คุณแม่หลายคนมักกังวลใจเรื่องแผลผ่าคลอด เพราะกลัวจะทำให้สูญเสียความมั่นใจ แม่ที่คลอดธรรมชาติส่วนใหญ่ มักมีแผลฝีเย็บทิ้งรอยไว้หลังจากคลอดลูก วันนี้เราจะพามาดูกันว่า แผลคลอดธรรมชาติ การตัดฝีเย็บ หมอใช้มีดกรีดหรือกรรไกรตัด แผลฝีเย็บที่เกิดขึ้นระหว่างช่องคลอดกับทวารหนัก หมอทำอย่างไร และมีวิธีการดูแลอย่างไรบ้าง ไปหาคำตอบพร้อม ๆ กันครับ
แผลฝีเย็บจากการคลอดธรรมชาติ
นพ.แมนวัฒน์ โชคสุวัฒนสกุล เจ้าของเพจ เรื่องเล่าจากโรงหมอ ได้โพสต์ถึงกรณีที่มีการถกเถียงกันว่า เวลาคลอดลูก เค้ากรีดหรือเค้าตัดแผลฝีเย็บกันแน่? โดยระบุว่า การตัดแผลฝีเย็บเพื่อช่วยคลอด เป็นหัตถการที่มีประโยชน์ ถ้าเลือกใช้อย่างเหมาะสม ทำได้ไม่ยาก แต่หลายคนโดยเฉพาะบุคลากรการแพทย์ อาจไม่เคยรู้ว่า หัตถการนี้ เป็นสิ่งที่ผู้หญิงเค้ากลัวกันทั้งโลก
มีการสำรวจในต่างประเทศที่การแพทย์พัฒนาไปมาก ๆ การตัดแผลฝีเย็บ คือเรื่องน่ากลัวสำหรับคุณแม่ติดอันดับต้น ๆ เลยทีเดียว เชื่อว่าคุณแม่คนไทยเองก็น่าจะหวาดเสียวและอยากรู้เกี่ยวกับเรื่องนี้ไม่แพ้กัน
แผลคลอดธรรมชาติระหว่างช่องคลอดกับทวารหนัก การตัดฝีเย็บ
การตัดแผลฝีเย็บ (episiotomy หรือ perineotomy) คือ การทำให้เกิดแผลผ่าตัดบริเวณระหว่างช่องคลอดกับทวารหนัก ในช่วงที่ผิวหนังตึงและยืดออกขณะเบ่งคลอด เพื่อเพิ่มความกว้างของช่องทางคลอด ให้เด็กคลอดออกมาได้ และอาจช่วยลดการฉีกขาดของช่องคลอด รวมทั้งลดระยะเวลาการคลอดลงด้วย
การตัดแผลฝีเย็บนี้ปรากฏหลักฐานครั้งแรกในตำรา A Treatise of Midwifry: In Three Parts ของคุณหมอ Fielding Ould ตั้งแต่ปี 1742 ในยุคนั้นหัตถการนี้ทำโดยไม่มียาแก้ปวด ไม่ใส่ถุงมือ ไม่มียาปฏิชีวนะ ตัดกันสด ๆ ด้วยกรรไกร หรือใช้มีดคม ๆ กรีด นำมาซึ่งความเจ็บปวดแสนสาหัส และมีการตกเลือด ติดเชื้อ มีผลข้างเคียงรุนแรง จะทำเมื่อไม่มีทางเลือกอื่นแล้วเท่านั้น (no chance for saving either mother or child)
ในช่วงปี 1920-1980 มีแนวคิดที่ว่า การตัดแผลฝีเย็บจะทั้งช่วยให้คลอดง่ายขึ้น ป้องกันการฉีกขาดของช่องคลอดเและหูรูด ซ่อมแผลง่าย ลดทั้งระยะเวลาการคลอดและการตกเลือด ดังนั้น การตัดฝีเย็บจึงเป็นหัตถการปกติที่ทำในคนไข้คลอดแทบทุกราย โดยกว่า 80% ของแม่ท้องแรกที่คลอดในอเมริกายุคนั้น ได้รับการตัดฝีเย็บ
หลังปี 1980 จนถึงปัจจุบัน…ข้อมูลต่าง ๆ ชี้ชัดว่า การตัดฝีเย็บเพื่อช่วยคลอดนั้น ไม่ได้มีผลดีอย่างที่คิด กลับกัน อาจทำให้ตกเลือดมากขึ้น มีการบาดเจ็บของกล้ามเนื้อหูรูดมากขึ้น ไม่ลดปัญหามดลูก-ช่องคลอดหย่อน ไม่ลดอัตราการเกิดปัสสาวะเล็ดราด และยังอาจทำให้เกิดความเจ็บปวดหลังคลอด/หลังแผลหาย/ปัญหาในการมีเพศสัมพันธ์ได้
บทความที่เกี่ยวข้อง : แผลฝีเย็บ หลังคลอด รู้สึกเจ็บจี๊ด คุณแม่ควรดูแลตัวเองอย่างไร?
ปัจจุบัน…ในสหรัฐอเมริกา มีอัตราการตัดฝีเย็บเพียง 10+% เท่านั้น
*ข้อบ่งชี้ของการตัดแผลฝีเย็บที่เป็นที่ยอมรับในปัจจุบันคือ
- เป็นการคลอดท้องแรก
- ทารกตัวโต (เช่นในต่างประเทศยึดที่มากกว่า 4 กก.)
- คลอดยากและนาน
- คลอดติดไหล่
และการช่วยคลอดด้วยสูติศาสตร์หัตถการต่าง ๆ โดยการตัดแผลฝีเย็บแบบ mediolateral ที่มุมกว้างกว่า 40 องศา และตัดเร็วกว่าเดิม คือให้ตัดก่อน crowning อาจจะช่วยลดการบาดเจ็บของช่วงทางคลอดได้ดีกว่า
อย่างไรก็ตาม ในประเทศไทย ยังมีความนิยมในการตัดฝีเย็บเพื่อช่วยคลอดอยู่มาก ซึ่งเหตุผลอาจมาจากความเชื่อว่าสรีระของผู้หญิงไทยแตกต่างจากชาวตะวันตก หรือเป็นความเคยชินของผู้ดูแลการคลอด (ผู้เชี่ยวชาญหลายท่านยังเชื่อว่า แผลตัด ซ่อมง่ายและสวยกว่าฉีกขาดเอง) ถ้าคุณแม่ท่านไหนสงสัย ลองคุยกับคุณหมอ คุณพยาบาลที่ดูแลท่านนะครับ 🙂
แผลคลอดธรรมชาติใช้มีดกรีดหรือกรรไกรตัด
ย้อนไปที่คำถาม ตกลง กรรไกรตัด หรือมีดกรีด
มีดกรีด…คงมีแหละ อย่างน้อยก็ในตำราโบราณ ๆ มีกล่าวถึง แต่เป็นหมอมานานพอสมควร ก็ยังไม่เคยเห็นใครเอามีดมากรีดช่องคลอดสักที
เค้าใช้กรรไกรตัดกันทั้งนั้น มีกรรไกรที่ออกแบบไว้เพื่อการนี้โดยเฉพาะด้วยซ้ำครับ 🙂
บทความที่เกี่ยวข้อง : อาการเจ็บฝีเย็บ การดูแลแผลฝีเย็บหลังคลอด ให้แผลแห้งไว หายไว
วิธีดูแลแผลฝีเย็บหลังคลอด
- ล้างด้วยน้ำอุ่นทุกครั้งหลังเสร็จภารกิจในห้องน้ำ ถ้าต้องการซับหรือเช็ด ให้เบามือและเช็ดจากด้านอวัยวะเพศไปทางทวารหนัก ไม่เช็ดย้อนกลับ เพราะจะทำให้เกิดการติดเชื้อที่แผลฝีเย็บได้
- อย่าลืมล้างมือให้สะอาดก่อนเปลี่ยนผ้าอนามัยทุกครั้ง เพราะหลังคลอดจะมีน้ำคาวปลาออกมาทางช่องคลอด จึงควรใส่ผ้าอนามัยไว้ตลอด
- หากปวดมากให้ใช้การประคบเย็นเข้าช่วย สเปรย์สำหรับป้องกันการติดเชื้อก็มีประโยชน์สำหรับแผลขนาดใหญ่
- กินอาหารที่มีเส้นใยสูงเพื่อป้องกันอาการท้องผูก จะได้ไม่ทรมานเวลาขับถ่ายนะครับ
ช่วง 2-3 สัปดาห์แรกหลังคลอด แม่จะเจ็บและตึงบริเวณแผลฝีเย็บ พยายามรักษาความสะอาดแผลคลอดธรรมชาติสม่ำเสมอ หากปวดแผลฝีเย็บ แผลบวมมากขึ้น มีไข้ อาจจะอักเสบและติดเชื้อได้ แม่ควรไปพบแพทย์นะครับ
บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ :
การดูแลแผลฝีเย็บหลังคลอด วิธีดูแลแผล และการกระชับฝีเย็บ
เผยเคล็ดลับ วิธีรักษารอยแผลเป็น รักษาอย่างไรให้รอยแผลหาย เห็นผลจริง!
เคล็ดลับดูแลตัวเองหลังผ่าคลอด แม่หลังคลอดต้องทำอย่างไรบ้างให้ฟื้นตัวเร็ว
ที่มา : 1