ภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรก ส่งผลต่อทารกในครรภ์ เสี่ยงคลอดก่อนกำหนด

การตั้งครรภ์มีหลายอย่างที่แม่ท้องต้องระวัง ภาวะอันตรายอย่างหนึ่งที่แม่ท้องควรรู้ คือ ภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรก ค่ะ วันนี้เราจะพาคุณแม่มาทำความรู้จักกับภาวะนี้ พร้อมวิธีการรับมือ และการรักษา รวมไปถึงจะพามาดูโอกาสที่คุณแม่จะเกิดภาวะนี้ได้ค่ะ

ภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรก คืออะไร

ภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรก จะมีลักษณะเหมือนในภาวะปกติ แต่จะไปเกาะที่เนื้อเยื่อหุ้มรกแทน เมื่อสายสะดือที่เชื่อมต่อคุณแม่กับทารกในครรภ์ไม่เกาะติดกับรกอย่างถูกต้อง ซึ่งเรียกภาวะผิดปกตินี้ว่า “Velamentous cord insertion” ที่อาจส่งผลต่อการเจริญเติบโตของทารก ทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนระหว่างตั้งครรภ์ได้ สามารถทำให้เกิดทารกคลอดก่อนกำหนด หรือเกิดหลอดเลือดรกฉีกขาดขณะคลอด และส่งผลให้เกิดภาวะตกเลือดอย่างรุนแรงขณะคลอด จนอาจส่งผลต่อการเสียชีวิตของทารกหรือตัวคุณแม่เองได้

ทำความเข้าใจเกี่ยวกับรกและสายสะดือ

รกเป็นอวัยวะในมดลูก ที่เกิดขึ้นระหว่างตั้งครรภ์ มีหน้าที่ช่วยให้ร่างกายของคุณสามารถแบ่งปันสารอาหารกับทารกในครรภ์ได้ ส่วนสายสะดือเชื่อมต่อทารกในครรภ์กับรกเพื่อให้สามารถแบ่งปันกันได้

โดยปกติแล้ว สายสะดือจะเดินทางจากสะดือของทารกในครรภ์เข้าไปยังภายในรก ซึ่งสามารถเข้าถึงสารอาหารได้ง่าย สารคล้ายเจลที่เรียกว่า Wharton’s jelly จะช่วยปกป้องหลอดเลือดภายในสายสะดือไม่ให้บิด หรือแตก

ในภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรก สายสะดือจะยึดติดกับเยื่อหุ้มนอกของรกแทน ซึ่งหมายความว่าเส้นเลือดจากสายสะดือต้องเดินทางไกลกว่ามากเพื่อรับสารอาหารจากรก และต้องเดินทางโดยปราศจากการปกป้องจาก Wharton’s jelly หากไม่สามารถเข้าถึงสารอาหารจากรกได้ง่าย ทารกในครรภ์อาจพัฒนาช้ากว่าปกติ และหากปราศจากการกันกระแทกจาก Wharton’s jelly หลอดเลือดที่สัมผัสจากสายสะดือจะมีโอกาสแตกและมีเลือดออกมากขึ้น

โอกาสที่จะเกิดภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรก

ภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรกนั้นหายาก มีเพียงประมาณ 1% ของการตั้งครรภ์ลูกคนเดียว และ 6% ของการตั้งครรภ์แฝด เท่านั้นที่เกี่ยวข้องกับการใส่สายสะดือ แต่อัตรานี้จะเพิ่มขึ้นเป็นประมาณ 15% สำหรับฝาแฝดที่มีรกเหมือนกัน (MCDA twins) ค่ะ

บทความที่เกี่ยวข้อง : ความเสี่ยงที่แม่ตั้งครรภ์แฝดควรระวัง เพื่อคลอดลูกแฝดอย่างปลอดภัย

สาเหตุของภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรก

ตอนนี้เรายังไม่รู้แน่ชัดว่าอะไรเป็นสาเหตุของภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรก แต่มักจะปรากฏบ่อยขึ้นในการตั้งครรภ์บางประเภท การทำความเข้าใจว่าเมื่อใดที่มีแนวโน้มที่จะเกิดขึ้น จะสามารถช่วยให้คุณแม่และคุณหมอ สามารถใช้มาตรการป้องกันที่จำเป็นทั้งหมดเพื่อให้คุณและทารกในครรภ์ปลอดภัยในระหว่างตั้งครรภ์ได้ง่ายขึ้น เรามาดูการตั้งครรภ์ที่แนวโน้มว่าจะเกิดภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรกกันค่ะ

• การตั้งครรภ์ที่มีลูกแฝด โดยเฉพาะแฝดที่มีรกร่วมกัน
• การตั้งครรภ์ที่เกี่ยวข้องกับการปฏิสนธินอกร่างกาย (IVF)
• การตั้งครรภ์ลูกคนแรก
• การตั้งครรภ์ที่รกเกาะติดกับส่วนล่างของมดลูก ใกล้ปากมดลูก (รกเกาะต่ำ)
• การตั้งครรภ์ที่มีภาวะที่หลอดเลือดของสายสะดือทอดบนเยื่อหุ้มทารกพาดผ่านปากมดลูก (vasa previa)

ความเสี่ยงจากภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรก

ภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรกอาจทำให้พัฒนาการของทารกในครรภ์ช้าลง หากปราศจากการป้องกันของ Wharton’s jelly หลอดเลือดในสายสะดือจะแตกและมีเลือดออก ความเสี่ยงเหล่านี้อาจส่งผลต่อการตั้งครรภ์และลูกน้อยของคุณ

ผลกระทบต่อคุณแม่

• คลอดก่อนกำหนด
• การผ่าตัดคลอด (C-section) คุณหมออาจแนะนำให้ผ่าคลอดก่อนวันที่กำหนดไว้
• หากเป็นการผ่าคลอดฉุกเฉิน ในระหว่างการคลอดอาจมีเลือดออกมาก
• รกลอกตัวก่อนกำหนด
• ภาวะครรภ์เป็นพิษ ความดันโลหิตของคุณอาจสูงขึ้นหลังจากตั้งครรภ์ได้ 20 สัปดาห์

ผลกระทบต่อลูกน้อย

• ทารกมีน้ำหนักน้อยหรือดูตัวเล็กเมื่อเทียบกับเด็กแรกเกิดทั่วไป
• ต้องการการดูแลเป็นพิเศษในห้องไอซียูทารกแรกเกิด
• มีคะแนน Apgar ต่ำ ( Apgar คือผลการประเมินสภาพร่างกายทารกแรกเกิด) การทดสอบ Apgar จะเกิดขึ้นภายในห้านาทีแรกหลังจากที่ลูกของคุณเกิด คุณหมอจะตรวจสอบการหายใจ อัตราการเต้นของหัวใจ ความตึงตัวของกล้ามเนื้อ ปฏิกิริยาตอบสนอง และสีผิวของทารก เพื่อกำหนดคะแนนจาก 0 ถึง 10 คะแนน คะแนนที่ต่ำหมายความว่าลูกน้อยของคุณต้องได้รับการดูแลเป็นพิเศษจากคุณหมอ

ภาวะแทรกซ้อนของภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรก

ประมาณ 6% ของการตั้งครรภ์ที่มีภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรก และมีภาวะที่เรียกว่า vasa previa ร่วมด้วย โดยสายสะดือจะยึดติดกับเยื่อที่อยู่ใกล้กับปากมดลูกของคุณ ในระหว่างการคลอด มีความเสี่ยงสูงที่หลอดเลือดจะแตก ทั้งคุณแม่และทารกในครรภ์มีความเสี่ยงที่จะมีเลือดออกมาก ประมาณครึ่งหนึ่งของการตั้งครรภ์เหล่านี้มีโอกาสตายคลอด

ดังนั้นการได้รับการวินิจฉัยตั้งแต่เนิ่น ๆ สามารถป้องกันไม่ให้สิ่งนี้เกิดขึ้น หากคุณหมอตรวจพบเส้นเลือดที่โผล่ออกมาจากสายสะดือใกล้ปากมดลูก คุณหมอจะแนะนำให้ผ่าคลอด ผลลัพธ์ที่เกี่ยวข้องกับภาวะ vasa previa จะดีขึ้นมากด้วยการผ่าคลอด อัตราการรอดชีวิตของทารกในครรภ์สูงถึง 97% ถึง 99% เลยค่ะ

อาการของภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรก

จะมีอาการเลือดออกทางช่องคลอด โดยเฉพาะในไตรมาสที่สาม นี่อาจเป็นสัญญาณของภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรก หรือคุณอาจไม่สังเกตเห็นอาการใดๆ เลยก็ได้ คุณหมอจะสามารถวินิจฉัยภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรกผ่านการอัลตราซาวนด์และโดยการตรวจทารกในครรภ์ ทารกในครรภ์อาจมีอัตราการเต้นของหัวใจช้า และปริมาณเลือดลดลง

บทความที่เกี่ยวข้อง : สายสะดือพันคอ อันตรายไหม? จะเกิดอะไรขึ้นเมื่อสายสะดือพันคอเด็ก?

การรักษาภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรก

ไม่มีวิธีใดที่จะรักษาภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรกได้ แต่คุณหมอจะใช้ความระมัดระวังเป็นพิเศษเพื่อลดความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น ดังนี้

• ติดตามการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์ทุก 4 ถึง 6 สัปดาห์
• ทำการทดสอบกับทารกในครรภ์เป็นประจำ ( การทดสอบประเภทนี้ปลอดภัยอย่างยิ่งสำหรับทั้งคุณแม่และทารกในครรภ์ )
  • ทดสอบอัตราการเต้นของหัวใจ
  • การเคลื่อนไหวของทารกในครรภ์

• ให้นอนโรงพยาบาลเมื่อใกล้ถึงเวลาคลอด
• กำหนดเวลาผ่าคลอดประมาณสัปดาห์ที่ 34 หากมีความกังวลว่าเส้นเลือดจะแตกและทำให้เลือดออกรุนแรง เช่นเดียวกับภาวะ vasa previa
• กระตุ้นให้คลอดในสัปดาห์ที่ 40 ( หากคลอดลูกทางช่องคลอด )
• ใช้ความระมัดระวังเป็นพิเศษในการตรวจสอบสัญญาณชีพของทารกระหว่างการคลอดเพื่อให้แน่ใจว่าคลอดอย่างปลอดภัย

ควรทำอย่างไรหากมีภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรก

ปรึกษาคุณหมอเพื่อทำความเข้าใจว่าภาวะสายสะดือไม่เกาะที่ตัวเนื้อรกหมายถึงอะไรสำหรับการตั้งครรภ์ของคุณ การรักษาที่คุณแม่ได้รับจะขึ้นอยู่กับกรณีเฉพาะของคุณ ให้ทำตามคำแนะนำของคุณหมอเพื่อดูแลตัวเองให้ดีที่สุดในแต่ละวัน  และนี่คือคำถามที่คุณแม่ควรเก็บไว้ถามเมื่อได้พบคุณหมอ

• คุณหมอแนะนำให้ทำกิจกรรมประจำวันมากแค่ไหน?
• ออกกำลังกายแบบไหนได้อย่างปลอดภัย?
• มีกิจกรรมที่ควรหลีกเลี่ยงหรือไม่?
• ควรกินอาหารประเภทใด?
• ควรพักผ่อนเท่าไหร่ในแต่ละวัน?
• ควรนอนกี่ชั่วโมงในแต่ละคืน?

การเรียนรู้เกี่ยวกับภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้จากการตั้งครรภ์อาจเป็นเรื่องน่ากลัว แต่ภาวะแทรกซ้อนนั้นหายาก มีโอกาสเกิดขึ้นได้น้อยมาก คุณแม่ที่ต้องการการดูแลอย่างใกล้ชิด ทั้งในระหว่างตั้งครรภ์และระหว่างคลอด ให้ปรึกษาคุณหมอได้หากคุณแม่รู้สึกกังวลใจ

บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ :

ภาวะรกงอกติด คืออะไร อาการ รกงอกติด เป็นแบบไหน มีอะไรบ้าง ?

ภาวะแทรกซ้อนในครรภ์แฝด มีอะไรบ้าง จะดูแลครรภ์อย่างไรให้ปลอดภัย ?

ภาวะครรภ์เป็นพิษ อันตรายมากไหม อาการครรภ์เป็นพิษ ดูแลตัวเองอย่างไร

ที่มา : My.clevelandclinic