ทำอย่างไรเมื่อโดนแมงกะพรุนมีพิษ?

น้องปู อายุ 9 ปี ไปเล่นน้ำทะเลกับคุณแม่ แล้วขาไปสัมผัสกับแมงกะพรุนโดยไม่รู้ตัว เกิดเป็นแผลทางยาว ตามแนวของหนวดแมงกะพรุนที่พาดผ่าน ลักษณะแผลบวมแดง คันมากคุณแม่ จึงเอาใบผักบุ้งทะเล พอก แล้วมาโรงพยาบาล หมอขอนำเกร็ดความรู้เรื่องราวเกี่ยวกับแมงกะพรุนและวิธีการดูแลรักษาพิษจากแมงกะพรุน มาฝากกันค่ะ
แมงกะพรุนมีพิษทุกชนิดหรือไม่ ?
จริงๆแล้วแมงกะพรุนมีหลายชนิด ไม่ได้มีพิษทุกชนิดค่ะ แมงกะพรุนที่มีพิษรุนแรงคือ แมงกะพรุนไฟ ซึ่งมีสีแดงคล้ำ
พิษของแมงกะพรุนจะอยู่ที่กะเปาะพิษ (nematocyst) ซึ่งมีสารที่มีฤทธิ์ทำลายเซลล์และเนื้อเยื่อ กะเปาะพิษนี้จะมีอยู่เป็นจำนวนมากที่หนวดของแมงกะพรุน
พิษของแมงกะพรุนทำให้เกิดอาการอะไรบ้าง?
แมงกะพรุนบางชนิดมีพิษที่มีความรุนแรงมากทำให้เป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้ แต่โชคดีที่แมงกะพรุนในประเทศไทยไม่มีพิษรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิต โดยส่วนมากจะทำให้เกิดปัญหาที่ผิวหนังบริเวณที่สัมผัสกับกะเปาะพิษ เกิดอาการปวดแสบปวดร้อน และผิวหนังอักเสบ บวมแดง และกลายเป็นแผลเป็นต่อมาได้
การรักษาเมื่อโดนพิษของแมงกะพรุนควรทำอย่างไร?
หากโดนแมงกะพรุนแล้วเกิดอาการทางผิวหนังคือ ปวดแสบปวดร้อน คัน บวม แดง ก็ควรล้างและราดบริเวณที่มีอาการด้วยน้ำส้มสายชู ทิ้งไว้ 15-30 นาที โดยน้ำส้มสายชูจะช่วยยังยั้งไม่ให้กะเปาะพิษแตกเพิ่มขึ้น ถ้าไม่มีน้ำส้มสายชู อาจใช้น้ำทะเลแทนได้ อย่าใช้น้ำปกติเพราะจะทำให้กะเปาะพิษแตกปล่อยพิษออกมาได้ ห้ามสัมผัสผิวหนังบริเวณที่เกิดอาการด้วยมือเปล่า ถ้ายังมีหนวดติดอยู่ให้เอาออกด้วยความระมัดระวัง โดยใช้ที่คีบ แล้วไปพบคุณหมอที่สถานพยาบาลที่ใกล้ที่สุด ซึ่งคุณหมอจะให้การรักษาด้วยยาทาลดอาการอักเสบกลุ่มสเตอรอยด์และยาทานแก้แพ้เพื่อบรรเทาอาการคัน หากแผลมีลักษณะเหมือนติดเชื้อแบคทีเรียคุณหมอจะให้ยาปฏิชีวนะมาทานด้วย
ผักบุ้งทะเลใช้รักษาพิษที่ผิวหนังจากแมงกะพรุนได้หรือไม่?
แม้ว่าในทางการแพทย์แผนไทยจะกล่าวถึงประสิทธิภาพของผักบุ้งทะเลในการรักษาพิษที่ผิวหนังจากแมงกะพรุนไว้ว่าช่วยทำให้แผลหายได้เร็วขึ้น และเกิดแผลเป็นน้อยลง แต่ในทางการแพทย์แผนปัจจุบันยังไม่มีงานวิจัยทางคลินิกมายืนยันประสิทธิภาพดังกล่าว หากจะใช้ผักบุ้งทะเลในการรักษา ก็ควรทำควบคู่กับการรักษาตามมาตรฐานการแพทย์แผนปัจจุบันที่กล่าวมาข้างต้นด้วยค่ะ
การป้องกันการสัมผัสพิษจากแมงกะพรุนทำได้อย่างไร?
วิธีการการป้องกันการสัมผัสกับพิษจากแมงกะพรุนทำได้ง่ายๆโดยหลีกเลี่ยงการเล่นน้ำทะเลในบริเวณที่มีแมงกะพรุนชุกชุม หากจะเล่นก็ควรใส่ชุดว่ายน้ำที่ปกคลุมร่างกายให้มิดชิดที่สุด และไม่ไปสัมผัสกับซากแมงกะพรุนที่อยู่บริเวณต่างๆ นะคะ