บทความโดย theAsianparent
พ่อแม่ 4 ประเภทที่ส่งผลต่อพฤติกรรม การกระทำ และนิสัยของลูก ตั้งแต่ช่วงวัยเด็กจนโต พ่อแม่แบบไหนที่ทำให้ลูกได้ดี หรือทำให้ลูกกลายเป็นเด็กก้าวร้าว เอาแต่ใจ ดื้อด้าน ไม่ยอมรับฟัง สิ่งเหล่านี้เกิดจากการเลี้ยงดูของพ่อแม่หรือคนใกล้ชิดทั้งสิ้น พ่อแม่ควรเลี้ยงลูกแบบไหนลูกถึงจะได้ดี
1. พ่อแม่ที่เลี้ยงลูกแบบเผด็จการ (Authoritarian)
- เป็นวิธีการอบรมเลี้ยงดูที่พ่อแม่มีความเข้มงวดสูง และไม่ให้อิสระต่อลูกเลย ไม่ว่าจะเป็น
- การควบคุมและวางกฎเกณฑ์ให้ลูกปฏิบัติตามอย่างเข้มงวด
- ไม่ปล่อยให้ลูกได้อธิบายเหตุผล หรือปล่อยให้ลูกพูดน้อยมาก
- ลูกต้องยอมรับในคำพูดของพ่อแม่ว่าเป็นสิ่งที่ถูกต้องเหมาะสมเสมอ
- พ่อแม่ใช้อำนาจควบคุมโดยวิธีบังคับ และลงโทษเมื่อลูกไม่ทำตามอย่างที่คาดหวังไว้
- พ่อแม่มักห่างเหิน และปฏิเสธที่จะรับฟังลูก
- พ่อแม่ไม่เคยนึกถึงความรู้สึกของลูก
ลูกจะกลายเป็นคนอย่างไร
- ควบคุมตนเองได้สูง มีระเบียบ ซื่อสัตย์ แต่เมื่อถึงจุดหนึ่งอาจระเบิดอารมณ์ออกมาแบบคาดไม่ถึงและไม่สามารถควบคุมตนเองได้
- ซ่อนความก้าวร้าว ในบ้านดูเรียบร้อย แต่อาจก้าวร้าวรุนแรงเมื่ออยู่นอกบ้าน
- ขี้กลัวหรือขี้อายมาก ๆ ไม่มีความมั่นคงทางอารมณ์ เพราะถูกกำกับให้อยู่ในกฎเกณฑ์อย่างเคร่งครัดตลอดเวลา
- ขาดความมั่นใจในตนเอง เนื่องจากมีความภูมิใจในตนเองต่ำทำให้ไม่เห็นคุณค่าในตนเอง
- ขาดทักษะทางสังคม ไม่มีปฏิสัมพันธ์กับคนอื่น ขาดวุฒิภาวะ
- แก้ไขสถานการณ์ยากลำบากในชีวิตไม่ได้ ปรับตัวกับสถานการณ์ต่าง ๆ ได้ยาก เพราะที่ผ่านมาพ่อแม่จัดการให้หมด
2. พ่อแม่ที่เลี้ยงลูกด้วยการเอาใจใส่ (Authoritative)
บางครั้งเรียกการเลี้ยงดูแบบนี้ว่า “ประชาธิปไตย” วิธีการนี้ คือ การที่พ่อแม่และลูกทุกคนใช้กฎกติการ่วมกัน ปฏิบัติต่อกันด้วยความเคารพและรับฟังเหตุผลซึ่งกันและกัน มีความยืดหยุ่นโดยที่พ่อแม่จะคอยให้การสนับสนุนลูกตามวัยของเด็ก อนุญาตให้ลูกมีอิสระแต่ในขณะเดียวกันพ่อแม่ก็คอยกำหนดขอบเขตพฤติกรรมของลูกด้วย ดังนี้
- คอยกำหนดให้ลูกเชื่อฟังและปฏิบัติตามแนวทางที่พ่อแม่กำหนดไว้อย่างมีเหตุผล
- คอยให้ความรัก ความอบอุ่น และใส่ใจต่อลูก
- เปิดโอกาสให้ลูกเป็นตัวของตัวเอง
- คอยรับฟังเหตุผลจากลูก
- สนับสนุนให้ลูกมีส่วนร่วมในการคิด และตัดสินใจเรื่องต่าง ๆ ของครอบครัว
ลูกจะกลายเป็นคนอย่างไร
- มีความสุข และโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีความสุข
- เป็นคนจิตใจดี มองโลกในแง่ดี เพราะมีพื้นฐานอารมณ์ที่ดี ควบคุมอารมณ์ตนเองได้
- มีทักษะทางสังคมดี ปรับตัวต่อสถานการณ์ต่าง ๆ ได้
- เชื่อมั่นในตนเอง เพราะรู้ว่าตนเองมีคุณค่า และพร้อมที่จะเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ ได้อย่างดี มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์
- มีระเบียบวินัย มีความอดทน มีความรับผิดชอบ และมีวุฒิภาวะ
3. พ่อแม่ที่เลี้ยงลูกด้วยการตามใจ (Permissive)
การเลี้ยงลูกด้วยการปล่อยให้ลูกทำในสิ่งต่าง ๆ ตามความต้องการของลูก โดยไม่มีการกำหนดขอบเขต ทำให้ลูกสามารถใช้อิสระได้อย่างเต็มที่ แสดงอารมณ์และความรู้สึกได้อย่างเปิดเผย โดยที่พ่อแม่
- ลงโทษลูกน้อยมาก
- ไม่เรียกร้องหรือควบคุมพฤติกรรมลูกเลย
- พ่อแม่จะอาจให้คำปรึกษา คอยโอนอ่อนผ่อนตามโดยง่าย
- คอยให้ความรัก ความอบอุ่น และตอบสนองความต้องการของลูกเสมอ
- หลีกเลี่ยงการปะทะ เพราะเชื่อว่าเด็กจะเรียนรู้ได้จากประสบการณ์ของตนเอง
- ใช้เหตุผลกับลูก
ลูกจะกลายเป็นคนอย่างไร
- ไม่มีวินัย ไม่มีความรับผิดชอบ เพราะไม่เคยฝึก
- เอาตนเองเป็นศูนย์กลางของทุกอย่าง
- ไม่มั่นใจในตนเอง บางครั้งอาจรู้สึกไม่มีความมั่นคงในชีวิต เพราะไม่มีหลักหรือกฎระเบียบให้ยึดปฏิบัติตาม โดยเฉพาะเวลาที่ไม่ได้อยู่กับพ่อแม่
- ก้าวร้าว ควบคุมสติอารมณ์ของตัวเองไม่ได้ ควบคุมตนเองไม่ได้ ไม่เชื่อฟังคนอื่น ขาดวุฒิภาวะ
- ปรับตัวเข้ากับสถานการณ์ต่าง ๆ ได้ยาก
- เห็นคุณค่าในตนเองสูง มีทักษะการสื่อสารกับคนอื่นดี แต่ขาดทักษะอื่นที่ต้องใช้ในการอยู่ร่วมกับคนอื่น เช่น การแบ่งปัน การเห็นอกเห็นใจผู้อื่น เป็นต้น เพราะโดนตามใจจนเคย
4. พ่อแม่ที่เลี้ยงลูกอย่างปล่อยปละละเลย (Uninvolved)
การเลี้ยงลูกแบบนี้เรียกอีกแบบหนึ่งว่า เป็นการเลี้ยงลูกแบบทอดทิ้ง อาจเป็นเพราะพ่อแม่ปฏิเสธลูกตั้งแต่แรก หรือหมกมุ่นอยู่กับปัญหา และความกดดันในชีวิตประจำวันจนไม่มีเวลาดูแลเอาใจใส่ลูก ทำให้ลูกไม่ได้รับความเอาใจใส่เท่าที่ควร โดยที่พ่อแม่จะปฎิบัติกับลูก ดังนี้
- ดูแลเอาใจใส่ต่อลูกน้อยมาก หรือเพิกเฉยต่อลูก
- พ่อแม่แทบจะไม่ให้ความสนใจหรือตอบสนองความต้องการของลูก
- ไม่เรียกร้องหรือวางกฎเกณฑ์อะไร หรือพฤติกรรมใด ๆ ให้ลูกทำเลย
- พ่อแม่จะดูแลลูกแค่เรื่องร่างกาย การกินอยู่ และความต้องการพื้นฐานเท่านั้น
ลูกจะกลายเป็นคนอย่างไร
- เอาตัวรอดได้ คือเด็กเรียนรู้ที่จะอยู่รอดด้วยตนเองไม่พึ่งคนอื่น
- เป็นคนมองโลกในแง่ร้าย และมักต่อต้านสังคม
- รู้สึกว่าตนเองไร้ค่า ไม่เห็นคุณค่าในตัวเอง ขาดความเชื่อมั่นในตนเอง
- ควบคุมอารมณ์ได้ยาก
- ไม่ไว้ใจใครง่าย ๆ รู้สึกไม่มั่นใจ หรือกลัวเมื่อต้องพึ่งคนอื่น
- ขาดทักษะทางสังคมที่ดี สร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับคนอื่นไม่ได้หรือทำได้ยาก
- รู้สึกเครียด กลัว กังวลตลอด เนื่องจากขาดกำลังใจจากครอบครัว
- โตขึ้นกลายเป็นวัยรุ่นที่มักมีพฤติกรรมเสี่ยง เช่น ติดยาเสพติด ยุ่งเกี่ยวกับอาชญากรรม เป็นต้น
ซึ่งพ่อแม่ที่ลูกดูเอาใจใส่ลูก จะทำให้ลูกโดยเฉพาะในช่วงวัยรุ่นมีพฤติกรรมและการปรับตัวที่ดี ในทางกลับกัน หากพ่อแม่ตามใจลูกหรือปล่อยปละละเลย อาจทำให้ลูกในวัยเด็กและวัยรุ่นเสี่ยงต่อการปฎิบัติตัวที่ไม่ดี
อ้างอิง
- คุณเป็นพ่อแม่ประเภทใด [Internet]. Mahidol.ac.th. [cited 2021 Jan 18]. Available from: med.mahidol.ac.th/ramamental/generalknowledge/child/06072014-2130
- พ่อแม่ 4 แบบ เราเป็นแบบไหนกัน? [Internet]. Thaipbskids.com. [cited 2021 Jan 18]. Available from: www.thaipbskids.com/contents/5f28e62fcbc355f0363d688c