แพทย์แนะ แม่ท้องเลี่ยงอาหารสุกๆ ดิบๆ ถ้าไม่อยากพยาธิขึ้นสมอง

แพทย์แนะ แม่ท้องเลี่ยงอาหารสุกๆ ดิบๆ ถ้าไม่อยากพยาธิขึ้นสมอง

แพทย์แนะ แม่ท้องเลี่ยงอาหารสุกๆ ดิบๆ ถ้าไม่อยากพยาธิขึ้นสมอง อาหารประเภท ลาบ ก้อย พล่า ยำ น้ำตก อ่อม หมก ที่เป็นอาหารพื้นบ้านของไทยนั้น ถึงจะมีประโยชน์จากผักและสมุนไพรไทย รสชาติแซ่บๆ เปรี้ยวๆ เหมาะจะกินตอนแพ้ท้องเป็นยิ่งนัก แต่ก็อุดมด้วยพยาธิตัวร้ายเช่นกันนะคะ

ข้อห้ามเรื่องโภชนาการของคุณแม่ที่กำลังท้องกำลังไส้นั้น แม้จะพูดบ่อยๆ เกี่ยวกับอาการท้องเสียที่ส่งผลโดยตรงต่อลูกแล้ว อีกข้อเสียที่ส่งผลต่อคุณแม่จะไม่พูดถึงก็คงไม่ได้นะคะ หากจะพูดถึงยำหอยแครง ส้มตำปูปลาร้า ยำกุ้งยำปูม้า ลาบเลือด กุ้งเต้น ฯลฯ เมนูเหล่านี้แค่ได้ยินก็น้ำลายสอแล้วนะคะ

แต่คุณแม่รู้ไหมคะว่าประเทศไทยนั้น พยาธิจากอาหารเป็นสาเหตุสำคัญของ “โรคพยาธิขึ้นสมองในคน” ทำให้เกิดโรคสมองและเยื่อหุ้มสมองอักเสบ จนถึงขั้นเสียชีวิตได้เลยนะคะ 

พยาธิหอยโข่ง

พยาธิหอยโข่ง หรืออีกชื่อหนึ่งเรียกว่า “พยาธิปอดหนู” เป็นพยาธิตัวกลมที่เป็นสาเหตุของโรคสมองและเยื่อหุ้มสมองอักเสบในคน พยาธินี้จะพบได้ในเนื้อ หอยโข่ง หอยเชอรี่ กุ้ง ปู กบ และตะกวด ที่ปรุงแบบดิบๆ หรือสุกๆ ดิบๆ เช่น นำมาทำก้อย ยำ ลาบ พล่า หรือการกินผักสด หรือดื่มน้ำที่ปนเปื้อนด้วยตัวอ่อนระยะติดต่อของพยาธิหอยโข่ง

โดยธรรมชาติเป็นพยาธิของหนู  เช่น หนูนา หนูท่อ หนูป่า แต่เมื่อหนูถ่ายอุจจาระจะมีพยาธิตัวอ่อนปะปน มา เมื่อหอย (ทั้งหอยบก หอยน้ำจืด และตัวทาก) กินตัวอ่อนของพยาธิหรือตัวอ่อนของพยาธิไชเข้าตัวหอยจะเจริญเติบโตเป็นตัวอ่อนระยะติดต่อขดตัวอยู่ในกล้ามเนื้อหรืออวัยวะของหอย และเมื่อคนนำหอยมารับประทานโดยไม่ทำให้สุกก่อน ตัวอ่อนระยะติดต่อของพยาธิจะเข้าสู่ร่างกาย ไปตามกระแสเลือด แล้วเคลื่อนที่เข้าสู่สมอง

อาการของโรค

ส่วนใหญ่จะไม่แสดงอาการหรือมีอาการเพียงเล็กน้อย แต่ก็อาจจะมีอาการรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิต ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับจำนวนพยาธิที่กินเข้าไป รวมทั้งภาวะภูมิคุ้มกันและสุขภาพพลานามัยของผู้ได้รับพยาธิ

เมื่อพยาธิเข้าสู่ร่างกายจะเจริญเติบโตและเคลื่อนย้ายอย่างรวดเร็ว ทำให้เกิดการอักเสบของสมองและเยื่อหุ้มสมอง จะมีจำนวนเม็ดเลือดขาวสูงในน้ำไขสันหลัง ผู้ป่วยบางรายอาจหมดสติได้ บ่อยครั้งที่พยาธิเคลื่อนที่เข้าไปอยู่ในลูกตา ทำให้เยื่อบุภายในตาฉีกขาดและมีเลือดออก อาจจะทำให้ตาบอดได้ บางคนมีอาการปวดหัวอย่างรุนแรง คอแข็งและหลังแข็ง บางรายอาจพบอาการอัมพาตบางส่วนของแขน ขา หรือใบหน้าได้

การรักษา

ควรรีบไปพบแพทย์ทันทีหากมีอาการต้องสงสัย เพราะปัจจุบันไม่มียาชนิดใดที่เฉพาะเจาะจงในการรักษา การรักษาโรคพยาธิหอยโข่งจึงเป็นแบบประคับประคองตามอาการ  ถ้ากินเข้าไปไม่มากอาจหายเองได้ สำหรับคนที่ปวดหัวอาจกินยาแก้ปวด และเจาะหลังเพื่อเอาน้ำไขสันหลังออก เป็นการลดความดันในสมองจะช่วยลดอาการปวดศีรษะอย่างรุนแรงได้ การใช้ยาจำพวกสเตียรอยด์ จะช่วยลดการอักเสบของสมองในผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรง

พยาธิตัวจี๊ด

แม้ส่วนใหญ่พยาธิตัวจี๊ด จะอยู่ในตัวจองสุนัข แมว สิงโต และเสือ แต่พยาธิชนิดนี้ยังอยู่ใน ปลาน้ำจืด กบ งู เป็ด ไก่ นก ที่ปรุงดิบ หรือปรุงสุกๆ ดิบๆ อีกด้วยค่ะ โดยติดต่อผ่านทางอุจจาระเช่นเดียวกับพยาธิหอยโข่ง นั่นคือสัตว์ที่ว่ามาอุจจาระออกมา แล้วสัตว์น้ำจืดก็กินเข้าไปอีกที

ผู้ป่วยที่ติดโรคพยาธิตัวจี๊ดมักจะมีการบวมเคลื่อนที่โดยเฉพาะที่ผิวหนัง เนื่องจากพยาธิตัวอ่อนที่เข้าไปอยู่ใต้ผิวหนังมีการเคลื่อนไหว บ่อยครั้งที่พบพยาธิเคลื่อนที่เข้าไปในสมองทำให้เกิดอาการอักเสบ มีเลือดออก และเกิดอาการทางประสาท เป็นอัมพาต ชักและหมดสติ บางรายอาจถึงขั้นเสียชีวิต

เวลาที่พยาธิไชเข้าใต้ผิวหนังจะเกิดอาการบวมแดงเจ็บจี๊ด ๆ  พยาธิบางตัวเคลื่อนย้ายที่อยู่ใต้ผิวหนังทำให้เกิดการบวมเคลื่อนที่ ซึ่งพบได้บ่อยบริเวณแขน ขา ใบหน้า เปลือกตา หน้าท้อง และเท้า บางกรณีหากพยาธิเคลื่อนที่เข้าสู่สมอง จะมีอาการปวดศีรษะอย่างรุนแรง โคมาและอาจเสียชีวิต บางกรณีเมื่อพยาธิตัวจี๊ดไชเข้าไปในลูกตาก็จะทำให้ตาบอดได้ และปัจจุบันยังไม่มียาใดที่ใช้รักษาโรคพยาธิตัวจี๊ดโดยเฉพาะ

ป้องกันได้โดย

• ไม่กินเนื้อสัตว์แบบดิบๆ หรือดิบๆ สุกๆ
• กินแต่เนื้อสัตว์ที่ปรุงสุกแล้ว
• ผักสดที่รับประทานต้องล้างให้สะอาด และควรผ่านความร้อน
• หากต้องดื่มน้ำจากแหล่งน้ำธรรมชาติ ต้องดื่มน้ำที่ต้มเดือดแล้วเท่านั้น

ที่มา คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล

บทความที่เกี่ยวข้อง

แพทย์เตือนอีกรอบ ลูกอาจเสี่ยงติดเชื้อ อย่ากินรก นะแม่ๆ

แพ้ท้อง อยากกินดิน อยากกินงู เหม็นผัว อาการคนท้องไตรมาสแรก แม่ท้องจะกินสามีห้ามขัด