พวกเราส่วนใหญ่รู้ว่ามันท้าทายแค่ไหนที่จะเลี้ยงลูกให้ดี เราอาจมีความเชื่อและจินตนาการบางอย่างเกี่ยวกับการมีลูก จนกระทั่งลูกคนแรกของคุณเกิด หลังจากนั้นคุณก็รู้ว่าคุณไม่มีเงื่อนงำเกี่ยวกับความหมายของการมีลูก สิ่งที่คุณจินตนาการว่าเป็นงานที่จัดการได้กลายเป็นความรับผิดชอบที่ใหญ่หลวงกว่าชีวิตด้วยการกะตลอด 24 ชั่วโมงและการกีดกันการนอนหลับ เมื่อลูกของคุณเกิดคุณรู้ว่าการเลี้ยงดูนั้นไม่ใช่เรื่องง่าย กับเด็กเล็กที่จะดูแลมามีความรับผิดชอบมาก ในขณะเดียวกันการมีนางฟ้าและเทวดาตัวน้อยในชีวิตของคุณชดเชยให้กับคืนนอนไม่หลับ และความรับผิดชอบอันยิ่งใหญ่ที่วางอยู่บนไหล่ของคุณ การเลี้ยงลูกเป็นหนึ่งในสิ่งที่คุ้มค่าที่สุดที่คุณสามารถทำได้ในชีวิตของคุณ เพื่อช่วยให้คุณแบ่งเบาภาระความรับผิดชอบที่มาพร้อมกับลูกเราได้ สร้างคำพูดสอนโลก โดยคำพูดเหล่านี้เป็นสื่อกลางให้ข้อคิดคุณที่ช่วยในการสอนลูกได้
สิ่งที่ยุ่งยากเกี่ยวกับการมีลูกคือลูกไม่ได้มาพร้อมกับคู่มือการเลี้ยง อย่างไรก็ตามเมื่อลูกของคุณเกิดมาคุณตระหนักดีว่าไม่มีอะไรจะเตรียมคุณให้พร้อม สำหรับความรับผิดชอบในการเป็นพ่อแม่ คำพูดของเกี่ยวกับการสอนลูกต่อไปนี้จะเป็นแรงบันดาลใจให้คุณยอมรับความท้าทายมากมายที่มาพร้อมกับการเลี้ยงลูกและเพื่อที่จะประสบความสำเร็จในการเป็นพ่อแม่ที่ดีได้
eye to eye contact ประสานสายตา พูดคุยกับเด็ก ยิ้มแย้ม
เมื่อเด็กอายุ 3 เดือนนัยน์ตามีโฟกัส จะมองเห็นสิ่งรอบตัวชัดเจน ซึ่งเป็นจุดที่ดีที่พ่อแม่ผู้ปกครองหรือบุคคลแวดล้อมเด็กต้อง eye to eye contact มองเด็กด้วยสายตาอ่อนโยน ด้วยสายตาที่แสดงความรัก พูดคุยด้วยน้ำเสียงเช่นเดียวกัน จะสร้างความผูกพันที่มั่นคงระหว่างเด็กกับบุคคลแวดล้อมเด็ก ทำให้เกิดความไว้วางใจตามมาด้วย เมื่อเป็นเช่นนี้เด็กจะมีการพัฒนาและมีการรับรู้เกี่ยวกับตนเองในทางที่ดี ซึ่งโดยปกติมี 2 ด้าน คือ มีความรู้สึกต่อตนเองในทางที่ดี (Sense of self)และมีความรู้สึกว่าตนเองมีคุณค่า (Self esteem) การพูดคุยกับเด็กด้วยสายตาและน้ำเสียงที่ดีจะทำให้เด็กรู้สึกเกี่ยวกับตนเองในทางที่ดี เพราะว่ารู้สึกเป็นที่รัก ที่พอใจ และเป็นที่ต้องการของพ่อแม่และบุคคลแวดล้อมเด็ก
เมื่อเด็กร้องไห้ ให้ดึงความสนใจไปที่เรื่องอื่น
กรณีเด็กเล็ก หากเด็กเดินชนโต๊ะ เจ็บเล็กน้อยแล้วร้องไห้ พ่อแม่ผู้ปกครองเข้าไปดูแล และหันเหความสนใจเด็กไปเรื่องอื่น เด็กก็จะหยุดร้องไห้ได้เร็วขึ้น และผู้ปกครองไม่ควรแสดงออกด้วยการตีโต๊ะ โทษว่าเป็นความผิดของโต๊ะที่ทำให้เด็กเจ็บหรือร้องไห้ เพราะเป็นการแบบอย่างที่ไม่ดีให้กับเด็ก เป็นการสอนเด็กให้โทษอื่นหากเด็กเติบโตมาในลักษณะนี้จะมีพฤติกรรมที่ไม่ดี
กรณีเด็กโต หากเดินชนโต๊ะบ่อยๆ หรือได้รับบาดเจ็บบ่อยๆจากเหตุการณ์หรือสถานที่เดิมๆ สิ่งของเดิมๆ พ่อแม่ผู้ปกครองต้องหาสาเหตุและปรึกษาแพทย์ เพราะเด็กอาจมีปัญหาการทำงานของสมองบางอย่างผิดปกติ หรือเป็นปัญหาด้านสายตา
สร้างความเชื่อมั่นให้เด็ก ว่าเขาจะไม่ถูกทอดทิ้ง
ในช่วงชีวิตตั้งแต่วัยเด็ก แรกเกิด-6ปี จะเป็นช่วงชีวิตที่สมองส่วนกลางพัฒนาแบบก้าวกระโดด เมื่อสมองส่วนอารมณ์พัฒนาอย่างก้าวกระโดดสิ่งที่เป็นปัจจัยสำคัญในการสร้างความสัมพันธ์ระหว่างเด็กกับพ่อแม่ Trust เกิดจากความเชื่อมั่นว่า พ่อแม่ต้องมาช่วยตัวเองเสมอไม่ทิ้งแน่นอนจะดูแลแน่นอน ความสัมพันธ์ที่ดีทำให้เด็กรู้สึกว่าเขาเป็นที่รัก และต้องการของพ่อแม่ เค้ามีคุณค่ากับคนอื่น แน่นอนว่าจะไม่ถูกทิ้ง มีความเชื่อมั่น
เสริมสร้างทักษะทางสังคมและทักษะความปลอดภัยให้กับเด็ก
ขอบเขตที่เหมาะสมทางสังคมระหว่างเด็กกับบุคคลอื่นๆ (social boundary) ที่สอดคล้องกับสถานภาพทางสังคมและเพศของบุคคลอื่นๆ เป็นเรื่องที่พ่อแม่ต้องถ่ายทอดทางชีวิตประจำวัน โดยเข้าไปทำกิจกรรมทางสังคมต่างๆร่วมกับลูก ในสมัยก่อนมีเรื่องงานแต่งงาน งานบวช งานศพ โกนผมจุก บวชนาค งานประเพณีต่างๆ เป็นโอกาสอันดีที่พ่อแม่จะพาเด็กไปร่วมกิจกรรมเหล่านี้เพื่อเรียนรู้เกี่ยวกับเรื่องทักษะสังคม และภัยที่เกิดขึ้นจากบุคคลอื่นๆ ทุกด้าน ไม่ว่าจะเรื่องเพศหรือเรื่องอื่น เช่น ไม่ควรสวมเครื่องประดับ เพราะไม่ได้ทำให้เราสวยงามหรือหล่อ แต่มันเป็นจุดสนใจของอาชญากร มิจฉาชีพ จ้องลักทรัพย์ เป็นอันตรายไม่ได้มีผลบวก ตรงนี้เด็กต้องเรียนรู้ ไม่ใช่เรียนรู้ด้วยการบอกเล่า แต่เรียนรู้ด้วยตัวพ่อแม่ ผู้ปกครอง บุคคลแวดล้อมเด็กก็ต้องไม่สวม แต่พ่อแม่สวมเต็มตัวลูกเห็นก็อยากประดับบ้าง พ่อแม่ส่วนใหญ่ก็ประดับได้แต่ราคาน้อยหน่อย อันนี้คือดึงภัยมาหาลูก ใส่สร้อยพระเครื่อง โชว์ ถูกฆ่าชิงทรัพย์เหล่านี้คือเรื่องความปลอดภัย เพราะฉะนั้นถ้าหากพ่อแม่มีจิตสำนึกในความปลอดภัยของลูก แต่พ่อแม่ไม่ตระหนักถึงเรื่องนี้ ตัวเองจะนำอันตรายมาสู่ลูกโดยไม่รู้ตัว
คอยพูดคุยให้คำปรึกษาและเป็นแบบอย่างที่ดี ให้ความรักความอบอุ่น เติมเต็มกำลังใจ
วิธีเลี้ยงดูให้มีความภาคภูมิใจในตนเอง (self esteem) ให้เด็กมีกำลังใจสามารถพัฒนาตนเองขึ้นมา พ่อแม่ควรให้ความสำคัญกับเรื่องราวที่เด็กกำลังบอกเล่าหรือต้องการความช่วยเหลือ ไม่ใช่บอกปัดหรือปฏิเสธเด็ก ไม่ว่าง อารมณ์ไม่ดี จะทำให้เด็กมีปัญหาเรื่องself พฤติกรรมไม่ดี พ่อแม่ต้องเป็นที่พึ่งทางใจให้ลูก หากโรงเรียนเชิญพ่อแม่ร่วมกิจกรรมก็ควรไป ถ้าไม่ไปแต่เด็กเห็นพ่อแม่ของเพื่อนไปร่วม เด็กก็จะรู้สึกว่าตนเองไม่มีคุณค่า การที่เด็กรู้สึกว่าตนเองไม่มีคุณค่า ปัญหาสำคัญที่สุดคือ ด้านอารมณ์จิตใจ ขาดรัก ขาดแรงจูงใจในการพัฒนาตนเอง เพราะรู้สึกว่าเป็นคนใช้ไม่ได้ เกิดมาไม่มีค่า ไม่ดี เป็นคนชั่ว คนบาป พ่อแม่ไม่ต้องการ ไปไหนก็ไม่มีใครต้องการ เด็กเหล่านี้จะมีปัญหาพฤติกรรมมาก
ข้อมูลจากบทสัมภาษณ์ คุณสรรพสิทธิ์ คุมพ์ประพันธ์ อดีตประธานมูลนิธิศูนย์พิทักษ์สิทธิเด็ก
