สนิม เกิดขึ้นได้อย่างไร พร้อมวิธีป้องกันสนิมตัวร้ายไม่ให้ทำลายของที่คุณรัก !

ปัญหาเรื่องสนิม เป็นปัญหาที่หลาย ๆ คนต้องพบเจอ โดยเฉพาะในด้านอุตสาหกรรม ยานยนต์ การก่อสร้าง หรือแม้แต่สิ่งของเครื่องใช้ที่เราใช้ในชีวิตประจำวัน ต่างเป็น สนิม ได้ทั้งนั้น ที่เห็นได้บ่อย ๆ คงจะเป็นสนิมที่เกิดขึ้นบนโลหะมันมักจะกัดกร่อนและย่อยสลายโลหะจนเสียสภาพจนใช้การไม่ได้  วันนี้ TAP มีสาระความรู้ดี ๆ เกี่ยวกับเรื่อง สนิม การเกิดสนิม การป้องกัน และกำจัดสนิมให้อยู่หมัด ไม่ให้มาทำลายของรักของเราได้ ตามไปอ่านกันเลย

มาทำความรู้จัก สนิม กัน !

สนิม (Rust) เป็นผลมาจากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้นระหว่าง เหล็ก หรือ โลหะ กับความชื้นที่มีอยู่ตามอากาศ จนทำให้เกิดเป็นคราบสีแดงปนน้ำตาล กัดกร่อนเหล็กหรือโลหะนั้นจนเสียหาย และสามารถขยายตัวออกเป็นวงกว้างได้อีกด้วย นอกจากเหล็ก และโลหะแล้ว สนิมก็สามารถเกิดกับวัสดุอื่น ๆ ได้อีก เช่น อโลหะ อะลูมิเนียม ทองแดง และทองเหลือง สูตรทางวิทยาศาสตร์ของสนิม คือ Fe + H₂O + O₂ =  Fe₂O₃H₂O  ซึ่งได้แก้เหล็ก+น้ำ+ออกซิเจน จะเกิดเป็น สนิม นั่นเอง

สิ่งของที่ขึ้นสนิมมักจะมีลักษณะไม่สวยงาม เหมือนของเก่าที่ไม่ได้รับการดูแล อีกทั้งสนิมยังมีส่วนทำให้วัสดุอ่อนตัวลง และยังกัดกร่อนวัสดุเหล่านั้นจนผุพัง ด้วยเหตุผลเหล่านี้ สิ่งสำคัญที่จะสามารถจัดการสนิมได้อย่างอยู่หมัด คือ ต้องเข้าใจสาเหตุของการเกิดสนิม วิธีป้องกัน และรักษาสนิมไม่ให้มันก่อตัวตั้งแต่แรก

นอกจากนี้เรายังมีคำแนะนำเกี่ยวกับวิธีการเลือกวัสดุที่สามารถป้องกันสนิม และวิธีที่ดีที่สุดในการปกป้องวัสดุเหล่านั้นในระยะยาว ไม่ว่าคุณจะเป็นคนที่กำลังปรับปรุงบ้าน คนที่ชื่นชอบและต้องการดูแลรักษารถของตัวเองให้ดี หรือผู้ผลิตทางอุตสาหกรรม วันนี้เรามีคำตอบมาให้แล้ว

บทความที่เกี่ยวข้อง : รู้หรือไม่! ของแข็งมีอะไรบ้าง หนึ่งในความรู้ที่หลายคนไม่ควรมองข้าม

สาเหตุของการเกิดสนิม

ส่วนใหญ่สาเหตุของการเกิดสนิมมาจากการที่โลหะสัมผัสกับน้ำ และออกซิเจน ซึ่งทำให้เกิดปฏิกิริยาทางเคมีที่ส่งผลให้เกิดการออกไซด์ของเหล็ก ส่วนสาเหตุอื่น ๆ ของการเกิดสนิม ได้แก่ การที่โลหะสัมผัสกับสารกัดกร่อนอื่น ๆ อย่าง เกลือ หรือกรด สิ่งแวดล้อม การดูแลรักษาที่ผิดวิธี หรือกระบวนการผลิต เป็นต้น

สภาพแวดล้อม

ปัจจัยรอบข้างอย่าง สิ่งแวดล้อม เป็นหนึ่งในปัจจัยที่สำคัญในการเกิดสนิมเลยทีเดียว เพราะไม่ว่าสภาพแวดล้อมจะเป็นแบบไหน อากาศรอบข้างจะเป็นอย่างไร ก็สามารถก่อให้เกิดสนิมได้ทั้งสิ้น โดยเฉพาะในสภาพแวดล้อมที่มีความชื้นสูง เป็นปัจจัยที่สำคัญในการเกิดสนิมเป็นอย่างมาก หรือไม่ว่าจะเป็นสภาวะรอบข้างที่เต็มไปด้วยสิ่งปนเปื้อนในอากาศก็สามารถทำปฏิกิริยากับสิ่งของ หรือโลหะได้เช่นเดียวกัน

สามารถเห็นได้บ่อยที่ชายทะเล เคยสงสัยไหมคะว่า ทำไมบริเวณชายทะเล สิ่งของต่าง ๆ หรือ โลหะ ที่ถูกวางไว้บริเวณดังกล่าวจึงขึ้นสนิมแทบจะทั้งหมด นั่นก็เป็นเพราะว่า สภาพแวดล้อมบริเวณชายหาดนั้น อากาศเต็มไปด้วยไอเกลือที่พัดผ่านมาจากทะเลนั่นเองค่ะ เกลือเมื่อสัมผัสกับโลหะ หรือเหล็ก สามารถก่อให้เกิดสนิมได้ เนื่องจากเป็นสารกัดกร่อนชนิดหนึ่ง

กระบวนการผลิต

กระบวนการผลิตก็เป็นปัจจัยที่สำคัญไม่แพ้กับสภาวะแวดล้อมรอบข้าง เพราะเราไม่สามารถทราบได้เลยว่าในกระบวนการผลิต มีการควบคุมอุณหภูมิอย่างไร หรืออุปกรณ์ที่ใช้ผลิตนั้นมีความชื้นแฝงอยู่หรือเปล่า เพราะถ้าหากมี นั่นก็แปลว่าเหล็ก โลหะ หรือสิ่งของต่าง ๆ มีการสัมผัสกับความชื้น ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดสนิมได้ค่ะ

การดูแลรักษาที่ผิดวิธี

การจัดเก็บก็สำคัญ หากจัดเก็บหรือดูแลรักษาผิดวิธี ก็เป็นช่องโหว่ เปิดโอกาสให้เครื่องใช้ดังกล่าวสัมผัสกับออกซิเจนมากยิ่งขึ้น ซึ่งจากที่ได้กล่าวไปว่าปริมาณออกซิเจนก็มีผลต่อการเกิดสนิมได้เช่นเดียวกัน ดังนั้นควรดูแลและจัดเก็บสิ่งของเครื่องใช้ตามคำแนะนำการใช้ของผลิตภัณฑ์นั้น ๆ หรือหากเป็นการขนส่งเหล็กไปในที่ต่าง ๆ ที่ต้องใช้เวลานาน ๆ ก็ต้องตรวจสอบให้มั่นใจว่าได้ทำการจัดเก็บเหล็กอย่างถูกวิธี อยู่ในบรรจุภัณฑ์ที่แห้งและเย็น ได้คุณภาพ ปราศจากความชื้น

สนิม 4 ชนิดมีอะไรบ้าง

สนิมสามารถแบ่งออกตามสีต่าง ๆ ได้อีก 4 สีด้วยกัน ซึ่งแต่ละสีเกิดจากปฏิกิริยาที่แตกต่างกันออกไปดังนี้

สนิมสีแดง

สนิมสีแดง เกิดมาจาก การที่เหล็กหรือโลหะสูญเสียอิเล็กตรอนเมื่อทำปฏิกิริยาทางเคมีกับน้ำ ทำให้อิเล็กตรอนไปรวมตัวกับออกซิเจน และเกิดเป็นสีแดงขึ้นบนพื้นผิวของโลหะนั้น ๆ มีความสามารถกัดกร่อนค่อนข้างสูงทำให้วัสดุเสียหาย แต่สนิมชนิดนี้ก็มีความอ่อนตัว ทำให้สามารถขัดและทำความสะอาดได้ สามารถพบได้บ่อยบริเวณ ชายหาด ริมทะเล หรือที่ ๆ เหล็กสามารถสัมผัสกับออกซิเจนและน้ำได้บ่อย ๆ เป็นต้น

สนิมสีเหลือง

สนิมสีเหลืองเกิดการที่เหล็ก สัมผัสกับปริมาณความชื้นที่ค่อนข้างสูงมาก โดยส่วนมากมักเกิดขึ้นบนเหล็กที่โดนความร้อน หรือน้ำเดือดเป็นเวลานาน ๆ ด้วยเหตุนี้ส่งผลให้การออกไซด์บนเหล็กเกิดขึ้นเป็นสีเหลืองนั่นเอง

สนิมสีน้ำตาล

เป็นสนิมที่สามารถพบได้บ่อย ๆ ในบริเวณที่มีน้ำและออกซิเจนสูง แต่ไม่ค่อยมีความชื้น ลักษณะของสนิมชนิดนี้จะมีสีน้ำตาลปนแดง มีความแข็ง และแห้งพอสมควร ไม่ได้มีความอ่อนตัวเหมือนสนิมสีแดง จึงต้องออกแรงในการขัด เพื่อกำจัดสนิมเหล่านี้ค่อนข้างสูง

สนิมสีดำ

เป็นสนิมที่เกิดจากการที่โลหะทำปฏิกิริยาทางเคมีกับออกซิเจน สามารถพบเห็นได้ในที่ที่มีออกซิเจนสูง และความชื้นต่ำเช่นเดียวกันกับสนิมสีน้ำตาล และจะเกาะตัวบนโลหะอย่างไม่สม่ำเสมอ กระจายไปเป็นหย่อม ๆ นอกจากนี้สนิมสีดำ สามารถเกิดจากการทำปฏิกิริยากับสารเคมีได้อีกด้วย หรือเกิดขึ้นจากกระบวนการผลิตที่ไม่ได้มาตรฐาน หรือการจัดเก็บก็ได้เช่นกัน

ป้องกันสนิมที่ต้นเหตุได้อย่างไร ?

การป้องกันสนิมเริ่มต้นด้วยการบำรุงรักษาวัตถุที่เป็นโลหะที่อาจเสี่ยงต่อการเกิดสนิมอย่างเหมาะสม ซึ่งรวมถึงการรักษาพื้นผิวโลหะทั้งหมดให้สะอาดและแห้ง ตลอดจนการเคลือบป้องกันสนิม เช่น สี หรือแว็กซ์ หากมีสนิมอยู่แล้ว ควรกำจัดออกโดยเร็วที่สุดโดยการขัดและทำความสะอาดบริเวณที่เกิดสนิม หากปล่อยให้สนิมลุกลามไปยังพื้นผิวอื่น ๆ อาจทำให้เกิดความเสียหายร้ายแรงเมื่อเวลาผ่านไป นอกจากนี้ การจัดเก็บสิ่งของที่เป็นโลหะในสภาพแวดล้อมที่แห้งและคอยตรวจสอบสัญญาณการเกิดสนิมอย่างสม่ำเสมอสามารถช่วยป้องกันไม่ให้เกิดสนิมตั้งแต่แรก เพราะเมื่อสนิมเกิดขึ้นแล้ว ส่งผลให้ประสิทธิภาพของสิ่งของเครื่องใช้นั้นลดลงไปด้วยนั่นเอง

เคล็ดลับการกำจัดสนิมให้อยู่หมัด

การกำจัดสนิมออกจากพื้นผิวโลหะอาจเป็นเรื่องที่ท้าทาย เพราะในบางครั้งต้องใช้พละกำลังสูงในการออกแรงขัด แต่ด้วยการผสมผสานเครื่องมือและเทคนิคที่เหมาะสม คุณก็สามารถมีพื้นผิวที่สะอาดได้ในเวลาอันรวดเร็ว ต่อไปนี้เป็นเคล็ดลับการกำจัดสนิม 4 ข้อเพื่อช่วยให้คุณทำงานเสร็จอย่างรวดเร็วและปลอดภัย

• ขั้นตอนแรก ให้ใช้แปรงลวดขัดสนิมที่หลุด หรือร่อนออก หากสนิมฝังแน่น คุณสามารถใช้แปรงขนแข็งเพื่อขัดออกได้
• ขั้นตอนที่สอง แช่โลหะในน้ำยากำจัดสนิม หรือน้ำส้มสายชูขาว หรือน้ำมะนาว
• ขั้นตอนที่สาม ใช้ฝอยเหล็กหรือกระดาษทรายเพื่อกำจัดสนิมที่ยังหลงเหลืออยู่
• ขั้นตอนสุดท้าย ใช้สารเคลือบป้องกัน เช่น สีหรือแล็กเกอร์เพื่อป้องกันการเกิดสนิมในอนาคต ด้วยเคล็ดลับการกำจัดสนิมทั้งสี่นี้ คุณจะมีพื้นผิวที่สะอาดและปราศจากสนิมในเวลาไม่นาน !

บทความที่เกี่ยวข้อง : ก๊าซ CO2 คืออะไร เสริมความรู้ให้ลูกวัยเรียน เข้าใจโลกร้อนมากขึ้น

การบำรุงรักษาเมื่อเกิดความเสียหายจากสนิม

การบำรุงรักษาป้องกันสนิมเป็นสิ่งสำคัญเพื่อป้องกันหรือลดความเสียหายที่เกิดจากสนิม ซึ่งสามารถทำได้ง่ายกว่ามาก และราคาถูกกว่าการซ่อมแซม ดังนั้นการบำรุงรักษาสิ่งของเครื่องใช้ต่าง ๆ อย่างสม่ำเสมอจึงเป็นสิ่งสำคัญ ซึ่งหมายรวมถึงการตรวจสอบสิ่งของที่เป็นโลหะเพื่อหาร่องรอยของสนิม และคอยทำความสะอาดอย่างสม่ำเสมอ จัดเก็บสิ่งของที่เป็นโลหะในที่แห้งและเย็น ปราศจากน้ำ หรือความชื้น หรือคุณอาจเลือกที่จะเคลือบสิ่งของเครื่องใช้ของคุณด้วยน้ำยากันสนิม เพื่อป้องกันที่ต้นเหตุได้ นอกจากนี้ การทาน้ำมันหล่อลื่นป้องกันสนิมเป็นประจำสามารถช่วยปกป้องชิ้นส่วนโลหะจากความเสียหาย รวมทั้งป้องกันไม่ให้สนิมก่อตัวตั้งแต่แรกอีกด้วย

เป็นอย่างไรกันบ้างคะ สาระความรู้ดี ๆ เกี่ยวกับสนิม การป้องกัน และการกำจัดสนิมมาฝาก เป็นประโยชน์ไม่น้อยเลยใช่ไหมคะ เคล็ดลับเหล่านี้ที่เราได้นำมาฝากกัน สามารถนำไปประยุกต์ใช้กับสิ่งของ หรือเครื่องใช้ในบ้านได้อย่างดีเลยทีเดียว และยังสามารถนำไปประยุกต์ใช้กับวัสดุใหญ่ ๆ ที่ใช้กันในอุตสาหกรรมได้อีกด้วยนะคะ อย่างไรก็ตามเพื่อหลีกเลี่ยงการเกิดสนิม การดูแลรักษาสิ่งของต่าง ๆ และป้องกันต้นเหตุ จะได้ไม่ต้องมีปัญหาสนิมมาให้กวนใจกันดีที่สุดค่ะ !

บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ :

ก๊าซ LPG คืออะไร ใช่ก๊าซหุงต้มที่มีทุกบ้านหรือเปล่านะ ?

ก๊าซ NGV พลังงานธรรมชาติสำหรับรถยนต์ คุณรู้จักหรือยัง ?

ก๊าซไนโตรเจน คืออะไร ชวนรู้จักก๊าซมากประโยชน์ ไร้สีไร้กลิ่น

ที่มา : Chi