คำราชาศัพท์นั้น เป็นคำที่ถูกบัญญัติขึ้นมา เพื่อใช้ในการแบ่งตามชั้นวรรณะของบุคคล นับว่าเป็นระเบียบการใช้ภาษาไทยให้สุภาพ ไม่ว่าจะเป็น กษัตริย์ เจ้านาย หรือพระราชวงศ์ พระสงฆ์ของศาสนาพุทธ ข้าราชการ และสุภาพชน ก็จะมีคำที่ใช้แตกต่างกันออกไป ซึ่งเราได้รวบรวม คำราชาศัพท์ หมวดกริยา คำราชาศัพท์เกี่ยวกับพระอิริยาบถต่าง ๆ มาฝากไว้เป็นเกร็ดความรู้กันค่ะ มาลองดูกันว่าคุณรู้จักคำเหล่านี้มากน้อยแค่ไหนกันนะ
คำราชาศัพท์ หมวดกริยา
| คำราชาศัพท์ | คำอ่าน | ความหมาย |
| พระราชดำรัส | พระ – ราช – ชะ – ดำ – รัด | คำพูด |
| ตรัส | ตรัด | พูด |
| เสด็จพระราชดำเนิน | สะ – เด็ด – พระ – ราด – ชะ – ดำ – เนิน | เดินไปที่ไกล ๆ |
| เสด็จลง… | สะ – เด็ด – ลง – … | เดินทางไปที่ใกล้ ๆ |
| พระราชนิพนธ์ | พระ – ราด – ชะ – นิ – พน | แต่งหนังสือ |
| พระกาสะ | พระ – กา – สะ | ไอ |
| พระสรวล | พระ – สวน | หัวเราะ |
| ปรมาภิไธย | ปะ (ปอ) – ระ – มา – พิ – ไท | ลงลายมือชื่อ |
| ทรงสัมผัสมือ | ทรง – สัม – ผัด – มือ | จับมือ |
| พระเกษมสำราญ | พระ – กะ – เสม – สัม – ราน | สุขสบาย |
| พระปินาสะ | พระ – ปิ – นา – สะ | จาม |
| พระราชโองการ | พระ – ราด – ชะ – โอง – กาน | คำสั่ง |
| พระราโชวาท | พระ – รา – โช – วาด | คำสั่งสอน |
| พระราชประสงค์ | พระ – ราด – ชะ – ปะ – สง | อยากได้, ต้องการ |
| พระราชปฏิสันถาร | พระ – ราด – ปะ – ติ – สัน – ถาน | ทักทายปราศรัย |
บทความที่เกี่ยวข้อง : รวม 70 คำศัพท์ภาษาอังกฤษที่คนไทยมักเข้าใจผิด
คำราชาศัพท์เกี่ยวกับพระอิริยาบถต่าง ๆ
| คำราชาศัพท์ | คำอ่าน | ความหมาย |
| สรงพระพักตร์ | สง – พระ – พัก | ล้างหน้า |
| ชำระพระหัตถ์ | ชำ – ระ – พระ – หัด | ล้างมือ |
| เสด็จประพาส | สะ – เด็ด – ปะ – พาด | ไปเที่ยว |
| พระราชปุจฉา | พระ – ราด – ปุด – ฉา | ถาม |
| ถวายบังคม | ถะ – หวาย – บัง – คม | ไหว้ |
| พระบรมราชวินิจฉัย | พระ – บะ – รม -ราด – วิ – นิด – ไฉ | ตัดสิน |
| ทอดพระเนตร | ทอด – พระ – เนด | ดู |
| พระราชทาน | พระ – ราด – ชะ – ทาน | ให้ |
| พระราชหัตถเลขา | พระ – ราด – ชะ – หัด – ถะ – เล – ขา | เขียนจดหมาย |
| ทรงเครื่อง | ซง – เครื่อง | แต่งตัว |
| ทรงพระอักษร | ซง – พระ – อัก – สอน | เรียน, เขียน, อ่าน |
| ประทับ | ประ – ทับ | นั่ง, อยู่ |
| ทรงยืน | ซง – ยืน | ยืน |
| บรรทม | บัน – ทม | นอน |
| กริ้ว | กิ้ว | โกรธ |
คำราชาศัพท์ควรรู้
| คำราชาศัพท์ | คำอ่าน | ความหมาย |
| ประชวร | ประ – ชวน | ป่วย |
| ประสูติ | ประ – สูด | เกิด |
| ทูล | ทูน | บอก |
| เสวย | สะ – เหวย | กิน |
| ถวาย | ถะ – หวาย | ให้ |
| โปรด | โปรด | รัก, ชอบ |
| ทรงม้า | ซง – ม้า | ขี่ม้า |
| ทรงดนตรี | ซง – ดน – ตรี | เล่นดนตรี |
| กันแสง | กัน – แสง | ร้องไห้ |
| สรวล | สวน | หัวเราะ |
| ประชวร | ประ – ชวน | ป่วย |
บทความที่เกี่ยวข้อง : รวม 52 คำทับศัพท์ภาษาไทย ใช้กันเยอะ ใช้กันบ่อย เขียนถูกหรือเปล่า ?
กฎการใช้คำราชาศัพท์ในหมวดกริยา
- การใช้คำกริยาที่เป็นราชาศัพท์ที่มีคำว่า “ทรง” ตามด้วย คำกริยา หรือคำนาม จะมีความหมายถึง กษัตริย์ หรือเทพเจ้า เช่น ทรงธรรม ทรงชัย ทรงฉัตร ก็จะเป็นคำที่ใช้กับพระเจ้าแผ่นดิน ในขณะที่ทรงหงส์ จะหมายถึง พระพรหม ทรงโค หมายถึง พระอิศวร ดังนั้นคำราชาศัพท์นิยามได้ว่า เป็นการใช้กับเทพ และสมมติเทพ นั่นเอง
- การเปลี่ยนไปใช้คำกริยาราชาศัพท์ที่มีอยู่แล้ว โดยไม่ต้องเติมคำใด ๆ เช่น เสด็จพระราชดำเนิน เสวย สรง โปรด ทอดพระเนตร กริ้ว พระราชทาน ประทาน ประชวร บรรทม สิ้นพระชนม์ สวรรคต เสวย ประทับ พระราชทาน เป็นต้น
- การเปลี่ยนคำกริยาด้วยการประกอบคำว่า “ทรง” นำหน้า เช่น ทรงเล่น ทรงออกกำลังกาย ทรงพักผ่อน ทรงพระประชวร ทรงพระสรวล เป็นต้น
- คำว่าทรงเมื่อใช้กับกริยา “มี” และ “เป็น”
• ถ้าคำนามข้างหน้าเป็นราชาศัพท์ ไม่ต้องใช้ทรง เช่น เป็นพระราชโอรส มีพระบรมราชโองการ
• ถ้าคำนามข้างหลังเป็นคำสามัญ ต้องใช้ทรง เช่น ทรงเป็นประธาน ทรงมีทุกข์ - คำที่เป็นกริยาราชาศัพท์อยู่แล้วไม่ใช้ “ทรง” นำหน้า เช่น เสด็จ เสวย โปรด ประทับ เป็นต้น
- คำว่า “ไป” “มา” “กลับ” “เข้า” “ออก” “ขึ้น” “ลง” จะใช้คำว่า “เสด็จ” นำหน้า เช่น เสด็จพระราชดำเนินกลับ เสด็จออกจากโรงพยาบาลศิริราช เป็นต้น
แม้จะดูเป็นเรื่องยุ่งยาก และคำศัพท์ต่าง ๆ ก็แตกต่างจากที่เราใช้ทั่วไป แต่ก็ยังเป็นคำที่พวกเราคนไทย ควรรู้จักและเรียนรู้ เพื่อทำความเข้าใจในการกล่าวถึงบริบทต่าง ๆ โดยเฉพาะเรามักจะได้พบเจอคำศัพท์เหล่านี้ เมื่อรับชมข่าวพระราชสำนัก ในแต่ละวันนั่นเอง
บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ :
คำราชาศัพท์ หมวดเครือญาติ คำราชาศัพท์ที่ควรเรียนรู้
50 คำศัพท์ภาษาไทย ที่คนไทยมักเขียนผิด และลูกควรเรียนรู้ไว้ก่อน
เทคนิคการจำ “กริยา 3 ช่อง” พื้นฐานภาษาอังกฤษที่สำคัญสำหรับเด็กประถม
ที่มา : lifestyle.campus-star.com, digitalschool.club