วันที่ลืมตาดูโลก: เกิดอะไรกับลูกบ้างที่โรงพยาบาล?
ช่วงที่อยู่โรงพยาบาลหลังลูกลืมตาดูโลก 24 ชั่วโมงแรกหลังคลอด คุณอาจไม่ทราบว่าลูกน้อยแรกเกิดของคุณจะมีธุระยุ่งวุ่นวายมากกว่าคุณเป็นสองเท่า เพียง 5 นาทีหลังลืมตาดูโลก ลูกจะถูกจิ้ม ถูกเขี่ย ถูกวัด ถูกทดสอบ ได้รับการชำระล้างทำความสะอาดและห่อตัวมิดชิด ขั้นตอนการทำคลอดของทุกโรงพยาบาลแตกต่างกันไป แต่นี่คือสิ่งที่มักจะเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วในชีวิตวันแรกของลูกน้อยค่ะ
24 ชั่วโมงแรกหลังคลอด
วันแรกของคุณกับลูกจะน่าตื่นเต้น (และเปี่ยมด้วยหลากอารมณ์) ขณะที่หมอกับพยาบาลตรวจสอบให้แน่ใจว่าลูกแข็งแรงดีและสอนเรื่องจำเป็นในการดูแลลูกน้อยให้แก่คุณ การได้รู้ถึงสิ่งที่อาจคอยอยู่เบื้องหน้าจะช่วยให้คุณสุขใจกับช่วงเวลาแสนพิเศษนี้มากขึ้น และรู้สึกท่วมท้นน้อยลง แม้ว่าแต่ละโรงพยาบาลจะมีกระบวนการต่างกันไป แต่ตารางเวลาของเราต่อไปนี้จะช่วยให้คุณทราบคร่าว ๆ ว่าตามปกติแล้วจะเกิดอะไรขึ้นบ้าง เริ่มตั้งแต่นาทีที่ลูกลืมตาดูโลกเลยค่ะ
5 นาทีแรก
ทันทีที่ลูกน้อยลืมตาดูโลก หมอจะดูดปากและจมูกเพื่อกำจัดเมือกและน้ำคร่ำให้หมดไปและลูกควรเริ่มหายใจได้ด้วยตัวเอง จากนั้นหมอจะหนีบและตัด (หรือให้คู่ชีวิตของคุณเป็นคนตัด) สายสะดือก่อนจะตรวจลูกน้อยของคุณเพื่อให้คะแนนแอพการ์สกอร์ (Apgar Score) ซึ่งขึ้นอยู่กับอัตราการเต้นของหัวใจ สีของทารก การตอบสนองต่อสิ่งเร้า การเคลื่อนไหวและความตึงตัวของกล้ามเนื้อ รวมถึงการหายใจใน 1 นาทีและ 5 นาทีแรกหลังคลอด คะแนนจะอยู่ในระดับ 0-10 ถ้าได้เจ็ดขึ้นไปก็ถือว่าแข็งแรงดีแล้วค่ะ ทารกส่วนใหญ่ได้ 8 หรือ 9 คะแนน แต่หากลูกของคุณได้คะแนนต่ำ ก็จะมีการค้นหาสาเหตุ (เช่น ลูกอาจหายใจลำบาก) และทดสอบต่อทุก 5 นาทีจนกว่าปัญหาจะหมดไป ไม่ต้องวิตกไปนะคะ ทารกส่วนมากที่ได้คะแนนต่ำตอนแรกเกิดเติบโตขึ้นเป็นเด็กสุขภาพแข็งแรงดี
นพ.ไมเคิล เอ. โพเซนเชก ผู้อำนายการด้านการแพทย์ห้องเด็กแรกเกิดของโรงพยาบาลแห่งมหาวิทยาลับเพนน์ซิลเวเนียกล่าว “ขณะที่คุณคลอดรก ลูกน้อยจะถูกชั่งน้ำหนักและวัดความยาวตัว โดยปกติแล้วพยาบาลจะเช็ดตัวลูกจนสะอาดและวางลูกลงบนเครื่องให้ความอบอุ่นทารกจนกว่าลูกจะรักษาอุณหภูมิร่างกายได้ด้วยตนเอง นี่เป็นขั้นตอนที่อาจกินเวลาตั้งแต่ 2-3 นาทีไปจนถึง 2 ชั่วโมง” คุณอาจได้เห็นเหตุการณ์ทั้งหมดนี้หรือหมออาจจะกำลังเย็บแผลให้คุณหากจำเป็น
ชั่วโมงที่ 1
ระหว่างที่คุณยังอยู่ในห้องคลอด ลูกน้อยจะได้รับน้ำมันหยอดตาฆ่าเชื้อเพื่อป้องกันดวงตาติดเชื้อซึ่งอาจเป็นผลจากการที่ลูกผ่านทางช่องคลอดออกมา นอกจากนี้ลูกยังอาจถูกฉีดวิตามินเคที่ต้นขาเพื่อป้องกันปัญหาเลือดเป็นลิ่ม คุณควรลองให้นมลูกทันที แม้ว่าคุณจะผ่าคลอด แต่ก็สามารถเริ่มให้นมลูกได้ทันทีที่ออกจากห้องผ่าตัดถ้าคุณรู้สึกสบายดี ตื่นตัวและไม่มีภาวะแทรกซ้อนใด ๆ ถ้าหมอส่งลูกน้อยไปห้องอภิบาลทารกแรกเกิด (NICU) เพราะลูกคลอดก่อนกำหนดหรือมีความเสี่ยงติดเชื้อ ช่วงเวลาแห่งการผูกสายสัมพันธ์นี้จะถูกเลื่อนออกไปก่อนค่ะ
ชั่วโมงที่ 2 ถึง 3
เมื่อการทดสอบขั้นต้นของลูกน้อยครบถ้วนแล้ว คุณกับลูกจะใช้เวลาร่วมกันในห้องพักคนไข้หรือห้องพักฟื้นหลังคลอด ตราบใดที่คุณทั้งคู่แข็งแรงดี พยาบาลจะตรวจลูกน้อยเป็นระยะเพื่อดูว่าทารกปรับตัวกับชีวิตแรกเกิดได้ดีมากน้อยเพียงใด รวมทั้งวัดชีพจร กดท้อง ตรวจว่าอวัยวะเพศสมบูรณ์ดีและมีนิ้วมือนิ้วเท้าครบ พยาบาลจะบันทึกบัลลาร์ดสกอร์ (Ballard Score) ซึ่งประกอบด้วยความยาวเส้นรอบศีรษะ เส้นรอบอกและความยาวตัวเพื่อยืนยันระยะเวลาที่ลูกอยู่ในครรภ์ของคุณ
ถ้าคุณคลอดก่อนกำหนด ก็มีความเป็นไปได้มากว่าลูกจะต้องอยู่ในห้องเด็กแรกเกิด ซึ่งจะมีการเฝ้าติดตามอุณหภูมิร่างกาย อัตราการเต้นของหัวใจ และอัตราหายใจของลูกอย่างใกล้ชิด คุณสามารถไปเยี่ยมลูกได้ สัญญาณชีพของลูกจะได้รับการตรวจวัดทุก 30 นาทีในช่วง 2 ชั่วโมงแรก จากนั้นจะเป็นทุก 4-6 ชั่วโมงหากทุกอย่างปกติดี ถ้าสัญญาณชีพของลูกไม่เสถี
ชั่วโมงที่ 4 ถึง 22
คุณจะใช้เวลาช่วงนี้เรียนรู้การดูแลลูกน้อยแรกเกิด คุณอาจช่วยพยาบาลอาบน้ำให้ลูกเป็นครั้งแรกและเปลี่ยนผ้าอ้อมเมื่อลูกถ่ายอุจจาระครั้งแรกหรือที่เรียกว่าขี้เทา คุณยังจะได้เรียนรู้วิธีห่อตัวและอุ้มลูก การดูแลขั้วสายสะดือและแผลขลิบ (ถ้าลูกชายของคุณขลิบ) สำหรับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ คุณจะให้นมลูกทุก 2-3 ชั่วโมง โรงพยาบาลส่วนมากมีคลินิกนมแม่ซึ่งจะเข้ามาดูแลว่าคุณให้นมเป็นอย่างไรบ้าง แม้ว่าคุณจะเคยให้นมลูกมาก่อนก็ตาม
ชั่วโมงที่ 23-24
ถึงตอนนี้ลูกน้อยของคุณจะได้รับการประเมินอย่างเป็นทางการจากกุมารแพทย์แล้ว เว้นแต่ในกรณีที่พบปัญหาตั้งแต่แรกคลอดซึ่งกุมารแพทย์จะตรวจตอนนั้นในทันทีค่ะ หมอจะประเมินปัจจัยเสี่ยงของการติดเชื้อ ตรวจหาความพิการและดูให้แน่ใจว่าลูกน้อยของคุณดื่มนมและหายใจได้ดี ลูกจะได้รับการตรวจหาภาวะตัวเหลืองซึ่งเกิดจากการที่สารบิลิรูบินไม่ถูกย่อยในตับ ทารกที่มีภาวะตัวเหลืองอาจต้องรับแสงพิเศษซึ่งช่วยย่อยบิลิรูบินและคุณควรหมั่นให้นมลูกเพื่อกำจัดสารดังกล่าวทางอุจจาระของลูก ในน้อยกรณีที่เด็กไม่ได้รับการรักษา ภาวะตัวเหลืองอาจทำให้สมองบกพร่องได้ นอกจากนี้ยังอาจมีการจิ้มส้นเท้าของลูกเพื่อเอาเลือดไปตรวจหาโรคต่าง ๆ มากถึง 50 โรค รวมทั้งโรคเม็ดเลือดแดงผิดปกติและโรคทางพันธุกรรมฟีนิลคีโตนูเรีย (PKU) การตรวจหาโรคเหล่านี้ก่อนหน้านี้ไม่ก่อให้เกิดประโยชน์ใด เนื่องจากระดับเลือดของทารกจะไม่สูงขึ้นจนกว่าจะ 24 ชั่วโมงหลังเริ่มได้รับนมแม่หรือนมผงดัดแปลงสำหรับทารก จึงอาจก่อให้เกิดผลลบลวงได้มากหากตรวจหาเร็วเกินไป การประเมินนี้มีความสำคัญยิ่งยวด ถ้าลูกน้อยเป็นโรคใดโรคหนึ่งที่กล่าวมา การตรวจพบและรักษาแต่เนิ่น ๆ จะช่วยบรรเทาอาการของโรคได้อย่างมาก
ก่อนออกจากโรงพยาบาล
คุณจะอยู่ในโรงพยาบาลเป็นเวลา 24 ถึง 48 ชั่วโมงหลังการคลอดตามธรรมชาติ แต่ถ้าคุณผ่าคลอด ก็อาจต้องอยู่ 3-4 วันเป็นปกติ ก่อนที่คุณจะออกจากโรงพยาบาล จะมีการทดสอบการได้ยินของลูกน้อยซึ่งลูกจะต้องสวมหูฟังและนักโสตสัมผัสวิทยาจะดูการตอบสนองของคลื่นสมองลูกต่อเสียง นอกจากนี้ก็จะมีการชั่งน้ำหนักตัวลูก คุณอาจสังเกตว่าลูกน้ำหนักลดลงเมื่อเทียบกับตอนแรกเกิด ไม่ต้องตกใจไปนะคะ ของเหลวกำลังเคลื่อนจากระบบนอกหลอดเลือดสู่หลอดเลือด เพิ่มความดันโลหิตและการไหลเวียนออกซิเจนสู่อวัยวะของลูก ลูกปัสสาวะของเหลวส่วนเกินออกมา จึงทำให้น้ำหนักตัวลดลงร้อยละ 5 ถึง 7 ของน้ำหนักแรกเกิด แต่ลูกจะกู้น้ำหนักคืนมาได้หลังดื่มนมไป 2-3 วันค่ะ
เมื่อคุณออกจากโรงพยาบาลแล้วและตระหนักว่าจากนี้ไปคุณต้องพึ่งตัวเอง คุณอาจรู้สึกว่ามันท่วมท้นล้นมือ "อย่าตื่นตระหนกไป" ดร.บราวน์กล่าว "ไม่มีใครกลับบ้านโดยรู้สึกว่าพร้อมเต็มร้อยหรอกค่ะ" พยายามผ่อนคลาย พอรู้ตัวอีกทีคุณจะกลายเป็นคุณแม่มือโปรไปแล้วค่ะ
บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ
อะไรจะเกิดขึ้น ถ้าทารกไม่ยอมส่งเสียงร้องไห้หลังคลอด!!
ทำไมจึงหนาวสั่นหลังคลอด ที่หนาวใน เพราะไม่ได้อยู่ไฟจริงไหม?
หลังคลอดกินยาสตรีได้ไหม อยากให้น้ำคาวปลาไหลดี มดลูกเข้าอู่เร็ว ทำอย่างไร