คลองโอ่งอ่าง คือหนึ่งในคลองรอบกรุงที่ขุดตั้งแต่แรกสร้างกรุงเทพฯ ในสมัยรัชกาลที่ 1 และยังคงหลงเหลือมาถึงปัจจุบัน ความสำคัญของคลองแห่งนี้เชื่อมโยงกับพื้นที่ตลาดบกคือ สำเพ็ง พาหุรัด ที่ตั้งอยู่บนฝั่ง ทำให้สมัยก่อนย่านนี้จึงคึกคักทั้งส่วนของตลาดบกและตลาดน้ำ รวมทั้งยังมี วิกลิเกหลวงสันท์ ที่โด่งดังมาก ๆ ตั้งอยู่ที่ริมคลองแห่งนี้ด้วย
คลองโอ่งอ่าง0
คลองโอ่งอ่างเป็นคลองที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช โปรดเกล้าฯ ให้ขุดในการสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ขึ้นที่ฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยาในปี 2345 เพื่อขยายเมืองออกไปในแนวขนานกับคลองคูเมืองเดิมของกรุงธนบุรีโดยเกณฑ์แรงงานชาวกัมพูชา ๑๐,๐๐๐ คนมาขุด เริ่มจากแม่น้ำเจ้าพระยาที่ใต้วัดสังเวช บางลำพู มาออกแม่น้ำเจ้าพระยาที่ใต้วัดเชิงเลน หรือวัดบพิตรพิมุข ขุดเชื่อมคลองบางลำพูและคลองโอ่งอ่างเข้าด้วยกัน มีความยาว 3.456 เมตร กว้าง 20 เมตร ลึก 2.5 เมตร พระราชทานนามว่า “คลองรอบกรุง”
ย้อนรอยประวัติศาสตร์
สัมผัสกับ 10 สถานที่ท่องเที่ยว รอบคูคลองเมืองเดิม เพิ่มเติมคือทัศนียภาพใหม่ สวนสาธารณะสันติชัยปราการ ตั้งอยู่ในบริเวณป้อมพระสุเมรุ โบราณสถานเก่าแก่ที่มีความสำคัญในประวัติศาสตร์ชาติไทย แต่เดิมป้อมแห่งนี้มีสภาพทรุดโทรมตามกาลเวลา ประกอบกับถูกบดบังโดยการใช้ที่ดินที่ขาดการจัดระเบียบบริเวณรอบป้อม ทำให้กิ่งก่อสร้างที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ ศิลปกรรมและสถาปัตยกรรมในสมัยรัตนโกสินทร์แห่งนี้ ขาดความสง่างามและด้อยความสำคัญลงไปมาก
ต่อมารัฐบาลจึงทำการบูรณะป้อมพระสุเมรุ และปรับปรุงสภาพภูมิทัศน์โดยรอบให้เป็นสวนสาธารณะ และใช้เป็นสถานที่จัดงานประเพณีในโอกาสสำคัญต่าง ๆ เพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในวโรกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2542
พร้อมทั้งดำเนินการจัดสร้างพระที่นั่งขึ้นในบริเวณสวน เพื่อถวายเป็นถาวรวัตถุที่ระลึกแห่งพระมหากรุณาธิคุณ เนื่องในโอกาสนี้ด้วย และได้รับพระราชทานชื่อว่า “พระที่นั่งสันติชัยปราการ” และ “สวนสาธารณะสันติชัยปราการ” ซึ่งมีความหมายว่า“มีประการที่เป็นเครื่องหมายแห่งชัยชนะของสันติภาพ” รัฐบาลมอบสวนแห่งนี้ให้กรุงเทพมหานครดูแลเมื่อวันที่ 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2543
คลองโอ่งอ่าง1
พิพิธภัณฑ์อันพิสมัย
สัมผัสศิลปวัฒนธรรมไทย ผ่านพิพิธภัณฑ์ ซึ่งบริเวณรอบคลองโอ่งอ่าง มีพิพิธภัณฑ์หลายแห่ง ได้แก่
- พิพิธภัณฑ์บางลำพู พิพิธภัณฑ์สมัยใหม่ซึ่งประยุกต์การ แสดงวัตถุ และการเล่าเรื่องเชิงประวัติศาสตร์ เข้ากับการแสดงวิถีชุมชนบางลำพูเดิมอย่างน่าสนใจ
- หอศิลป์ ณ บ้านเจ้าพระยา เป็นหนึ่งในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติของประเทศไทย เป็นสถานที่เก็บรวบรวม และจัดแสดงผลงานศิลปะประเภททัศนศิลป์
- พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นกรุงเทพมหานคร จัดตั้งเพื่อทำหน้าที่ในการศึกษารวบรวมข้อมูล วัตถุสิ่งของ และองค์ความรู้ที่เกี่ยวข้องกับเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ภูมิปัญญาท้องถิ่น
ป้อมปราการที่ยังคงสง่างาม
ระบบป้อมปราการ หรือ ป้อมปราการ คือสิ่งก่อสร้างทางยุทธศาสตร์ หรือตึกที่ออกแบบเพื่อการป้องกันในยามศึกสงคราม หรือใช้เป็นที่มั่น ป้อมปราการแห่งนี้สร้างขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ ในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ป้อมปราการรอบคลองคูเมืองเดิม ได้แก่ ป้อมผีเสื้อ ป้อมมหาฤกษ์ ป้อมมหายักษ์ และ ป้อมพระจันทร์
ถ่ายรูปสุดเก๋ ณ สะพาน สะพานฮงอุทิศ รอบคลองโอ่งอ่าง
อยากแนะนำให้รู้จักว่าสะพานปูนขนาดเล็กสีเหลืองนวล มีลูกกรงเหล็กดัดรูปดอกบัวสีเขียวเรียบง่าย ที่พาดผ่านคลองบางลำพู เป็นสะพานที่สร้างโดย พระอนุวัตน์ราชนิยม หรือที่รู้จักกันในนาม ยี่กอฮง นายอากรหวยคนสุดท้ายในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และเป็นผู้ก่อตั้งมูลนิธิป่อเต็กตึ๊งที่สร้างประโยชน์ให้กับสังคมไทยเรามาเนิ่นนาน
เมื่อมาเยือนสะพานแห่งนี้ จะได้สัมผัสกลิ่นอายของวิถีชีวิตริมคลอง เช่นเดียวกับในอดีตได้ ทิวทัศน์สองฝั่งคลองยังคงความเป็นชุมชนดั้งเดิมไว้ น้ำคลองก็สะอาด หรือจะลองนั่งเรือท่องเที่ยวเส้นทางประตูน้ำ – บางลำพู ที่อยู่บริเวณตีนสะพานก็น่าสนใจเหมือนกันที่อยู่ ซอยสามเสน 1 แขวงวัดสามพระยา
คลองโอ่งอ่าง2
และเมื่อปี 2561 กรุงเทพมหานคร ได้ร่วมมือกับหน่วยงานต่าง ๆ ใน กทม. ทำการปรับภูมิทัศน์ริมคลองโอ่งอ่างให้สวยงาม ตั้งแต่สะพานโอสถานนท์ ถึงสะพานดำรงสถิต ระยะทางประมาณ 1,500 ม. พร้อมปลูกต้นไม้สร้างความร่มรื่น สวยงาม อาทิ ต้นกระดุมทอง ต้นเสลา ต้นไทรเกาหลี หลังปรับปรุงสถานที่เหล่านี้ถูกใช้เป็นพื้นที่จัดกิจกรรมส่งเสริมการท่องเที่ยว และทำให้สถานที่เป็นที่รู้จักและขยายผลไปถึงแหล่งท่องเที่ยวละแวกใกล้เคียง เช่น ถนนข้าวสาร เสาชิงช้า เยาวราช
การปรับปรุงภูมิทัศน์คลองโอ่งอ่างแล้วเสร็จไปเมื่อต้นปี 2562 ที่ผ่านมา ทั้งการปูพื้นอิฐถนนใหม่ตลอดทางเดินร่วม 2 กิโลเมตร จัดสวนเล็กน้อย จัดการน้ำให้ใส ไม่มีกลิ่น ซึ่งเป็นสัญญาณที่ดีว่า ปัญหาน้ำเน่าเสียในกรุงเทพฯ นั้นแก้ได้จริง ถ้าทุกฝ่ายทั้งรัฐ เอกชน และประชาชนตั้งใจและร่วมมือกันจริง ๆ
ช่วงสถานการณ์การแพร่ระบาดเชื้อโควิด-19 ส่งผลกระทบต่อการท่องเที่ยว และการออกมาใช้ชีวิตนอกบ้าน เพื่อเป็นการกระตุ้นเศรษฐกิจ ควบคู่กับฟื้นฟูการท่องเที่ยว และสร้างรายได้ให้กับประชาชน กรุงเทพมหานคร จึงจัดถนนคนเดินริมคลองโอ่งอ่างขึ้น ด้วยความร่วมมือของหน่วยงานสังกัดกรุงเทพมหานคร และภาคเอกชน
คลองโอ่งอ่างถูกพูดถึงอีกครั้งกับการเปิดตัว ถนนคนเดินคลองโอ่งอ่าง วาดสตรีทอาร์ตตลอดผนังสองฝั่งคลอง เล่าเรื่องประวัติศาสตร์ ความเป็นพหุวัฒนธรรม ที่ซ่อนอยู่ในย่านแห่งนี้ โดยในเย็นวันศุกร์ เสาร์ และอาทิตย์ จะมีการเปิดพื้นที่ให้พ่อค้า แม่ค้า นำอาหาร และสินค้าต่าง ๆ เข้ามาเปิดแผงได้ พร้อมทั้งยังมีนักดนตรีเปิดหมวก ที่มาเปิดการแสดงกระจายกันอยู่สองฝั่งคลอง รวมระยะทางถนนคนเดิน 750 เมตร ช่วงระหว่างสะพานดำรงสถิต ถึงสะพานโอสถานนท์ สามารถรองรับร้านค้า รวมจำนวน 261 ร้าน แบ่งเป็น ร้านค้า 119 ร้าน และแผงค้า 142 แผง
บริเวณทางเดินริมคลองที่ใช้เป็นถนนคนเดิน ระยะทาง 750 เมตร จะมีกิจกรรมไว้คอยต้อนรับนักท่องเที่ยวทุกสายไม่ว่าสายกิน สายช้อป สายชิล แบ่งเป็นกิจกรรมย่อย ซึ่งไปประกอบด้วย
คลองโอ่งอ่าง5
ชานแชะ ตั้งแต่สะพานดำรงสถิต – สะพานภาณุพันธ์ มีภาพ Street Art บนกำแพงทั้ง 2 ฝั่งของคลองให้สายชิลได้ถ่ายภาพ ลานการละเล่น การค้าประเภทของเล่น เกม กล้องมือสอง ชานชิม
ตั้งแต่สะพานภาณุพันธ์ – สะพานบพิตรพิมุข มีร้าน Street Food ร้านจำหน่ายอาหารท้องถิ่น เครื่องดื่ม พื้นที่พักรับประทานอาหาร ชานช้อป
ตั้งแต่สะพานภาณุพันธ์ – สะพานหัน มีร้านค้าท้องถิ่น และสินค้าตามเทศกาลมาจำหน่าย ชานวัฒนธรรม
ตั้งแต่สะพานหัน – สะพานบพิตรพิมุข มีร้านค้า ร้านอาหารเชิงวัฒนธรรม และเชื้อชาติที่มีความหลากหลายทั้งแขก จีน ไทย ร้านค้า DIY พื้นที่ศิลปะสร้างสรรค์ วาดภาพเหมือนและแสดงผลงานศิลปะ ชานเรือน
ตั้งแต่สะพานบพิตรพิมุข – สะพานโอสถานนท์ ใช้เป็นจุดจอดรถสุขา จอดรถจักรยาน-จักรยานยนต์ และพื้นที่หน้าบ้านน่ามอง
นอกจากเดินเที่ยวริมคลองแล้วอีกจุดที่สร้างเสน่ห์ ให้พื้นที่ดึงดูดนักท่องเที่ยวให้มตามเช็กอิน และถ่ายภาพ ฝาท่อลายศิลป์ ที่มีลวดลายสวยงาม ทั้งยังสะท้อนถึงเอกลักษณ์ และวิถีชุมชนในย่านดังกล่าวอีกด้วย
คลองโอ่งอ่าง3
ที่นี่ มีกิจกรรมทางน้ำอย่างการพายเรือคยัค และซับบอร์ด เส้นทางยาว 6.4 กม. ตั้งแต่บางลำพูถึงคลองโอ่งอ่าง กิจกรรมดังกล่าวนอกจากเป็นการออกกำลังกายแล้ว ยังได้ชมวิถีชีวิตริมคลองโดยรอบภูเขาทองและวัดเก่าแก่ที่อยู่ตลอด 2 ริมฝั่งคลองด้วย
ถนนคนเดิน คลองโอ่งอ่าง จะเปิดให้ประชาชนและนักท่องเที่ยว ทั้งชาวไทย และชาวต่างชาติ ระหว่างเวลา 16.00 – 22.00 น. เป็นประจำทุกวัน ศุกร์ เสาร์ และอาทิตย์
บทตความอื่นๆ ที่น่าสนใจ :
เที่ยวในยุคโควิด อย่างไร ให้ปลอดภัย และห่างไกลจากไวรัส
พาลูกเที่ยวใกล้กรุงเทพ ไปเช้าเย็นกลับ ชมหาดสวย น้ำใส ได้ที่บางแสน
ตลาดน้ำคลองลัดมะยม ตลาดน้ำในกรุงเทพฯ กลิ่นอายชนบท ที่แอบอยู่ในกรุง