหนึ่งในปัจจัยที่บ่งบอกถึงคุณภาพของน้ำนมแม่ คือ ‘สีของน้ำนม’ น้ำนมแม่ไม่ได้มีแค่สีขาวเท่านั้นนะคะ แต่ยังมีสีอื่น ๆ ที่น่าสนใจอีกด้วย สีของน้ำนมแม่นั้นเปลี่ยนแปลงได้ตามช่วงเวลาและปัจจัยต่างๆ ซึ่งสีแต่ละสีก็มีความหมายและบ่งบอกถึงคุณค่าทางอาหารที่แตกต่างกันไป วันนี้เราจะมาไขข้อข้องใจเกี่ยวกับ สีน้ำนมแม่ ให้เข้าใจกันมากขึ้นค่ะ

ทำไมนมแม่ถึงมีหลายสี ?

คุณแม่หลายคนอาจคุ้นเคยกับภาพของน้ำนมแม่สีขาวขุ่น แต่รู้หรือไม่ว่า สีน้ำนมแม่ นั้นสามารถเปลี่ยนแปลงได้หลากหลายสี ทั้งสีเหลือง สีฟ้าอมเขียว สีแดงอมชมพู หรือแม้แต่สีดำก็ยังมีเลยค่ะ การเปลี่ยนแปลงของสีน้ำนมแต่ละครั้งนั้นบ่งบอกถึงความสมบูรณ์ของร่างกายคุณแม่ อาหารที่รับประทาน และปัจจัยต่างๆ ที่ส่งผลต่อคุณค่าทางอาหารในน้ำนม ซึ่งแน่นอนว่า สีของน้ำนมแต่ละสีก็มีผลต่อพัฒนาการของลูกน้อยแตกต่างกันไปด้วยค่ะ

สีน้ำนมแม่ บอกอะไรได้บ้าง ?

คุณแม่หลายคนคงเคยสงสัยว่าทำไมสีน้ำนมแม่ ถึงเปลี่ยนแปลงไปได้? บางครั้งก็เหลือง บางครั้งก็ขาวขุ่น หรือบางครั้งอาจมีสีที่แตกต่างออกไปเล็กน้อย สีของน้ำนมแม่แต่ละสีนั้นมีความหมายและบอกอะไรเราได้บ้าง? มาไขข้อข้องใจไปพร้อมกันค่ะ

• นมแม่สีเหลือง

สีของน้ำนมแม่ในช่วงแรกคลอด น้ำนมจะมีสีเหลือง ซึ่งเรียกว่า ‘นมน้ำเหลือง‘ หรือ ‘โคโลสตรัม’ นั่นเอง ถือว่าเป็นน้ำนมที่สำคัญและดีที่สุด นมน้ำเหลืองเปรียบเสมือนวัคซีนธรรมชาติที่อุดมไปด้วยสารอาหารและภูมิคุ้มกัน ช่วยปกป้องลูกน้อยจากโรคภัยไข้เจ็บได้เป็นอย่างดีค่ะ แต่หลังจากนั้นสีของน้ำนมจะค่อยๆ เปลี่ยนเป็นสีขาวที่มีความเข้มข้นขึ้น ไม่เพียงเท่านั้นนมแม่ที่เป็นสีเหลืองสามารถเปลี่ยนได้จากอาหารที่คุณแม่กินเข้าไปด้วยเช่นกัน เช่น แครอท ส้ม ข้าวโพด ฟักทอง ฯลฯ ที่มีเบต้าแคโรทีนสูงก็เป็นสาเหตุที่ทำให้น้ำนมเปลี่ยนเป็นสีเหลืองได้ค่ะ

• นมแม่สีขาว

หลังจากผ่านช่วงที่น้ำนมมีสีเหลือง หรือที่เรียกว่านมน้ำเหลืองไปแล้ว น้ำนมแม่จะค่อยๆ เปลี่ยนสีเป็นสีขาว ซึ่งเป็นสีที่เราคุ้นเคยกันดี ในช่วงแรกที่เริ่มปั๊มนม น้ำนมอาจจะมีลักษณะใสๆ เนื่องจากเป็นน้ำนมส่วนหน้าที่มีน้ำตาลแลคโตสเป็นส่วนประกอบหลัก แต่เมื่อปั๊มต่อไปอีกสักพัก น้ำนมจะค่อยๆ ข้นขึ้นและมีสีขาวขุ่นมากขึ้น สีขาวขุ่นของน้ำนมแม่นั้นเกิดจากปริมาณไขมันที่เพิ่มขึ้นและสารอาหารอื่นๆ ที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของลูกน้อยค่ะ นอกจากนี้ ไขมันในน้ำนมยังช่วยให้ลูกน้อยอิ่มท้องนานขึ้น ทำให้ไม่หิวนมบ่อยๆ อีกด้วยค่ะ

• นมแม่สีฟ้าอมเขียว

สีเขียวของน้ำนมมักจะเกิดจากการที่คุณแม่รับประทานอาหารที่มีสีเขียวเข้ม ผักใบเขียวต่าง เช่น ผักโขม สาหร่าย ตำลึง หรืออาหารเสริมบางชนิด รวมไปถึงยาและสมุนไพรบางชนิด อย่าเพิ่งตกใจไปนะคะ สีเขียวนี้ไม่ได้เป็นอันตรายต่อลูกน้อย และจะหายไปเองเมื่อคุณแม่ปรับเปลี่ยนอาหารที่ทานค่ะ ลองสังเกตอาหารที่คุณแม่กินดูว่าได้กินพืชผักมากเกินไปหรือเปล่า

• นมแม่สีแดงหรือชมพู

สีน้ำนมแม่ ยังอาจเปลี่ยนไปเป็นสีน้ำตาลอมแดงหรือสีแดงอมชมพูได้อีกด้วย สาเหตุหนึ่งอาจเกิดจากการที่คุณแม่รับประทานอาหารที่มีสีเข้ม เช่น องุ่น บีทรูท ซึ่งสีของอาหารเหล่านี้สามารถส่งผลต่อสีของน้ำนมได้ แต่หากสีน้ำตาลอมแดงเกิดจากเลือดปนออกมา คุณแม่ควรสังเกตอาการอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น หัวนมแตก หรือเจ็บเต้านม อาจเกิดจากการเอาลูกเข้าเต้าไม่ถูกต้อง ทำให้หัวนมอักเสบได้ แต่หากอาการไม่ดีขึ้นภายใน 2-3 วัน ควรรีบปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจเพิ่มเติมค่ะ เพราะอาจจะเป็นเต้านมติดเชื้อขึ้นมาได้

• นมแม่สีดำ

หากคุณแม่สังเกตเห็นว่าสีน้ำนมเปลี่ยนเป็นสีดำ อาจเกิดจากการรับประทานยาบางชนิด เช่น ยาปฏิชีวนะกลุ่ม minocycline ซึ่งอาจส่งผลเสียต่อสุขภาพของลูกน้อยได้ค่ะ สีดำของน้ำนมอาจบ่งบอกว่ามีสารเคมีตกค้าง ซึ่งไม่เหมาะกับลูกน้อย คุณแม่ควรหยุดให้นมลูกชั่วคราว และปั๊มน้ำนมสีดำทิ้งไปทั้งหมด จากนั้นดื่มน้ำสะอาดมากๆ และรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เพื่อกระตุ้นให้ร่างกายผลิตน้ำนมใหม่ทดแทนค่ะ  ดังนั้นหากคุณแม่กำลังทานยาใดๆ นอกเหนือจากที่แพทย์สั่ง ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ เพื่อความปลอดภัยของทั้งคุณแม่และลูกน้อยค่ะ

สีของน้ำนมแม่ แบบไหนที่ลูกไม่ควรกิน ?

สีน้ำนมแม่ นั้นมีความหลากหลาย ซึ่งส่วนใหญ่เกิดจากอาหารที่คุณแม่รับประทาน และเป็นเรื่องปกติที่น้ำนมแม่จะมีสีเปลี่ยนแปลงไปบ้าง แต่มีบางสีที่อาจบ่งบอกถึงปัญหาสุขภาพ และคุณแม่ควรสังเกตและรีบปรึกษาแพทย์ทันที

• น้ำนมแม่เป็นสีแดงหรือสีชมพู อาจเกิดจากการแตกตัวของเส้นเลือดฝอยในเต้านม อาจเกิดจากการให้นมลูกผิดท่า หรือมีการอักเสบเล็กน้อย หรืออาจเป็นสัญญาณของเต้านมอักเสบ เป็นภาวะที่เกิดจากการอุดตันของท่อน้ำนมและการติดเชื้อแบคทีเรีย รวมถึงมีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย เช่นเป็นไข้ เจ็บเต้านม บวมแดงที่เต้านม ควรปรึกษาแพทย์ทันที
• น้ำนมแม่เป็นสีดำ เป็นสีที่ผิดปกติมาก อาจเกิดจากการทานยาปฏิชีวนะบางชนิดบางชนิดหรือการติดเชื้อร้ายแรง และอาจบ่งบอกถึงปัญหาสุขภาพที่ร้ายแรง ควรหยุดให้นมลูกทันทีและปรึกษาแพทย์โดยเร็วที่สุดค่ะ

ดังนั้นหากคุณแม่สังเกตเห็นความผิดปกติของ สีน้ำนมแม่ ควรรีบปรึกษาแพทย์ทันที เพื่อความปลอดภัยของทั้งคุณแม่และลูกน้อย การให้นมแม่เป็นเรื่องที่สำคัญมากแต่สุขภาพของทั้งแม่และลูกก็สำคัญเช่นกันนะคะ

ท่อน้ำนมอุดตันคืออะไร เกี่ยวข้องกับสีของนมแม่ไหม ?

ท่อน้ำนมเป็นท่อขนาดเล็กทำหน้าที่นำน้ำนมจากต่อมน้ำนมไปยังหัวนม เมื่อร่างกายผลิตน้ำนมได้เร็วกว่าที่ปั๊มออก น้ำนมอาจไหลย้อนกลับเข้าไปในท่อน้ำนมได้ ซึ่งก่อให้เกิดปัญหาท่อน้ำนมอุดตัน ทำให้น้ำนมไหลเวียนไม่สะดวก ส่งผลให้คุณแม่รู้สึกเจ็บเต้านม บริเวณที่อุดตันมักจะบวมแดง และอาจมีก้อนแข็งๆ ปรากฏขึ้น ส่งผลต่อการให้นมลูกได้

ซึ่งหากคุณแม่มีอาการเต้านมอักเสบหรือมีก้อนบริเวณเต้านมจากท่อน้ำนมอุดตัน เมื่อคุณแม่ปั๊มนมหรือให้ลูกดูดนม สีน้ำนมแม่ จะเป็นสีแดงหรือสีอมชมพูได้ ดังนั้นต้องรีบรักษาให้หายก่อนที่จะให้ลูกดูดนมในครั้งต่อไป

สาเหตุที่ทำให้ท่อน้ำนมอุดตันเกิดจากอะไร ?

สาเหตุหลักๆ เกิดจากการที่น้ำนมคั่งอยู่ในท่อน้ำนมและเกิดการอุดตันขึ้น ซึ่งอาจส่งผลให้คุณแม่รู้สึกเจ็บเต้านม บวมแดง และมีก้อนแข็งๆ ปรากฏขึ้นได้ ดังนี้

• ท่าให้นมลูกไม่ถูกต้อง การให้นมลูกในท่าที่ไม่เหมาะสม หรือไม่ถูกวิธี ทำให้ลูกดูดนมไม่หมด อาจเป็นสาเหตุให้น้ำนมคั่งและอุดตันได้
• เสื้อผ้ารัดตัว เสื้อผ้าที่รัดแน่นบริเวณหน้าอก อาจกดทับท่อน้ำนม ทำให้การไหลเวียนของน้ำนมไม่สะดวก
• ให้นมลูกไม่สม่ำเสมอ การให้นมลูกไม่บ่อยพอ หรือการเว้นระยะห่างในการให้นมลูกนานเกินไป หรือร่างกายมีการผลิตน้ำนมมากเกินไปและไม่ถูกกระตุ้นให้ลูกดูด อาจทำให้น้ำนมคั่งและอุดตันได้
• ความเครียด ความเครียดอาจส่งผลให้ร่างกายหลั่งฮอร์โมนที่ทำให้ท่อน้ำนมหดตัว ทำให้น้ำนมไหลเวียนไม่สะดวก
• ท่อน้ำนมมีขนาดเล็ก คุณแม่บางท่านมีท่อน้ำนมที่มีขนาดเล็ก อาจทำให้เกิดการอุดตันได้ง่าย
• การอักเสบของเต้านม การติดเชื้อแบคทีเรียที่เต้านม อาจทำให้ท่อน้ำนมอุดตันได้
• น้ำนมข้นเกินไป หากน้ำนมข้นเกินไป อาจเกิดจากหลายปัจจัย เช่น อาหารที่แม่ทาน หรือฮอร์โมน จะทำให้น้ำนมมีความหนืดมากขึ้น เมื่อน้ำนมมีความข้นก็อาจอุดตันในท่อน้ำนมได้ง่าย

วิธีแก้ไขและป้องกันไม่ให้ท่อน้ำนมอุดตัน

ท่อน้ำนมอุดตันเป็นปัญหาของคุณแม่ให้นมหลายคน การป้องกันและแก้ไขปัญหาตั้งแต่เนิ่นๆ จะช่วยให้คุณแม่รู้สึกสบายตัวขึ้นและสามารถให้นมลูกได้อย่างต่อเนื่องค่ะ

• ให้นมลูกบ่อยๆ การให้นมลูกบ่อยๆ และสม่ำเสมอ จะช่วยป้องกันไม่ให้น้ำนมคั่ง ช่วยให้น้ำนมไหลเวียนได้ดีขึ้น และร่างกายผลิตน้ำนมเพียงพอต่อความต้องการของลูกน้อย
• เปลี่ยนท่าให้นมลูก การเปลี่ยนท่าให้นมลูก และการให้นมในท่าที่ถูกต้อง จะช่วยให้ลูกดูดนมได้ทั่วถึงทุกส่วนของเต้านม
• ประคบอุ่น ก่อนให้นมลูก ลองประคบอุ่นบริเวณที่อุดตันเพื่อกระตุ้นการไหลของน้ำนม
• ให้น้องดูดจากเต้าที่มีปัญหา  เพราะเวลาที่เด็กหิวจัดจะดูดแรง ทำให้ช่วยระบายน้ำนมที่อุดตันออกมาได้ดีขึ้น และหลังจากที่ลูกดูดเสร็จแล้ว ให้คุณแม่ลองบีบหรือปั๊มน้ำนมออกอีกเล็กน้อย เพื่อให้เต้านมโล่งสบายขึ้นค่ะ
• นวดเต้านมเบาๆ นวดเบาๆ บริเวณที่อุดตัน โดยเริ่มจากด้านบนของเต้านมไล่ลงมาที่หัวนม และอย่านวดเต้านมแรงเกินไป อาจทำให้เกิดการอักเสบได้
• ประคบเย็น หลังให้นมลูกเสร็จ ลองประคบเย็นเพื่อลดอาการบวมและปวด
• พักผ่อนให้เพียงพอ การพักผ่อนที่เพียงพอจะช่วยให้ร่างกายฟื้นตัวได้เร็วขึ้นและช่วยให้ร่างกายผลิตน้ำนมได้ดีขึ้น
• ดื่มน้ำให้เพียงพอ การดื่มน้ำเยอะๆ จะช่วยให้ร่างกายผลิตน้ำนมได้มากขึ้น
• บริหารร่างกายเบาๆ การออกกำลังกายเบาๆ จะช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของน้ำนม
• เลือกเสื้อชั้นในที่พอดีตัว เสื้อชั้นในที่ใส่พอดีตัวจะช่วยพยุงเต้านมและไม่กดทับท่อน้ำนม
• หลีกเลี่ยงความเครียด ความเครียดอาจส่งผลต่อการผลิตน้ำนม
• ทานอาหารที่มีประโยชน์ อาหารที่มีประโยชน์จะช่วยให้ร่างกายผลิตน้ำนมที่มีคุณภาพ
• อย่าใช้เครื่องปั๊มนมแรงเกินไป อาจทำให้เกิดการบาดเจ็บที่เต้านม
• ปรึกษาแพทย์หรือคลินิกนมแม่ หากอาการไม่ดีขึ้น หรือมีไข้สูง ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการรักษาที่เหมาะสม

จะเห็นได้ว่าข้อกังวลของเรื่องนมแม่จะมีมากมายหลากหลาย สีน้ำนมแม่ ที่แตกต่างกันไปก็ขึ้นอยู่ตามช่วงเวลาและอาหารที่คุณแม่รับประทาน สีของน้ำนมไม่ได้บ่งบอกถึงคุณค่าทางอาหารที่ลดลงแต่อย่างใด แต่เป็นการสะท้อนถึงสารอาหารที่คุณแม่ได้รับค่ะ ไม่ว่าจะอย่างไร คุณแม่ก็ยังคงต้องให้ลูกน้อยกินนมแม่เสมอและให้นานที่สุด สิ่งสำคัญคือ คุณแม่ควรทานอาหารให้หลากหลายเพื่อให้ได้น้ำนมที่มีสารอาหารครบถ้วน เพื่อลูกน้อยที่แข็งแรงค่ะ

ที่มา : healthline , Drugs.com , babycenter.com

บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ

ปั๊มนมกี่นาที ? นมแม่ ยิ่งปั๊มยิ่งเยอะ จริงไหม ?

วิธีเก็บนมแม่ ทำตามง่าย เก็บน้ำนมได้นาน ไม่เหม็นหืน

กู้น้ำนมแม่! 4 วิธีกระตุ้นน้ำนมไหล ปลุกพลังแม่ให้นมลูก