เจ็บเต้านม หรือเต้านมอักเสบ เมื่อจับคลึงดูก็พบเจอก้อนไตแข็ง ๆ ภายในเต้า สัญญาณอาการแบบนี้พาให้ตกใจนึกถึงโรคร้ายเป็นอันดับแรก ก่อนที่จะรู้ว่าเป็นลักษณะอาการส่วนหนึ่งของ เต้านมอักเสบ ที่มักเกิดในคุณแม่ที่ให้นมลูก สร้างความเจ็บปวดทรมานเป็นที่สุด บางรายก็มีอาการเป็นไข้ร่วมด้วย
เต้านมอักเสบ
ส่งสัญญาณอาการ เต้านมอักเสบ
- อาการเจ็บเต้านมมักเกิด กับคุณแม่ที่ให้นมลูก ซึ่งเกิดจากการคั่งของน้ำนม ที่เรียกว่า ภาวะนมคัด
- เมื่อลูกดูดนมจากเต้าจะรู้สึกเจ็บ และปวดบริเวณเต้านม
- เมื่อใช้มือคลำจะพบเจอก้อนไตแข็ง ๆ ที่บริเวณจุดใด จุดหนึ่งของเต้านม เมื่อกดจะรู้สึกเจ็บ บางคนอาจมีอาการเต้านมบวม หรือแดงได้ ลักษณะแบบนี้เกิดขึ้นเพราะท่อน้ำนมอุดตัน
- อาการเจ็บเต้านมอักเสบมักจะเกิดขึ้นเพียงข้างเดียว
สาเหตุของการเกิดเต้านมอักเสบ
- ลูกอาจจะดูดนมไม่เก่ง หรือดูดไม่บ่อย ทำให้น้ำนมออกไม่หมด และเกิดการจับตัวเป็นก้อน คั่งค้างอยู่ภายในเต้านม
- น้ำนมมากเกินลูกดูดไม่หมด หรือการใช้เครื่องปั๊มนมที่ผิดวิธี ทำให้นมไม่เกลี้ยงเต้า เกิดการคั่งของน้ำนมได้
- การสวมใส่เสื้อชั้นในที่คับเกินไป หรือการนอนตะแคงข้างนานเกินไป ทำให้เกิดแรงกดทับเต้านม ก็อาจส่งผลให้เกิดอาการเจ็บเต้านมได้
- เต้านมที่เริ่มหย่อนคล้อย ทำให้ส่วนล่างระบายน้ำนมออกไม่ดี ไม่หมด ยังคงทำให้มีน้ำนมตกค้างอยู่ในเต้า
วิธีป้องกันและบรรเทาอาการเต้านมอักเสบ
- ในกรณีที่คุณแม่น้ำนมเยอะควรให้ลูกดูดนม หรือปั๊มนมทุก ๆ 2-3 ชั่วโมง เพื่อระบายน้ำนมออกไม่ให้เกิดภาวะนมคัด และช่วยให้น้ำนมไม่คั่งค้างอยู่ภายในเต้า
- เมื่อเกิดอาการเจ็บเต้านมให้ลูกช่วยดูดข้างที่เจ็บ โดยจัดท่าให้นมเพื่อให้ลูกช่วยดูดระบายน้ำนมออกจากเต้าได้ดีขึ้น
- ขณะที่ลูกดูดนมให้นวดเบา ๆ บริเวณที่เป็นก้อนในเต้านม และรีดไล่ลงไปถึงหัวนม เพื่อคลายจุดที่อุดตันเป็นก้อนออก
- ประคบเต้านมที่ปวดด้วยผ้าอุ่นประมาณ 5 นาที
- ในกรณีที่ปวดมาก สามารถกินยาบรรเทาอาการปวดด้วยพาราเซตามอลได้
- ควรเลือกเสื้อชั้นในใส่ให้พอดีกระชับกับเต้านม ไม่คับเกินไป
- สำหรับคนที่ชอบนอนตะแคง ให้ลองสลับท่านอนโดยไม่นอนตะแคงนานเกินไป เพื่อลดการกดทับของเต้านม
คุณแม่บางก็อาจมีปัญหาน้ำน้อย มาดูวิธีเพิ่มน้ำนมกัน
วิธีเพิ่มน้ำนมแม่
- ให้นมลูกบ่อยขึ้น และนานขึ้น (ไม่ควรน้อยกว่า 8 ครั้งต่อวัน) ถ้าไม่ได้อยู่กับลูก ก็ควรบีบ หรือปั๊มนมออกให้เกลี้ยงเต้าทุก 3 ชั่วโมง
- กระตุ้นเต้านม โดยใช้ผ้าอุ่นจัดประคบเต้านม 3 – 5 นาที จากนั้นนวดเต้านม และคลึงหัวนมเบา ๆ ก่อนให้นมลูก
- ให้ลูกดูดนมแม่อย่างถูกวิธี ที่สำคัญต้องให้ลูกงับหัวนมจนถึงลานนมได้ลึกพอ
- ไม่ควรป้อนน้ำ นมผสม หรืออาหารเสริมอื่นก่อนที่ลูกจะมีอายุได้ 6 เดือน
- หายใจลึก ๆ ทำใจให้สบาย ไม่เครียด เพื่อให้รู้สึกผ่อนคลายขณะให้นมลูก หรือขณะปั๊มนม
- ทานอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการ และรับประทานอาหาร หรือสมุนไพรที่มีคุณสมบัติเพิ่มน้ำนม
- ดื่มน้ำมาก ๆ
- ให้ลูกดูดข้างหนึ่ง ปั๊มนมอีกข้างหนึ่งไปพร้อม ๆ กันเพื่อกระตุ้นให้ร่างกายสร้างน้ำนมเพิ่ม แถมยังช่วยให้ปั๊มน้ำนมออกง่ายกว่าการปั๊มนมตอนที่ลูกไม่ได้ดูดเต้าอีกด้วย แต่วิธีนี้ควรใช้เมื่อน้ำนมสร้างได้มากพอ คือประมาณหลัง1 เดือนไปแล้ว
- เพิ่มรอบปั๊มนมให้แต่ละรอบห่าง 3-4 ชั่วโมง หรือช่วงที่ลูกนอนหลับนานเกิน 3 ชั่วโมง
เต้านมอักเสบ สาเหตุที่ทำให้น้ำนมแม่น้อย
ทีนี้มาดูกันว่า สาเหตุจริง ๆ ที่ทำให้น้ำนมแม่น้อยมีอะไรบ้าง โดยสาเหตุที่ทำให้น้ำนมแม่น้อยมีหลายประการ เช่น
- เริ่มให้ลูกดูดกระตุ้นให้ร่างกายสร้างน้ำนมหลังคลอดช้าเกินไป
- ให้ลูกเข้าเต้าผิดวิธี ลูกอมงับได้ไม่ลึกพอ
- ให้ลูกดูดนมแม่ไม่บ่อยพอในช่วงแรก (น้อยกว่า 8 ครั้งต่อวัน) ซึ่งมักจะเกิดร่วม กับการเสริมนมผสม การให้ดื่มน้ำ หรืออาหารเสริม (ก่อนวัยอันสมควรคือ 6 เดือน) ทำให้ลูกอิ่มไม่ยอมดูดนมแม่
- คุณแม่ที่กลับไปทำงานแล้วปั๊มนมออกน้อยเกินไป หรือทิ้งระยะห่างเกินกว่า 3 – 4 ชั่วโมง
- สาเหตุจากความเครียด พักผ่อนน้อย และรับประทานอาหารน้อย
- กินยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดที่เป็นฮอร์โมนรวมในช่วง 6 เดือนแรกหลังคลอด
อาหารเสริมสำหรับคุณแม่น้ำนมน้อย
1. ข้าวโอ๊ต
ข้าวโอ๊ตเหมาะสำหรับการควบคุมเบาหวานหลังคลอดในขณะที่เป็นแหล่งพลังงานที่ดี อุดมไปด้วยไฟเบอร์ซึ่งมีผลดีต่อระบบย่อยอาหารของคุณ คุณสามารถกินข้าวโอ๊ตเป็นอาหารเช้า หรือทำคุกกี้ข้าวโอ๊ต นักโภชนาการแนะนำให้เพิ่มข้าวโอ๊ตในอาหารของมารดาที่ให้นมบุตรเพื่อเพิ่มการผลิตน้ำนมแม่
2. ขิง
สมุนไพรเผ็ดร้อนที่ช่วยขับลม และเพิ่มการไหลเวียนของเลือดก็คือขิงนั่นเอง ในขิงนั้นมีสารอาหารมากมายที่ช่วยให้น้ำนมไหลดี ช่วยให้นอนหลับสบาย และช่วยบำรุงธาตุไฟในร่างกายที่สูญเสียไปตอนคลอดอีกด้วย แต่ไม่ว่าสรรพคุณจะดีเยี่ยมขนาดไหนก็ไม่ควรทานติดต่อกันบ่อย ๆ เนื่องจากเป็นพืชรสเผ็ดร้อนมาก จึงอาจทำให้เกิดแผลในปากได้
3. ใบแมงลัก
สารอาหารในใบแมงลักมีทั้งธาตุเหล็ก แคลเซียม วิตามินบี และ วิตามินซีสูงมาก ที่สำคัญคือมีรสร้อน ช่วยขับลมในท้อง รวมถึงขับน้ำนมให้ไหลออกมาได้ดีทีเดียว แถมยังแก้อาการน้ำนมคัดได้ด้วย สามารถนำไปทำอาหารได้หลายเมนู หรือจะกินเป็นเครื่องเคียงก็ได้
4. บวบ
บวบเป็นผักที่นิยมใส่ในแกงเลียงเหมือนกับฟักทอง จึงทำให้เป็นเมนูเพิ่มน้ำนมที่ขึ้นชื่อ สำหรับคุณแม่มาตั้งแต่ไหนแต่ไร ในบวบมีแคลเซียมที่ช่วยบำรุงกระดูก มีธาตุเหล็กสร้างเม็ดเลือดแดง มีแมกนีเซียม และฟอสฟอรัส ซึ่งสารอาหารเหล่านี้ล้วนแล้วแต่ช่วยในการขับน้ำนม
5. อินทผลัม
อาหารเพิ่มน้ำนมชั้นยอดอีกอย่างหนึ่งก็คืออินทผลัม เพราะมีสารอาหารใกล้เคียงหรือเผลอ ๆ อาจเยอะกว่าหัวปลี ด้วยซ้ำ มีทั้งแมกนีเซียมที่ช่วยผลิตฮอร์โมนสำคัญหลายชนิด และฮอร์โมนที่กระตุ้นการผลิตน้ำนม แถมการทานอินทผลัมยังช่วยบรรเทาอาการซึมเศร้าของคุณแม่ และเพิ่มสารอาหารสำคัญในน้ำนมอีกด้วย
6. ฟักทอง
ในฟักทองประกอบไปด้วยเบต้าแคโรทีน วิตามินเอ วิตามินซี แคลเซียม ฟอสฟอรัส ฯลฯ จึงเป็นพืชที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง มีฤทธิ์อุ่น แถมยังหาทานได้ง่าย สตรีหลังคลอดบุตร การทานฟักทองจะช่วยย่อยอาหาร บำรุงกำลัง ลดการอักเสบ และช่วยขับน้ำนมให้ไหลดียิ่งขึ้น
7. หัวปลี
คนโบร่ำโบราณมักแนะนำให้แม่ลูกอ่อนกินหัวปลี เพราะเป็นอาหารเพิ่มน้ำนมชั้นดีที่มีสารอาหารครบถ้วน ทั้งโปรตีน คาร์โบไฮเดรต ธาตุเหล็ก แคลเซียม ฟอสฟอรัส วิตามินเอ วิตามินบี และวิตามินซี ไปจนถึงสารต้านอนุมูลอิสระจำนวนมาก ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นสารอาหารที่จำเป็นอย่างยิ่งต่อการสร้างน้ำนม แถมยังช่วยให้เลือดไหลเวียนดีอีกด้วย
8. แครอท
แครอท มีวิตามินสูง ซึ่งจะช่วยเพิ่มน้ำนมแม่ได้ดี และได้น้ำนมที่มีคุณภาพอีกด้วย นอกจากนี้ ก็สามารถบำรุงสายตาและ ผิวพรรณ ทั้งตัวคุณแม่เอง และลูกน้อยได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยแครอทก็สามารถนำมาปรุงอาหารได้หลากหลายเมนูเหมือนกัน ไม่ว่าจะเป็นต้มจืด หรือข้าวผัด
ที่มาอ้างอิง parenting.firstcry
บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ
ควรให้ลูกหย่านมเมื่อไหร่ มีเคล็ดลับอย่างไรให้ลูกหย่านม
ทำไมเด็ก ไม่ต้องดื่มน้ำ กินนมแม่อย่างเดียวจะ เพียงพอสำหรับลูก หรือไม่
รวม เครื่องปั๊มนมแบบปั๊มมือ ราคาดี คุณภาพโดน เครื่องปั๊มนมที่เหล่า คุณแม่ต้องมี!