คุณหมอ นพ.อานนท์ เรืองอุตมานันท์ ได้ให้ความรู้ในเรื่องนี้ว่า ในขณะตั้งครรภ์ฮอร์โมนจากรก เช่น ฮอร์โมนโปรแลคติน รวมทั้งฮอร์โมนจากรังไข่ เช่น เอสโตเจนและโปรเจสเตอโรนจะเพิ่มขึ้น ส่งผลให้เต้านมเริ่มโตขึ้นกว่าเดิมตั้งแต่ภายในเดือนแรกที่ตั้งครรภ์ ทั้งท่อน้ำนม ต่อมน้ำนมจะแตกตัวขึ้นอย่างมาก
และเมื่อเข้าเดือนที่ 2 จะสังเกตเห็นว่าเต้านมจะเต่งโตขึ้นจนน่าตกใจ พอเข้าเดือนที่ 4 รกและรังไข่เริ่มสร้างฮอร์โมนโปรแลคตินออกมามากขึ้น ต่อมน้ำนมก็จะเริ่มสร้างน้ำคัดหลั่งที่เป็นสีใสขุ่นแต่ยังไม่เป็นสีน้ำนม ในน้ำคัดหลั่งนี้อุดมด้วยสารภูมิต้านทานและเซลล์เม็ดเลือด และไขมัน ที่เรียกว่าคอลลอสตรัม (colostrum) หรือน้ำนมเหลือง พอเข้าระยะตั้งครรภ์ในเดือนที่ 6 ต่อมน้ำนมจะขยายเพิ่มขึ้น มีเซลล์กล้ามเนื้อรอบ ๆ ท่อน้ำนมมากขึ้น ถ้าลองบีบหัวนมดูจะเห็นว่ามีน้ำนมใส ๆ ไหลออกมาได้
แต่จะเห็นว่า น้ำนมยังไหลออกมาได้ไม่เต็มที่ เป็นเพราะฮอร์โมนเอสโตรเจนไปกดการทำงานของฮอร์โมนโปรเลคตินไว้ แต่พอหลังคลอดฮอร์โมนเอสโตเจนจากรกก็จะหายไปทันที เมื่อฮอร์โมนโปรเลคตินไม่โดนกดการทำงานอีกต่อไป หลังคลอดน้ำนมก็จะไหลเต็มที่ใน 1-2 วันหลังคลอด เพราะการที่ลูกได้ดูดนมแม่ภายใน 24 ชั่วโมง หลังการดูดครั้งแรก + สัญชาตญาณของความเป็นแม่ นั้นจะไปกระตุ้นระบบประสาทจนถึงต่อมใต้สมองให้สร้างฮอร์โมนโปรแลคตินที่ผลิตน้ำนมออกมาเพิ่มอีก
ดังนั้น น้ำนมสามารถไหลก่อนคลอดได้ตั้งแต่ในช่วงตั้งครรภ์ไตรมาสที่สอง หากแม่ท้องเห็นว่าน้ำนมไหลออกมาในช่วงนี้ ไม่ควรมือบอนไปบีบไปเค้นเล่นเพื่อให้น้ำนมไหลออกมานะคะ ควรซับให้แห้งหรือหาแผ่นซับน้ำนมมาใช้ เพราะการกระตุ้นหัวนมมาก ๆ อาจทำให้เกิดการเจ็บครรภ์ก่อนกำหนดได้
น้ำนมไหลก่อนคลอดจึงเป็นเรื่องปกติที่อาจเกิดขึ้นได้ แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าหลังคลอดแล้วคุณแม่จะมีน้ำนมมากหรือน้อยลง การที่จะให้มีน้ำนมไหลดีเพียงพอต่อลูกน้อยอยู่ที่การให้ลูกได้ดูดนมจากเต้าอย่างสม่ำเสมอ และอยู่ที่จังหวะการดูดนมของเจ้าตัวน้อยด้วย ถึงแม้คุณแม่จะหันมาใช้เครื่องปั๊มน้ำนมมาเป็นตัวช่วยก็ไม่อาจทดแทนได้ เพราะเครื่องปั๊มน้ำนมไม่มีสัญชาตญาณของความเป็นแม่ แต่จะใช้ได้ดีก็ต่อเมื่อยามคัดนมและปั๊มเอาน้ำนมออกมาเป็นสต๊อกไว้ใช้ คุณแม่ไม่ต้องกังวลว่าหลังคลอดจะมีน้ำนมเพียงพอต่อลูกน้อยไหม หากมีความมุ่งและตั้งใจในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ สู้ ๆ นะคะ.
ที่มา : เพจ นพ.อานนท์ เรืองอุตมานันท์
บทความอื่นที่น่าสนใจ :
ดูแลเต้านมก่อนคลอดและหลังคลอดอย่างไรให้เพอร์เฟ็กต์
ไขข้อข้องใจ “นมแม่” เกิดขึ้นได้อย่างไร?