-
ช่วงให้นมไม่มีประจำเดือน มีเพศสัมพันธ์กับแฟนจะท้องไหม
การให้นมบุตรในช่วงหลังคลอด จัดเป็นการคุมกำเนิดชนิดหนึ่ง (Lactation amenorrhea method: LAM) เนื่องจากโดยธรรมชาติเมื่อคลอดบุตร จะมีฮอร์โมนบางชนิดสูงขึ้น ซึ่งฮอร์โมนเหล่านี้จะทำหน้าที่สร้างและหลั่งน้ำนม โดยฮอร์โมนนี้จะออกฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของฟองไข่และการตกไข่ เป็นการคุมกำเนิดที่มีประสิทธิภาพอย่างหนึ่ง ซึ่งองค์การอนามัยให้การรับรองและส่งเสริมให้มารดาทุกคนเลี้ยงบุตรด้วยนมแม่ โดยมีเงื่อนไข ดังนี้
- เลี้ยงบุตรด้วยนมแม่เพียงอย่างเดียว
- อยู่ในช่วงระยะเวลาตั้งแต่คลอดบุตรจนถึง 6 เดือนหลังคลอด
- ยังไม่มีประจำเดือนมาตั้งแต่หลังคลอด
ซึ่งต้องได้ครบตามเกณฑ์ทั้ง 3 ข้อดังกล่าว จึงถือว่าเป็นการคุมกำเนิดที่มีประสิทธิภาพ สามารถมีเพศสัมพันธ์กับสามีได้โดยไม่ตั้งครรภ์ หากไม่ครบตามเกณฑ์ข้างต้นจำเป็นต้องใช้วิธีคุมกำเนิดชนิดอื่นเสริมด้วย
-
หากจะกินยาคุมต้องนับอย่างไร เพราะไม่มีประจำเดือน
หากต้องการรับประทานยาคุมกำเนิด หมายถึงว่า มารดาจะเริ่มมีเพศสัมพันธ์ในช่วงหลังคลอดซึ่งมีการคุมกำเนิดให้เลือกได้หลายวิธี ในกรณีที่ต้องการรับประทานยาเม็ดคุมกำเนิด ในขณะที่ยังไม่มีประจำเดือนมาและให้นมแม่เพียงอย่างเดียว สามารถเริ่มรับประทานยาเม็ดแรกของแผงได้เลย โดยรับประทานทุกวันต่อเนื่องจนหมดแผง ไม่เว้นช่วงว่างระหว่างแผง
หากเป็นกรณีที่ไม่แน่ใจหรือมีการให้นมแม่ร่วมกับนมผสมด้วย ควรให้ตรวจปัสสาวะทดสอบการตั้งครรภ์ก่อน เมื่อไม่ตั้งครรภ์จึงเริ่มยาเม็ดแรกของแผงได้
-
หากให้นมลูกควรคุมกำเนิดด้วยวิธีไหน
สามารถเลือกใช้ได้หลายวิธีขึ้นอยู่กับความต้องการของแต่ละคน เช่น คุมกำเนิดแบบชั่วคราวหรือถาวร คุมกำเนิดแบบระยะสั้นหรือระยะยาว และโรคประจำตัวที่อาจเป็นข้อห้ามในการใช้วิธีคุมกำเนิดนั้นๆ โดยทั่วไปในช่วงให้นมบุตรแนะนำให้ใช้วิธีที่ไม่เกี่ยวข้องกับฮอร์โมน เช่น การให้นมแม่เพียงอย่างเดียวในช่วง 6 เดือนหลังคลอด ถุงยางอนามัย ห่วงอนามัย ทำหมัน หรือวิธีที่ใช้ฮอร์โมนแต่ไม่มีผลกดการสร้างน้ำนม เช่น ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดโปรเจสติน ยาฉีดคุมกำเนิด ยาฝังคุมกำเนิด เป็นต้น
-
ยาคุมแบบไหนที่แม่ให้นมลูกกินได้
ควรเลือกยาชนิดที่มีปริมาณฮอร์โมนต่ำเพื่อไม่กดการสร้างและหลั่งน้ำนมของมารดา ยาในกลุ่มนี้ที่แนะนำคือ ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดที่มีโปรเจสตินอย่างเดียว (Progestin only pills: POP) ซึ่งในท้องตลาดบ้านเรามีจำหน่ายอยู่สองชนิด คือ Exluton และ Cirazette ซึ่งยาทั้งสองชนิดจะมีราคาแพง หากลืมรับประทานอาจมีโอกาสตั้งครรภ์สูงกว่ายาเม็ดคุมกำเนิดทั่วไป หรือ อาจใช้ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมที่มีปริมาณเอสโตรเจนต่ำ (มียาเอสโตรเจนปริมาณ 15-20 ไมโครกรัมต่อเม็ด) เป็นยาทางเลือกได้ เช่น Mercilon หรือ Meliane หรือ Minidoz เป็นต้น อย่างไรก็ตามยาคุมเม็ดคุมกำเนิดไม่มีผลต่อคุณค่าหรือสารอาหารที่มีในน้ำนมแม่
-
หลังคลอดนานแค่ไหนถึงมีเพศสัมพันธ์ได้
ในช่วงหลังคลอดจะมีเพศสัมพันธ์ได้ ขึ้นกับวิธีการคลอดและวิธีการคุมกำเนิดที่ใช้
| แผลผ่าตัดคลอดทางหน้าท้อง | จะใช้เวลาให้แผลแห้งปิดสนิทประมาณ 1-2 สัปดาห์ เมื่อไม่เจ็บแผลหน้าท้องก็สามารถมีเพศสัมพันธ์ได้ |
| แผลฝีเย็บและช่องคลอด | หากไม่ได้ตัดฝีเย็บ ก็สามารถมีเพศสัมพันธ์ได้เลย
หากมีแผลฝีเย็บแบบตื้น แผลจะหายภายใน 1-2 สัปดาห์ ก็สามารถมีเพศสัมพันธ์ได้ หากมีแผลฝีเย็บแบบลึก แผลจะหายภายใน 2-4 สัปดาห์ ก็สามารถมีเพศสัมพันธ์ได้ |
| วิธีทำหมัน ถุงยางอนามัย | มีผลคุมกำเนิดทันที |
| วิธีห่วงอนามัย | มีผลคุมกำเนิดประมาณ 7 วันหลังใส่ห่วง แต่แพทย์นิยมใส่ให้ในช่วงติดตามอาการที่ 6 สัปดาห์หลังคลอดบุตร |
| วิธียาเม็ดคุมกำเนิด ยาฉีดคุมกำเนิด ยาฝังคุมกำเนิด | มีผลคุมกำเนิดหลังจากใช้ยาประมาณ 1-2 สัปดาห์ แต่หากเป็นการใช้ในช่วงหลังคลอดบุตร ซึ่งโดยทั่วไปไม่มีการตกไข่อยู่แล้ว จึงถือว่ามีผลคุมกำเนิดได้ทันที |
| วิธีให้นมบุตร | หากไม่ได้ให้นมบุตรหรือให้นมผสมร่วมด้วย จำเป็นต้องใช้วิธีคุมกำเนิดชนิดอื่นก่อนจะมีเพศสัมพันธ์
หากให้นมแม่เพียงอย่างเดียว ถือว่ามีผลคุมกำเนิดได้ทันที |
จากข้อมูลข้างต้น
- กรณีมารดาผ่าตัดคลอดบุตรและทำหมัน สามารถมีเพศสัมพันธ์ได้ประมาณ 1-2 สัปดาห์ เมื่อไม่เจ็บแผลหน้าท้อง
- กรณีมารดาคลอดบุตรทางช่องคลอดและมีแผลฝีเย็บแบบตื้น ร่วมกับให้นมแม่อย่างเดียวจะสามารถมีเพศสัมพันธ์ได้เมื่อแผลฝีเย็บหายภายใน 1-2 สัปดาห์หลังคลอด
เขียนโดย นายแพทย์เมธาพันธ์ กิจพรธีรานันท์ สูตินารีแพทย์
บทความที่น่าสนใจอื่นๆ
ช่วงให้นมลูกแต่ประจำเดือนไม่มา…ปกติไหม?
เลือดล้างหน้าเด็ก หรือ เลือดประจำเดือน จะรู้ได้อย่างไร