ว่าด้วยเรื่องของการสำลักอาหาร กลายเป็นอีกหนึ่งเรื่องที่หลายคน ควรจะต้องรู้ค่ะ เพราะในทุกวันนี้การสำลักอาหาร ก็อาจจะเป็นสาเหตุหนึ่ง ที่ทำให้เกิดอันตรายจนถึงชีวิตได้ ดังนั้นวันนี้ theAsianparent จะพาไปดูค่ะว่า สำลักอาหารต้องทำยังไง หากพร้อมแล้ว เราไปดูตัวอย่างจากหมอแล็บแพนด้า กันก่อนเลยค่ะ
จากที่มีการแชร์ภาพกิจกรรม จากเพจ "วิทยากรสอนปฐมพยาบาล เบื้องต้นตามกฎหมาย" โพสต์ภาพกิจกรรมในงานฝึกอบรม การปฐมพยาบาลเบื้องต้น ที่ได้สาธิตวิธีการช่วยเด็กสำลักอาหาร โดยการใช้หุ่นตุ๊กตาเด็กเป็นตัวสาธิต แต่มีนักศึกษาที่เข้าอบรมรายหนึ่งตบที่หลังหุ่นตุ๊กตา โดยใช้แรงมากเกิน จนทำให้หัวหุ่นตุ๊กตากระเด็นหลุดตกลงที่พื้น โดยทางเพจระบุข้อความไว้ว่า "เศษอาหารที่ติดคอ ออกเรียบร้อย" จนทำเอาชาวเน็ตแห่แซวว่า ไม่น่าจะใช่แค่เศษอาหาร เพราะหัวเด็กก็หลุดไปกับเศษอาหารเหมือนกัน
ร้อนถึง ทนพ.ภาคภูมิ เดชหัสดิน นักเทคนิคการแพทย์ชื่อดัง เจ้าของเพจเฟซบุ๊ก หมอแล็บแพนด้า ได้แนะนำวิธีปฏิบัติเมื่อ สำลักอาหารต้องทำยังไง โดยเป็นภาพพร้อมข้อความประกอบ เชื่อว่าหากบ้านไหนหยิบตัวอย่างนี้ ไปสอนลูกน้อย เชื่อว่าต้องทำได้อย่างถูกวิธีแน่นอนค่ะ
โดยเริ่มต้นจากในกรณีที่อยู่คนเดียว ให้รีบหาของโต๊ะหรือพนักเก้าอี้ นำมาดันเข้ากับหน้าท้องของตัวเองแรง ๆ ถ้าการสำลักอาหาร เกิดขึ้นกับเด็กทารก ให้นอนหงายประคองด้วยแขนหรือหน้าตัก กดด้วยนิ้วสองนิ้วลงไปตรง ๆ บริเวณกระดูกอก ตรงกลาง 5 ครั้ง จากนั้นให้คว่ำหน้า หันหัวลง ประคองด้วยแขนและหน้าตัก ตบด้วยอุ้งมือ กลางหลัง 5 ครั้ง ทั้งนี้ หากเป็นกรณีที่หยุดหายใจ ให้รีบทำการ CPR โดยด่วน และรีบโทรแจ้งหน่วยกู้ชีพฉุกเฉิน หรือ 1699 ให้มาช่วยชีวิตทันที
บทความที่เกี่ยวข้อง : ภาพสุดฮา! นักศึกษาสาธิตวิธีการ ช่วยเด็กสำลักอาหาร ทำหัวหุ่นหลุดกระเด็น
อันตรายจากการสำลักอาหาร
การสำลักอาหาร ภาวะการสำลักอาหาร คือการที่มีเศษอาหารหรือน้ำ (Food particle) หลังกลืนอาหารหล่นเข้าไปอยู่ในหลอดลม ซึ่งจะทำให้เกิดอาการไอติดต่อกันหลายๆครั้งเพื่อขับดันให้เศษอาหารนั้นหลุดออกไปจากหลอดลม
ปกติแล้วเมื่อเกิดกระบวนการกลืนอาหารขึ้น โคนลิ้นจะผลักอาหารให้เข้าไปอยู่ในคอหอยจากนั้นฝาปิดกล่องเสียงจะเคลื่อนตัวลงมาปิดทางเข้าของกล่องเสียงรวมทั้งสายเสียงทั้ง 2 ข้างจะเคลื่อนตัวมาชิดกันเพื่อปิดทางเข้าของหลอดลมทำให้อาหารที่กำลังจะเคลื่อนตัวผ่านลงไปในทางเข้าของหลอดอาหารนั้นไม่สามารถหลุดเข้าไปในหลอดลมได้ จึงไม่เกิดการสำลักขึ้น
สาเหตุการสำลักอาหาร
- คนที่พูดในขณะรับประทานอาหาร หรือในขณะกลืนอาหารนั้น ฝาปิดกล่องเสียงและสายเสียงจะเปิดออก เพื่อให้เกิดเสียงพูด อาหารจึงตกลงไปในหลอดลม และเกิดการสำลักขึ้นได้
- ผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัดบริเวณคอหอย เช่น ผ่าตัดโคนลิ้น ผ่าตัดมะเร็งคอหอย ผ่าตัดมะเร็งกล่องเสียง จะทำให้การทำงานของอวัยวะเหล่านี้ ทำงานได้ไม่สมบูรณ์ จึงเกิดการสำลักขึ้น
- ผู้ป่วยที่สายเสียงเป็นอัมพาต ขยับและทำงานไม่ได้ ก็จะเกิดการสำลักอาหารและน้ำ รวมทั้งมีอาการเสียงแหบร่วมด้วย
- ผู้ป่วยที่ได้รับการฉายแสงบริเวณลำคอ บางครั้งจะเกิดการบวมของเนื้อเยื่อในคอได้ และเกิดการสำลักอาหารได้เช่นกัน
- ผู้ป่วยที่ได้รับการดมยาสลบ มีการใส่ท่อช่วยหายใจ บางครั้งจะทำให้สายเสียงบวม และทำงานผิดปกติไปได้ จึงเกิดภาวะเสียงแหบ และการสำลักอาหารขึ้นได้
นอกจากการสำลักอาหารตรง ๆ แล้ว อีกหนึ่งการสำลักที่น่าห่วงก็คือ สำลักเงียบ (Silent Aspiration) หรือ การสำลักอาหารหรือน้ำดื่ม ลงในทางเดินหายใจโดยไม่มีอาการไอ หรือ เสียงพร่าตอบสนองให้เห็น เป็นภาวะที่พบได้บ่อยใน ผู้ป่วยที่มีปัญหาการกลืนผิดปกติ สามารถเกิดได้ในทุกเพศทุกวัย
สำลักเงียบและภาวะกลืนลำบากในผู้สูงอายุ
ผู้สูงอายุที่มีโรคทางระบบประสาท จะพบภาวะกลืนลำบากได้สูง ถึง 50-75% และพบว่า มีภาวะสำลักเงียบร่วมได้ ถึง 40-70% ส่งผลให้เกิดปอดอักเสบติดเชื้อรุนแรงตามมา ในกรณีผู้สูงอายุ ที่มีภาวะปอดอักเสบติดเชื้อแล้ว พบมีภาวะสำลักเงียบสูง ถึง 71% และในผู้สูงอายุมากกว่า 60 ปี พบอัตราเสียชีวิตด้วยภาวะปอดติดเชื้อ จากการสำลักสูงถึงเกือบ 30%
อาการที่มองไม่เห็นจากสำลักเงียบ
เนื่องจากการสำลักเงียบ ไม่มีอาการแสดงให้เห็น ทำให้ผู้ป่วยรวมถึงผู้ดูแลขาดความระมัดระวัง และไม่ทราบว่ามีการสำลักอาหารหรือน้ำดื่มลงในทางเดินหายใจ จนเกิดภาวะแทรกซ้อน มีความผิดปกติให้เห็นรุนแรง เช่น ภาวะปอดอักเสบติดเชื้อ ซึ่งนำไปสู่อันตรายถึงแก่ชีวิตได้
นอกจากนี้ ภาวะสำลักเงียบ อาจไม่สามารถพบจากการตรวจประเมินทางคลินิกได้ เนื่องจากไม่แสดงอาการขณะทำการตรวจคัดกรองและการตรวจร่างกาย ดังนั้นจึงมีความจำเป็น ต้องได้รับประเมินจากทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ โดยการกลืนแป้งทางรังสี หรือการส่องกล้อง เพื่อตรวจหาว่า ผู้ป่วยมีภาวะสำลักเงียบหรือไม่ และทำการป้องกันรักษาได้ทันท่วงที
ทั้งนี้ไม่ว่าจะเป็นการสำลักปกติ ในผู้ใหญ่ หรือเด็ก การรักษาขึ้นอยู่กับสาเหตุ และตำแหน่งของอวัยวะ ที่ทำให้เกิดการสำลักบางกรณีสามารถรักษาได้ด้วยยา บางกรณีอาจต้องใช้การฝึกกลืนช่วย บางกรณีใช้วิธีการฝึกการออกเสียง เพื่อให้สายเสียงแข็งแรงขึ้น และบางกรณีอาจต้องอาศัยการผ่าตัด ซึ่งภาวะการสำลักอาหารนั้น ถ้าเกิดขึ้นบ่อย ๆ หรือรุนแรง โดยเฉพาะในคนสูงอายุ สามารถทำให้เกิดทางเดินหายใจอักเสบติดเชื้อได้ เช่น หลอดลมอักเสบ ปอดอักเสบเป็นต้น
บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ :
ตลกแต่ได้ความรู้ หมอแล็บแพนด้าโพสต์สอน จะมีลูกต้องอ่าน
ปลาแดดเดียวทอดพ่นยาฆ่าแมลง ลูกกินโดยไม่รู้ สุดท้ายต้องหามส่งโรงพยาบาล!
ชื่นชม! ตำรวจเป็นฮีโร่ช่วยเหลือ ลูก 6 เดือน สำลักนม รีบรุดพาส่งโรงพยาบาลอย่างไว!